Vísbending - 26.03.1993, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
Áhrif bankastyrks á
hagkerfið
Lánsfjárþörf hins opinbera eykst um
ríflega sjö milljarða króna vegna
stuðnings við Landsbanka, eflingar
tryggingarsjóða banka og sparisjóða og
frestunar á sölu Búnaðarbankans. Féð
skiptist þannig:
* 1.250 milljóna króna víkjandi lán
sem Seðlabanki veitti Landsbankanum
fyrir áramót.
*2.000 milljóna króna beint framlag
til Landsbankans úr ríkissjóði.
* 1.000 milljóna króna víkjandi lán úr
Tryggingarsjóði viðskiptabanka (hann
tekur féð að láni með ríkisábyrgð).
:!=Auk þess 2.000 milljóna króna
lántaka Tryggingarsjóðs viðskiptabanka
og Tryggingarsjóðs sparisjóða, með
ríkisábyrgð. Þannig verða bakhjarlar
innlánsstofnana efldir, þótt ekkert
sérstakt bendi til þess að neinn banki eða
sparisjóðurannaren Landsbankinn þurfi
á aðstoð að halda eins og er.
* í fjárlögum segir að selja skuli
ríkiseignir fyrir 1.500 milljónir króna á
árinu, og höfðu stjórnvöld þar einkum
Búnaðarbankann í huga. Nú hafa slík
áform verið lögð á hilluna í bili og má
því búast við að tekjur ríkisins af
eignasölu verði að minnsta kosti 1.000
milljónum króna minni en stefnt var að.
í 10. tölublaði var komist að þeirri
niðurstöðu að þensluáhrif hins opinbera
stefndu í 13-28 milljarða króna á árinu,
en rnikið munar urn 7 milljarða í viðbót.
Óvíst er þó að þessir atburðir verði til
þess að auka þenslu. Aðallega er verið
að færa fé á milli fyrirtækja og sjóða í
eigu rfkisins. Staða ríkissjóðs er verri á
pappírunum vegna þess að verið er að
viðurkenna tap sem orðið hefur á löngum
tíma. Sennilegt er að tíðindin stuðli að
aðhaldi í ríkisrekstri. Til dæmis eru stór
framlög til opinberra framkvæmda, eins
og samtök vinnuveitenda og launamanna
hafa farið fram á, að líkindum fjarlægari
en áður. Þá hlýtur slæm staða ríkissjóðs
að veikja trú á krónunni, sem virtist
raunar ekki mega við rniklu fyrir. , ,
• Aðstoð við Landsbanka
• Lækkun aðstöðugjalds
• Gengisfelling?
Ríkið
aðstoðar
Landsbanka
Alþingi hefur nú samþykkt lög þar
sem veitt er heimild til þess að veila
Landsbankanum 4.250 milljónir króna
til þess að styrkja eiginfjárstöðu hans.
Framlagið er talið nauðsynlegt til þess
að hann standist nýjar kröfur um
eiginfjárhlutfall, en eiginfé bankans mun
raunarekki heldurhafa staðist þærkröfur
sem áður voru gerðar. Stuðningurinn er
í formi beinna framlaga og víkjandi lána.
Víkjandi lán eru réttminni en önnur lán
ef kemur til gjaldþrots, eins og nafnið
bendirtil. Inni ítölunnier 1.250milljóna
króna lán sem veitt var undir lok fyrra
árs. Bcint framlag úr ríkissjóði er 2.000
milljónir, og gæti það bæði verið beinn
styrkur eða víkjandi lán. Ríkissjóði er
heimilt að veita ábyrgð fyrir 3.000
milljónakrónalántökuTryggingarsjóðs
viðskiptabanka og Tryggingarsjóðs
sparisjóða. Þar af er ætlunin að
Tryggingarsjóður viðskiptabanka veili
Landsbankanum 1.000 milljónir í
víkjandi lán. Ekki er kveðið á um vexti
eða lánstíma.
Fjórir milljarðar eru mikið fé og að
sjálfsögðu er það ekki reitt fram án
skilyrða um bættan rekstur. Til dæmis
þarf að tryggja að féð sé ekki notað til
þess að veita samkeppnisaðilum
ósanngjarna keppni. Gert er ráð fyrir að
að sam n i ngur verði gerður m i 11 i ráðhcrra
og bankans um hagræðingu. Aðurhal'ði
ríkisstjórnin farið fram á að bankinn
fækkaði útibúum, sýndi aukið aðhald í
útlánum og stefndi að lækkun erlendra
endurlána. Bankinn kynnti reyndar
sjálfur í fyrravor áætlun um hagræðingu
í rekstri.
Sparisjóður Kópavogs tók fyrir áramót
38,5 milljóna króna víkjandi lán hjá
Tryggingarsjóði sparisjóða til þess að
standast hin nýju eiginfjárskilyrði.
Nýjar eiginfjárreglur
Samræmdarreglurumeiginfjárhlutfall
banka og sparisjóða tóku gildi í flestum
iðnríkjum um áramót. Reglurnar hafa
verið kenndar við Basel í Sviss þar sem
þær voru samdar (stundum einnig við
Bank of International Settlements, BIS,
en það mun vera misskilningur).
Samkvæmt þeim er krafist meira eiginfjár
hjá bankastofnunum en víðast hvar var
farið fram á áður. Reynl er að rniða
eiginfjárkröfurnar að nokkru við hætlu á
að eignir tapist. Eiginfjárhlutfallið skal
vera 8% hið minnsta (sjá formúlu neðst
á síðunni). Hlutfallið var áður 5% hér á
landi, en þá var það reiknað á annan hátt
en nú er gert. Með eiginfé má telja
víkjandi lán, en þau mega hæst nema
helmingi eiginlegs eiginfjár. Þá má telja
almenn afskriftasjóðsframlög með
eiginfé. Afskriftasjóðir íslenskra banka
og sparisjóða falla ekki undir þá skil-
greiningu að mati bankaeftirlits. Fyrir
neðan strik eru eignir og hluti ábyrgða,
en eignir sem ekki eru laldar í hættu eru
dregnar frá. Áður mátti draga frá sjóð og
kröfur á aðrar innlánsstofnanir í nefnara.
Nú má að auki sleppa kröfurn á ríkið og
lán með húsnæðisveði koma að hluta til
frádráttar. Veð í íbúðarhúsum erujafnan
mun tryggari en veð í atvinnuhúsnæði.
En í örl'áum löndum, þar á meðal hér, fá
innlánsstofnanir líka að draga frá lán út
á atvinnuhúsnæði. Sú undanþága rennur
út í árslok 1995. Hér er aðeins átt við
skrifstofuhúsnæði og blandað verslunar-
og skrifstofuhúsnæði (fjölnota atvinnu-
Eiginfjárhlutfall samkvæmt nýjum reglum (aðalatriði),
á að vera að minnsta kosti 8%
eiginfé+vikjandi lón+ofskriftasjóður vegna almennrar óhœttu
heildareignir+0% til 100% * óbyrgðir (flokkaðar eftir óhœttu)
—sjóður—ríkisábyrgð—kröfur tryggðar með eigin innstœðum eða bréfum
-80% ábyrgð sveitarfélaga og lánastofnana
50% veð í íbúðarhúsnœði (innan 80% fasteignamats)
50% veð í skr'fstofuhúsn. eða fjölnota atvinnuhúsnccði (innan 60% fastmats)