Vísbending - 05.07.1993, Blaðsíða 1

v'
V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
5.
júlí
1993
25. tbl. ll.árg.
fÞriggja mánaða verðbólga 1989 til febrúar 1994 N
N Heimild: Framfærsluvísitala Hagstofu íslands, frá júní 1993: spá Vísbendingar
Afla-
skerðing og
gengis-
felling
Gert er ráð fyrir að þorskafli verði 165
þúsund lestir á fiskveiðiárinu sent hefst í
september. Aflinn minnkar úr 230
þúsund tonnum, eða urn tæplega 30%.
Kvótinn sjálfur minnkar heldur minna,
eða um fjórðung, en forsenda ákvörðunar
urn hann er að samþykkt verði frumvarp
um mikla skerðingu á afla smábáta.
Þorskafli á næsta fiskveiðiári verður tíu
prósentum meiri en Hafrannsókna-
stofnun hafði ráðlagt, ef fer sem horfír.
Mjög ólíklegt virðist vera að stofninn
hrynji við þessa veiði, en hann verður
lengur að byggjast upp en ef farið hefði
verið eftir fiskifræðingum. Sennilegt er
að þorskveiði aukist lítið fram að alda-
mótum. Kvóti á ufsa og karfi minnkar á
komandi fiskveiðiári, en veiði á öðrum
botnfiski breytist lítið. AIls dregst botn-
fiskafli saman um 15%. Aftur á móti
eykst loðnuafli að líkindum um tæplega
30% og verður rúmlega milljón tonna.
Vonir standa til að úthafskarfaafli aukist
og miðað við það gerirÞjóðhagsstofnun
ráð fyrir að heildarafli og framleiðsla
sjávarafurða rninnki um 6% á næsta ári.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna '
á mann, 1990=100, '93-’94:spá
Heimild: Þjóðhagsstofnun
Markaðurinn stuðlaði ekki
að gengisfellingu
Gengi krónunnar var fellt um 7,5%
28. júní, eftir að skýrt hafði verið frá
niðurskurði á veiðikvótum. Gengis-
fellingin mildar áhrif kvótaskerðingar á
sjávarútvegsfyrirtæki, þannig að þeim
fækkar hægar en ella. Halli á rekstri
botnfiskveiða og -vinnslu var áætlaður
um 8% af tekjum fyrir gengisfellingu, en
gera má ráð fyrir að hann sé um 4'/2% nú.
Hins fer tapið í sama far aftur þegar
kvótaskerðingarinnar fer að gæta.
Almenningur á að líkindum óvenju-
auðvelt með að sætta sig við gengis-
fellingu nú, í kjölfar kvótaskerðingar,
þannig að segja írm að tíminn sé vel
valinn að því leyti. A hinn bóginn gáfu
gjaldeyrishreyfingarekki ástæðu til þess
að hreyfa við genginu. Nýlega var stigið
skref í átt að því að gengi krónunnar
ráðist á markaði (samanber 21. tbl.), en
kaup á erlendum gjaldeyri voru ekki
venju fremur mikil dagana áður en gengið
féll. Kannski má segja að menn hafi
sofið á verðinum, því að í íjölmiðlum
hafði talsvert hafði verið rætt um gengis-
fellingu næstu daga og vikur á undan.
Ráðstöfunartekjur dragast
saman um fjórðung frá
1987 til 1994
Þjóðhagsstofnun gerir nú ráð fyrir því
að þjóðartekjur minnki um rúmlega 2Vi%
1993 ogeru aðalskýringarnarminnkandi
afli og lágt liskverð erlendis. Stofnunin
býst við því að landsframleiðsla dragist
saman um 2% á næsta ári en þjóðar-
tekjur ntinnka heldur minna ef viðskipta-
kjörbatna. í maí spáði Þjóðhagsstofnun
því að kaupmáttur ráðstöfunartekna á
rnann drægist santan um 6% frá 1992 til
1993, en nú má búast við að kjara-
skerðingin verði enn rneiri. Stofnunin
býst við að kaupmátturráðstöfunartekna
á mann verði um 4% rninni 1994 en á
þessuári. Frá 1987 til 1994 hefur kaup-
máttur ráðstöfunartekna þá minnkað uni
fjórðung (sjá mynd neðst til vinstri á
síðunni). Hér verður reyndar að athuga
að kaupmátturinn jókst hratt til 1987.
Líklegt að gengisfellingin
fari hratt út í verðlag
Eftir því sem verðlag hefur orðið
stöðugra hér á landi hafa kostnaðar-
hækkanir verið lengur að skila sér í verð-
lagi. Helgi Tómasson tölfræðingur ræddi
þetta í grein hér í blaðinu 5. febrúar
síðastliðinn, þar sem hann sagði frá nýju
verðbólgulíkani sem hann hafði búið til
iyrirblaðið. Gengisfellingin í nóvember
síðastliðnum fór hægt út í verðlagið og
verðhækkanirf upphafi árs voru að miklu
leyti af opinberum toga (sjá mynd hér
fyrir ofan). Samkeppni kaupmanna var
mikil fyrirjólin ogþví báru ntargir þeirra
kostnaðafgengisfellingunni sjálfir. Núna
er annað uppi á teningnum. Flestir kaup-
menn tala um að gengislækkunin korni
fram á nokkrum vikurn. Gjaldþrot Mikla-
garðs gæti hér haft nokkur áhril’, sam-
keppni í smásöluverslun hefur minnkað.
I spá blaðsins eru verðhækkunartölur
fyrir júlí og ágúst því hækkaðar frá því
sem verðbólgulíkanið gefur. Gert er ráð
fyriraðframfærsluvísitalahækki um0,5-
1% í júlí og um 1% í ágúst. Þegar líður á
árið kunna aflaskerðing og vaxandi
• Efnahagsráðstafanir
• Stjórn fiskveiða