Vísbending - 06.09.1993, Blaðsíða 2

ISBENDING
Marel var rekinn með átta milljóna
króna hagnaði á fyrri helmingi ársins
1993. Tekjur voru 231 milljón, en þaðer
12% aukning frá árinu á undan. Styrkir
til vöruþróunar eru um 13 milljónir
króna, og er það svipað og á fyrri
helmingi ársins 1992. Fyrirtækið stendur
nú á nokkrum tímamótum, þar sem sala
á hefðbundnum mörkuðum þess hel'ur
dregist mikið saman, en nú er verið að
þreifa fyrir sér með nýja framleiðslu.
Nýlega seldi fyrirtækið til dæmis fyrsta
tækið sem flokkar kalkúna. Marel eign-
færir 35 milljónir króna sem langtíma-
kostnað og vöruþróun.
Þá má geta þess að fyrstu fjóra mánuði
ársins var íslandsbanki rekinn með tæp-
lega 200 milljóna króna tapi, en þó gerðu
forsvarsmenn hans ráð fyrir hagnaði á
árinu í heild.
Hafa kvótaskerðing og
lækkun fiskverðs engin
áhrif á gengi sjávarútvegs-
fyrirtækja?
Tallan sýnir gengi þeirra hlutabréfa
sem eitthvað hefur verið verslað með á
Verðbréfaþingi og Opna tilboðs-
markaðinum síðan um miðjan júlí.
í töflunni eru tvö af stærstu
sjávarútvegsfyrirtækjum landsins
Grandi og Utgerðarfélag Akureyringa.
Þegar höfð er í huga kvótaskerðing og
lækkandi fiskverð vekur athygli hve
gengi hlutabréfa í þessum fyrirtækjum
helst hátt. Kvótaskerðing fyrirtækjanna á
fiskveiðitímabilinu, sem nú er að hefjast,
nemur sennilega um 9%, eftir að kvóta
Hagræðingarsjóðs hefur verið deilt út.
Gengisfellingin í júní bætti afkomuna.
Að mati Þjóðhagsstofnunarfórhún nærri
því að vega upp áhrif kvóta-
skerðingarinnar á hag sjávarútvegsins í
heild. Auk aflaskerðingar hafa sjávarút-
vegsfyrirtæki þurft að þola verðlækkun
á afurðum. Samkvæmt Hagvísum
Þjóðhagsstofnunar hefur verðlag
sjávarafurða mælt í SDR farið
lækkandi allt þetta ár. Lækkunin er
17% frá meðaltali ársins 1992 til ný-
liðins ágústmánaðar og 20% frá 1991
(en þá var fiskverð í hámarki). Verð-
breytingin er misjöfn eftir fisk-
tegundum. Frá janúar til ágúst 1993
hefur verð á frystum þorski lækkað um
11% í bandaríkjadölum. Verð á land-
frystum karfa lækkaði á sama tíma um
6%. Verð á sjófrystum karfa hækkaði
aftur á móti um 23% frá janúar til ágúst
í dollurum talið. Tæpur helmingur af
kvótaverðmæti Granda hefur verið
karfi og fyrirtækið hefur aukið sjó-
frystingu sína að undanförnu.
Til langframa ræðst ávöxtun hluta-
bréfa af hagnaði. Miðað við að
markaðurinn geri almennt 15%
ávöxtunarkröfu til hlutabréfa (sjá 27.
tölublað) gerir hann sér vonir um
nálægt 19% arðsemi eiginfjár í Granda
og um 16% arðsemi Útgerðarfélagsins.
Þetta jafngildir því að hagnaður beggja
fyrirtækjanna sé á þriðja hundrað
milljóna króna á ári aðjafnaði. Eitthvað
af þessu hlýtur að eiga við:
*Hagnaður Granda og Útgerðar-
félagsins á eftir að aukast mikið frá því
sem verið hefur.
*Ávöxtunarkrafa við kaup á hluta-
bréfum í félögunum er minni en 15%
(en það þýðir að ekki er búist við jafn-
miklum hagnaði og sagt var hér að
framan). Fjárfestar gætu talið afkomu
þessara fyrirtækja traustari en gengur
og gerist, en há ávöxtunarkrafa er upp-
bót á þá áhættu sem tekin er þegar
hlutabréf eru keypt.
*Verðið ræðst af skattaafslætti við
hlutabréfakaup fremur en von um
góðan hagnað fyrirtækjanna.
*Verð bréfanna er of hátt. _
Hlutabréfamarkaðurinn 30. ágúst 1993
Hagnaður Arðsemi „Væntanl" Raunávöxtun
Gengi milljónir króna eiginfjár arðsemi hlutabréfa
hlutabréfa 1992 1993 1992 eiginfjár 3 mán. ár
Eimskip 3,92 -41 -12* -1% 17% 8% -7%
Flugleiðir 1,09 -134 -380t -3% 8% 28% -33%
Grandi 1,90 -156 52* -11% 19% 48% -26%
Hampiðjan 1,20 40 37* 7% 9% 28% 5%
Hraðfrhús Eskifj. 1,00 2 2% 14%
íslandsbanki 0,88 -177 -195§ -3% 10% 33%
íslenska útvarpsf. 2,70 171 435% 45% 97%
Jarðboranir 1,87 21 4% 12% 5%
Marel 2,60 22 8* 21% 29% -1% 13%
Olís 1,85 61 4% 11% 1% -5%
Olíufélagið 4,80 197 5% 13% 17% 14%
Sameinaðir verkt. 6,60 12% 9%
Skeljungur 4,14 91 4% 13% 4% 9%
Sæplast 2,70 11 5% 14% -2% -19%
Tollvörugeymslan 1,20 7 4% 13% 7% -12%
Útgf. Akureyringa 3,26 10 1% 16% 4% -2%
Skýringar á gengi o.fl.: Sjá 27. tbl.
* alkoma fystu sex mán., §afkoma fyrstu 4 mán. fáætlun um afkomu á öllu árinu.
Heimildir: Verðbréfaþing, Peningamarkaðssíða Morgunblaðsins, íslenskt atvinnulíf o.fl.
Er kreppan
heima-
tilbúin?
s
Dr. Ragnar Arnason
Efnahagskreppan, sem hófst 1988 er
nú þegar orðin sú lengsta á öldinni.
Jafnframt stefnir í það, gangi spár Þjóða-
hagsstofnunar um hagvöxt á árinu 1994
eftir, að hún verði hin þriðja dýpsta á
öldinni. Atvinnuleysi er mikið og ler
vaxandi. Flest bendir til þess, að nauðsy n-
legt sé að fara aftur til fjórða áratugar
aldarinnar til að finna jafn mikið og varan-
legt atvinnuleysi og nú er. Það er því ljóst
að yfirstandandi efnahagskreppa er
einhver sú erfiðasta, sem þjóðin hefur átt
við að glíma á þessari öld. Ferli hag-
vaxtar og atvinnuleysis í yfirstandandi
kreppu er nánar lýst á mynd 1.
Mynd 1 's
Hagvöxtur á mann og atvinnu-
leysi, % (1993: spá)
| Atvinnul. ■ Hagvöxtur
V______ J
Orsakir kreppunnar
Dýpt og lengd kreppunnar vekja ýmsar
spurningar, ekki síst um orsakir hennar.
Stafar kreppan af y tri aðstæðum, sem við
fáum ekki við ráðið, eða má rekja hana til
okkar eigin mistaka, t.a.m. rangra efna-
hagsákvarðana eða óviðeigandi hag-
stjórnar?
Ylri skilyrði þjóðarbúsins eiga vissu-
lega þátt í kreppunni. Þau virðast hins
vegarekki geta skýrt dýpt og lengd hennar.
Þar vegur þyngst, að lengst af kreppu-
tímabilinu, þ.e a-s- a árunum 1988-91,
voru ytri skilyrði tiltölulega hagstæð.
Aflabrögð voru góð, útflutningsverðlag
2