Vísbending - 14.04.1994, Blaðsíða 1

0ISBENDING
um viðskipti og efnahagsmál
14.
apríl
1994
14. tbl. 12. árg.
mjög takmarkaður.
Samkvæmt honum
getur þjóðin stór-
aukið við erlendan
skuldahöfuðstói
sinn með sanrsvar-
andi aukningu fjár-
magnskostnaðar í
framtíðinni, án þess
að það mælist sem
aukin raunskuld þar
sem allar slíkarhreyf-
ingar endurspeglast í
gjaldeyrisstöðunni.
Mælikvarðinn segir
því ekkert ti 1 um raun-
vemlega skuldabyrði
þjóðarbúsins og getu
þess til að greiða
niðurlánin. Afþess-
um sökum er að
mörgu leyti eðlilegra
að miða við skuldir,
eðagreiðslu-ogvaxta-
byrði þeirra, í hlutfalli
við útflutningstekjur
þegar rætt er um er-
lend lán. A þann hátt
hefur verið tekið tillit
til greiðslugetunnar
og þess kostnaðar
sem hlýst af lántök-
unni.
Hreinar erlendar skuldir þjóðarbúsins á föstu
220
200
180
160
140
120
'80 '81 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 . '92 '93 '94
Heimild: Seðlabanki íslands.
Hreinar erlendar skuldir og greiðslu- og vaxtabyrði
af lánum í hlutfalli við útflutningstekjur
160%
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
Eru erlendar
skuldir að
minnka?
A ð undanfömu hefurþví verið haldið
xxfram af nokkrum helstu ráðamönn-
um þjóðarinnar að erlendar skuldir þjóðar-
búsins hafi lækkað að raungildi á síðasta
ári. Ekkierlaustviðaðmörgumhafikomið
þessi tíðindi á óvart, sérstaklega í ljósi þess
að lánsfjáreftirspum var rnikil á árinu 1993
eins og árið á undan og erlendar lántökur
vemlegar. En getur þetta staðist?
B ættur viðskiptaj öfnuður
þýðirlægri skuldir
S varið er háð því hvernig á málið er litið.
Ofangreind fullyrðing byggir á þeirri
staðreynd að mikill bati varð í viðskiptum
við útlönd á síðasta ári. Á árinu 1992 var
viðskiptajöfnuðurinn neikvæður um 12
milljarða króna en á síðasta ári var hann
hins vegar jákvæður um rúmar 300
milljónir. Ef miðað er við hreinar (nettó)
erlendar skuldir þjóðarbúsins við útlönd,
þ.e. skuldir að frádregnum peningalegum
kröfum á útlendinga og gjaldeyrisforða í
Seðlabanka, hlýtur jákvæður viðskipta-
jöfnuður að leiða til lækkandi skulda í
erlendri mynt þar sem aukning þeirra er
samkvæmt skilgreiningu fjármögnun
viðskiptahall an s. Fj ármagnshreyfingar til
og frá landinu skipta ekki máli í þessu
sambandi þar sem t.a.m. aukin erlend
lántaka leiðir til samsvarandi aukningar á
gjaldeyrisforðanum og því verður hrein
skuld hin sama. Reyndar má viðskipta-
jöfnuður vera neikvæður um Wi-7.% af
landsframleiðslu (um 7-8 milljarða króna)
miðað við 3% erlenda verðbólgu án þess
að skuldir hækki, þar sem vaxtagreiðslur
af erlendum lánunr eru ofmetnar í uppgjöri
hans (nafnvextir eru færðir en ekki raun-
vextir). Þegar því er m.ö.o. haldið frarn
að erlendar skuldir þjóðarbúsins fari
lækkandi að raungildi er miðað við að
um hreina skuld við útlönd sé að ræða
(þ.e. skuldir að frádregnum eignum) og
að viðskiptahalli sé ekki meiri en 7-8
milljarðar á ári.
Takmarkaður mælikvarði
Ofangreindur mælikvarði er hins vegar
langt frá því að vera einhlítur og er reyndar
Skuldabyrðin eykst þótt
raunskuldirlækki
Á meðfylgjandi myndum er þróun
erlendra skulda sýnd frá árinu 1980 miðað
við þá mælikvarða sem hér hafa verið
ræddir. Efri myndin sýnirhreinaraunskuld
jojóðarbúsins viðúllönd ímilljörðumkróna.
Skuldin minnkaði Iítillega rnilli áranna
1992 og 1993 eða um 0,4% og nam um
217 milljörðumkrónaámeðalgengi ársins.
Miðað við spár unt viðskiptajöfnuð og
erlenda verðbólgu á þessu ári má gera ráð
fyrir að skuldastaðan batni enn frekar á
þessu ári eða unt 1%. Ef litið er á
skuldabyrði þjóðarbúsins eins og fram
kemur á neðri myndinni kemur hins vegar
önnurþróuníljós. Hreinarskuldiríhlutfalli
við útflutningstekjur hækkuðu unt tæp 8
prósentustig á rnilli áranna 1992 og 1993
og gert er ráð fyrir um ‘/2% hækkun á þessu
ári. Þjóðarbúið þyrfti að verja sem svarar
öllum útflutningstekjunum í tæp tvö ár til
að greiða niður skuldirnar. Sömu sögu er
að segja um greiðslubyrði af langtíma-
lánum, þ.e. greiðslur vaxta og afborgana,
sem þyngdist um 1 Viprósentustig í fyrra en
í ái' er gert ráð fyrir 6 prósentustiga
aukningu þar. Samkvæmt því munum við
greiða útlendingum lil baka þriðju hveija
krónu af okkar útflutningstekjum. Þessi
mælikvarði er þó að mörgu leyti gallaður
þar sem hlutfallið getur breyst verulega
ef lánstími er aukinn. Að lokum er svo
birt yfirlit um þróun hreinna vaxtagreiðslna
einsogþærbirtastívaxtajöfnuði.Lítillega
hefur dregið úr vaxtabyrði á síðustu þrem-
ur árumen það á rætur að rekja till ækkandi
vaxla í úllöndum og hagstæðra lána.
Ástæðulaus bjartsýni
Eins og hér hefur verið bent á er engin
ástæða til að fyllast bjartsýni þótt hreinar
skuldir þjóðarinnar í útlöndum fari
lækkandi. Eftir sem áður stendur að getan
til að greiða skuldirnar fer minnkandi.
Það er fyrst og fremst sú staðreynd sem
skiptir máli í hagstjórnarlegu tilliti því
aukin skuldasöfnun takmarkar svigrúmið
tilað nýtahagkvæmfjárfestingartækifæri
og dregur úr lánstrausti okkar í útlöndum.
Al'þessum sökum er mikilvægt að fjallað
sé unt erlendar skuldir í réttu samhengi.
• Erlendar skuldir
• Lausafé og arðsemi
• Efnahagsvandi Fœreyja