Vísbending - 25.05.1994, Blaðsíða 1

s
25.
V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
maí
1994
20. tbl. 12. árg.
Hagkvæmasta þorskaflamark á ári 1994-2004 m.v.
tvær efnahagslegar forsendur (þús. tonna)
400
350
300
250
200
150
100
50
0
------ Afli m.v. að hámarka núvirði hagnaðar af veiðum og vinnslu
á þorski, loðnu og rækju.
------Afli m.v. aðlögun að hámarki hagnaðar á 11 árum og mesta
mögulegavelferð.
Heimild: Skýrsla vinnuhóps um nýtingu fiskistofna.
Friðun þorsk-
stofnsins
skilar mestri
arðsemi
/
Inýlegri skýrslu vinnuhóps um
hagkvæmustu nýtingu fiskistofna hér
við land, sem Hafrannsóknastofnun skipaði
fyrir nokkru síðan að beiðni sjávarútvegs-
ráðherra, kemur fram að þorskstofninn sé
um þessar mundir langt undir þeirri stærð
sem gefur af sér hámarksarðsemi og hægt
sé að auka útflutningsverðmæti þorsk-
afurða um 19 milljarða árlega ef veiðar
verða takmarkaðar þannig að náist að
byggjaþorskstofninnupp. Jafnframtkemur
frarn að ef veilt verður úr þorskstofninum
eitthvað í líkingu við það sem verið hefur
á undanförnum tveimur árum, þ.e. vel
ríflega 200 þúsund tonn á ári, eru verulegar
líkur á að hann hrynji. Að matí starfs-
hópsins er hagkvæmast að skerða þorsk-
veiðar á næstu árum sem mest í því skyni
að efla stofninn.
Hámörkun hagnaðar eða
velferðar?
Á meðfylgjandi mynd má sjáhagkvæm-
ustu „veiðiferla" fyrir þorsk fram til ársins
2004 en þeir fást úr svokölluðum hermi-
líkönum sent hópurinn, sem skipaður var
sérfræðingum frá Þjóðhagsstofnun og
Hafrannsóknastofnun ásamt fulltrúa frá
útgerð, studdist við. Heila línan sýnir
ráðlagða veiði á hverju ári m.v. að riúvirtur
hagnaður af þeim sé hámarkaður. I þessunt
löl um hefur verið gert ráð fyrir náttúrulegu
samspili á milli þorsks, loðnu og rækju en
viðgangur þessara stofna er að nokkru
tengdur innbyrðis. Eins og fram kemur á
myndinni væri samkvæmt þessum for-
sendum hagkvæmast að stöðva þorskveiðar
að fullu í tvö ár, þ.e. friða stofninn, hefja
veiðar á þriðja ári og auka þær í áföngum.
Veiðarnar væru komnar upp í tæp 180
þúsund tonn á árinu 1997 og færu hratt
vaxandi eftir það. Skömmu eftir næstu
aldamótværióhætlaðveiðaylir300þúsund
tonn af þorski og um 350 þúsund tonn á
árinu 2004 þegar stofninn væri kominn í
kjörstærð sem er áætluð um 750 þúsund
tonna hrygningarstofn og 1.550 þúsund
tonna veiðistofn.
Til samanburðar
er hrygningar-
stofninn umþess-
armundirum213
þúsund tonn og
veiðistofninn um
530þúsundtonn.
Á brotnu lín-
unni hefur mark-
miðinu um há-
marks núvirði
hagnaðar verið
hnikað örlítið til.
Þar er tekið tillit
til þess að at-
vinnuleysi er ó-
æskilegt, jafnvel
þótt hagur fólks
aukist í fram-
tíðinni,ogaðfólk
tekur samfellda
og jafna neyslu
fram yfir sveiflukennda. Hér er því um
nokkurs konar velferðarhámörkun að ræða
og er gert ráð fyrir 11 ára aðlögun að
markmiðinu um hámörkun hagnaðar.
Miðað við þessar forsendur væri æskilegt
að veiða ríflega 60 þúsund tonn af þorski í
ár og 120 á því næsta. Veiðin færi
stigvaxandi eftir það en þó mun hægar
heldur en ef um hreina hagnaðarhámörkun
væri að ræða. Um aldamótin væri veiðin
komin upp í tæp 240 þúsund tonn og í 350
þúsund tonn um árið 2004.
Verðmætaaukning upp á
59milljarða
Til glöggvunar á því hvaða verðmæta-
aukning hlytist af því að byggja stofninn
upp eins og þessar tvær tillögur gera ráð
fyrir þá er áætlað að núvirði hagnaðar af
veiðumog vinnslu áþorski, loðnu og rækju
aukist um 59 milljarða króna. Áætlað er
að núvirðið hafi numið um 171 milljarði
króna í upphafi þessa árs, sem er rn.ö.o.
verðmæti þessara fiskistofna okkar í dag,
en þegar þorskstofninn verður kominn í
kjörstærð, þ.c. nokkru eftir aldamót, má
gera ráð fyrir að verðmætið verði komið
upp í 230 milljarða.
Ef róttækar ákvarðanir verða teknar um
uppbyggingu þorskstofnsins áætlar
starfshópurinn að það gæti skilað um 19
milljörðum króna á ári í viðbótarútflutn-
ingstekjum nokkru eftir aldamót. Til
samanburðar nam útflutningsverðmæti
allsiðnvamingsum 17milljörðum ífyrra.
Lj óst er því að uppbygging þorskstofnsins
hefur í för með sér gríðarlegan efnahags-
legan ávinning til lengri tíma litið.
Er þorskstofninn að hruni
kominn?
Starfshópurinn gerði einnig útreikninga
að teknu tilliti til ýmissa óvissuþátta.
Samkvæmt þeim eru um 53% líkur á hmni
þorskstofnsins innan örfárra áratuga ef
ákvarðað aflamark verður225 þúsund tonn
á ári. Þetta magn er t.a.m. heldur minna en
veiddist af þorski á síðasta ári. Miðað við
175 þúsund tonna veiði snarminnka
líkumareðaíum7% oghverfandi líkureru
á hmni ef afli verður ákveðinn 125 þúsund
tonn. Jafnframteruyfirgnæfandi líkuráað
þorskstofninn komi st upp í300þúsund tonn
á fyrstu áratugunum eftir aldamót þegar
rniðað er við seinni tvö tilvikin en innan við
helmingslíkurefmiðaðerviðfyrstatilvikið.
Það em ótvíræðar niðurstöður starfs-
hópsins að teflt sé á tæpasta vað með því að
veiða úr stofninum umfram 175 þúsund
tonn á ári við nú verandi aðstæður. Þorskafli
sem bundinn er kvóta á yfirstandandi
fiskveiðiári var ákvarðaður 155 þúsund
tonn en áætlað er að heildarþorskafli áþessu
ári muni nema um 190 þúsund tonnum,
m.a. vegna veiða krókabáta, kvótayfir-
færslna milli ára o.s.frv. Þrátt fyrir mikla
kvótaskerðingu sem orðið hefur á
undanfömumtveimurámmliggurþvífyrir
að enn verði að herða tökin.
• Nýting fiskistofnanna
• Kröfustjórnun ífyrirtœkjum
• Erlendi r fjármagnsmarkaðir