Vísbending - 06.10.1994, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti o g efnahagsmál
6.
október
1994
39. tbl. 12. árg.
Þjóðhagsáætlun fyrir árið 1995:
Aukin þjóðar-
útgjöld bera
uppi efna-
hagsbatann
Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir að
landsframleiðsla muni aukast um
1,9% á þessu ári og 1,4% á árinu 1995 í
þjóðhagsáætlun sem lögð var fram með
frumvarpi til fjárlaga á Alþingi um
síðastliðna helgi. Til samanburðar varð
um 0,9% hagvöxtur á árinu 1993 sam-
kvæmtbráðabirgðatölum. Efnahagslífhér
á landi virðist því vera að rétta úr kútnum
á ný eftir sex ára tímabil stöðnunar. Þótt
hylli undir efnahagsbata eru þó engar
stökkbreytingarí sjónmáli og eráætlaður
hagvöxtur hérnokkru minni en í iðnríkj-
unum þar sem gert er ráð fyrir 2,7% hag-
vexti að meðaltalií árog á næsla ári sam-
kvæmt spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Óvæntur vöxtur út-
flutningsframleiðslu
Aðbaki bjartari efnahagshorf-
um á þessu ári liggur áætlun,
bæði um aukningu þjóðarúl-
gjalda, eða innlendrar eftirspurn-
ar, og ekki síst útflutningstekna.
Þjóðarútgjöld eru talin munu
aukast um 1,2% á árinu sem má
einkunr rekja til nreiri neyslu og
fjárfestingar heimila ásamt auk-
inni bjartsýni hjá fyrirtækjum.
Einkaneysla dróst nokkuð sam-
an bæði árin 1992 og 1993 en í
ár er áætlað að sú þróun snúist
við og hún aukist um 2%. Að
baki þessu Iiggur spá um lítils
háttar kaupmáttaraukningu,
lægri vexti og meiri tiltrú fólks á
efnahagslífið. Fjárfestinghefur
eins og einkaneyslan dregist
saman síðastliðin tvö ár en þó
mun meira, eða um 10-11% á
ári. Samdráttur hennar skýrist
aðallega af minni íbúðarbygg-
ingum og fjárfestingu atvinnu-
veganna. Hið opinbera hefur
hins vegar aukið sinn hlut í fjár-
munamynduninni. Fjárfesting er talin
rnunu hætta að minnka á þessu ári en eftir
það verði leiðin upp á við. Um 2% aukning
verður í íbúðarbyggingum og í fjárfestingu
atvinnuveganna en á móti vegur að hið
opinbera dregur saman seglin. Hér hefur
vaxtalækkunin síðastliðið haust, lægri
skattar á fyrirtæki og verðstöðugleiki
líklega mest áhrif.
Útflutningur vöru og þjónustu mun
samkvæmt spánni vaxa urn 4,9% í ár sem
er miklum mun meiri aukning en búist var
við í upphafi ársins. Innflutningur eykst
hinsvegarum3,l%. Gerterráðfyrir2%
aukningu í útflutningi sjávarafurðaeninni
í því eru 30-40.000 tonn af þorski og unr
1.500 tonn af rækju frá svæðum utan
fiskveiðilögsögunnar. Afli mun að vísu
dragast saman um 1,2% á föstu verði en
kaup og vinnsla á þorski úr erlendum fiski-
skipum og áætlanir um frystingu Ioðnu og
loðnuhrogna mun vega upp samdráttinn
og rúmlega það. Verðþróun á áli og kísil-
járni hefur verið hagstæð að undanförnu
vegna bætts efnahagsástands í iðnríkj-
ununr. Útflutningsverðmæti áls mun að
líkindum aukast unr 3,6% á árinu en fram-
leiðsla kísiljáms nrun hins vegar dragast
sanran, þrátt fyrir hagstæða verðþróun,
vegna óhapps í járnblendiverksnriðjunni
á Grundartanga. Aætlað er að þjónustu-
tekjur vaxi um tæp 5% í ár sem fyrst og
frenrst nrá rekja til aukinna tekna af
ferðamönnum.
Aukin þjóðarútgjöld bera
uppi hagvöxt á næsta ári
Á næsta ári verða það einkunr aukin
þjóðarútgjöld sem munu bera uppi 1,4%
vöxt landsframleiðslunnar eins og Þjóð-
hagsstofnun áætlar að hann verði. Vöxtur
einkaneyslu verður unr 2% eins og í ár og
samneysla lítið eitt meiri en nú eða 1,6%.
Fjárfesting mun hins vegar taka nokkum
kipp og er gert ráð fyrir 2% aukningu
hennar vegna meiri íbúðarbygginga og
fjárfestingarhjáatvinnuvegunum,einkum
í samgöngum og iðnaði. Að öllu saman-
lögðu er gert ráð fyrir að þjóðarútgjöld á
næsta ári aukist um 2% eða nokkra meira
en á þessu ári.
Útflutningur vöru og þjónustu vex
einungis unr 1,1 % áárinu 1995 samkvæmt
spá Þjóðhagsstofnunar en innflutningur
hins vegar um tæp 3%. Sjávarafurða-
framleiðsla dregst saman um 1 % og hefur
þar skerðing aflaheimilda í þorski mest
áhrif. Samdrátturíheildarþorskaílaverður
um 20% og er þá ekki gert ráð fyrir að afli
utan fiskveiðilögsögunnar aukist frá því
semnúer. Hinsvegarergertráðfyrir 15%
aukningu í loðnuveiði og nokkurri al-
mennri verðhækkun á sjávarafurðum á
erlendum mörkuðum sem búist er við að
muni vega áhrif þorskskerðingarinnar að
einhverju leyti upp. Álframleiðslaertalin
aukast um 1,5% vegna lítils háttar fram-
leiðsluaukningarog áframhaldandi hækk-
unar álverðs og áformað er að auka kísil-
járnsframleiðslu um 10% á næsta ári.
Auknar gjaldeyristekjur af erlendum
ferðamönnunr munu valda ámóta vexti
þjónustutekna á næsta ári og í ár eða um
5%.
Viðskiptajöfnuður verður hagstæður
um tvo milljarða króna á næsta ári sem er
um einum milljarði króna lakari jöfnuður
en í ár. Skýrist það af aukinni eftirspurn
og meiri vaxtaútgjöldum. Sökumjákvæðs
viðskiptajafnaðar bæði á þessu ári og því
næsta rnunu hreinar erlendar skuldir fara
lækkandi.
Atvinnuleysi eykst þrátt
fyrir efnahagsbata
S amkvæmt spá Þj óðhagsstofnunar mun
• Þjóðhagsspá
• Fjárlagafrumvarp 1995
• Raungengi og kostnaðarþol
Helstu niðurstöður þjóðhagsáætlunar
Framleiðsla:' 1993 1994 1995
Einkaneysla -4,5 2,0 2,0
Samneysla 2,0 1,1 1,6
Fjárfesting -10,4 0,0 2,2
Þjóðarútgjöld -4,0 1,2 2,0
Útflutn. vöru og þjónustu 6,4 4,9 1,1
Innflutn. vöru og þjónustu -8,5 3,1 2,9
Verg landsframleiðsla 0,9 1,9 1,4
Viðskiptajöfnuður(m.kr.) 153 3.059 2.024
Útflutningur:1 Sjávarafurðir 6,0 2,0 -1,0
A1 1,5 3,6 1,5
Kísiljám 27,5 -4,4 10,0
Annað -1,4 9,5 9,6
Verðlag, gengi og kaupmáttur: Ráðstöfunartekjur á mann -0,3 1,7 2,5
Kaupmátturráðstöfunartekna -4,2 0,2 0,5
Verðbólga(framf.vísitala) 4,1 1,5 2,0
Meðalgengi 8,3 5,0 0,0
Raungengi (verð) -6,2 -5,4 -0,3
Raungengi (laun) -9,5 -6,5 -0,1
Atvinna: Atvinnuleysi 4,3 4,8 4,8
1 Magnbreytingaráföstu verðlagi ársins 1990.