Vísbending - 12.10.1995, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
12.
október
1995
39.tbl.l3.árg.
Alvarleg staða hjá sveitarfélögum
Fjárhagur kaupstaða árið 1994, fjárhæðir í þúsundum króna
Rekstrar- Pen. Pen.st. Ábyrgðir Pen. Breyt.
Fjölgun tekjur staða samstæðu v. þriðja staða/ skulda
íbúar ’93-’94 á íbúa á íbúa á íbúa aðila/íbúa rekstrart. ’93-’94
Akranes 5.148 -2% 97 -47 -104 11 -48% 21%
Akureyri 14.914 1% 102 -30 -395 36 -29% -26%
Blönduósbær 1.032 -2% 111 -102 -335 10 -92% 0%
Bolungarvík 1.139 -3% 111 -190 -417 47 -170% 0%
Borgarbyggð 2.138 -2% 103 -38 -164 32 -37% 28%
Dalvík 1.509 -2% 102 -66 -265 32 -64% 72%
Egilsstaðabær 1.600 2% 102 -3 -97 3 -3% -9%
Eskifjörður 1.064 1% 106 -30 V 0 -28% 8%
Garðabær 7.688 3% 98 -87 V 35 -89% 34%
Grindavík 2.144 -1% 109 -22 -182 10 -20% 62%
Hafnarfjörður 17.238 3% 102 -172 V 37 -169% 61%
Hornafjörður 2.162 0% 108 -64 -169 4 -59% -10%
Hveragerði 1.698 4% 99 -72 -180 22 -73% 28%
Húsavík 2.507 0% 110 -14 -193 50 -13% 15%
Isafjörður 3.524 0% 116 -54 -259 7 -46% -4%
Kópavogur 17.431 1% 90 -161 V 12 -179% 38%
Mosfellsbær 4.793 2% 96 -65 -135 0 -68% 17%
Neskaupstaður 1.653 -3% 116 -21 -251 0 -18% 12%
Ólafsfjörður 1.189 0% 110 -176 -292 0 -160% 76%
Reykjanesbær 10.347 1% 98 -94 -234 23 -95% 29%
Reykjavík 103.036 1% 97 -85 -133 8 -88% 29%
Sandgerði 1.358 3% 116 -56 -245 34 -48% 49%
Sauðárkrókur 2.727 1% 107 -122 -197 41 -114% 17%
Selfoss 4.136 2% 102 -58 -145 35 -57% 4%
Seltjarnarnes 4.502 1% 101 -61 -106 1 -60% 8%
Seyðisfjörður 862 -2% 124 -66 -269 81 -53% -2%
Siglufjörður 1.734 -3% 108 -62 -115 26 -57% 0%
Snæfellsbær 1.847 -3% 134 -77 -218 44 -58% 10%
Stykkishólmur 1.265 0% 106 -53 -214 42 -50% -10%
Vestmannaeyjar 4.888 0% 98 -79 -351 20 -81% 28%
Alls 227.273 1% 99 -89 V 17 -89% 26%
Heimild: Ársreikningar kaupstaða, v = upplýsingar vantar.
Kosningaárin eru dýr og árið
1994 var engin undantekning.
Eins og svo oft áður hittist
þannig á að opna þurfti fjölda leikskóla
og aðrar þjónustumiðstöðvar sveitarfé-
laga fy rri hluta ársins, einmitt sama vorið
og valið var til sveitarstjórna. Að þessu
sinni var það ekki bara greiðsla
kosningavíxla sem olli „óvæntum" út-
gjöldum hjá sveitarfélögunum heldur
hefur atvinnuástand víða verið verra en
íslendingar hafa átt að venjast og bæjar-
félöghafareyntaðhaldauppi vinnu með
því að efna ti I ýmiss konar framkvæmda.
Þessi aðferð, að skuldsetja bæjarfélag
tímabundið meðan á móti blæs í von um
að seinna gefi meðbyr, getur í besta falli
flokkastundirfjárhættuspil. Markmiðið
er að íbúarnir njóti afrakstursins en það
eru líka þeir sem tapa þegar stóri
vinningurinn lætur bíða eftir sér eins og
nú hefur gerst. Þá er ekki um annað að
ræða en að leggja skatta á íbúana til þess
að greiða skuldirnar á sama tíma og
draga verður úr vinnuskapandi verk-
efnum og atvinnuleysi eykst á ný.
Skuldir sveitarfélaga
hækka vexti
Undanfarin árhafafleststærri sveitar-
félög sótt inn á útboðsmarkað með
skuldabréf til þess að fjármagna fram-
kvæmdir. Með þessu móti hafa þau náð
hagstæðari vaxtakjörum en bankar hafa
viljað veita þeim. Að vísu getur það í
stöku til vikum haft áhrif að áhætta banka
verður að vera dreifð en það er engu að
síður umhugsunarefni að útlánastarf-
semi bankanna sé dýrari en hægt er að
veita með almennu skuldabréfaútboði.
Með aukinni eftirspurn sveitarfélaga
eftir fjármagni hækka vextir hins vegar
almennt og því hækkar fjármagns-
kostnaður fyrirtækja. Geta þeirra til
launagreiðslna minnkar þá og af-
leiðingin er lægri laun eða meira atvinnu-
leysi. Þannig getur vel meint atvinnu-
átak sveitarstjórna aftur haft þveröfug
áhrif.
Ábyrgðir sveitarfélaganna
Mörg sveitarfélög eru örlát á ábyrgðir
til fyrirtækja og íþróttafélaga. Að vísu
hafa ábyrgðir sveitarfélaganna í heild til
þriðja aðila ekki aukist rnjög mikið á
undanförnum árum. En það kentur ekki
til af góðu. Abyrgðirnar hafa nefnilega
fallið unnvörpum á sveitarfélögin og hafa
orðið til þess að auka skuldirnar. Slök
peningastaða er því að hluta til af þessum
rótum runnin, óábyrgum ábyrgða-
veitingum fyrri ára. Enn á ný er megin-
ástæðan sú að sveitarstjómarmenn vildu
halda uppi fullri atvinnu. Þess vegna var
fyrirtækjum og einstaklingum veitt fyrir-
greiðsla lil þess að hefja atvinnurekstur
af ýmsu tagi. Sveitarfélögin aðstoða oft á
þrennan hátt: Með ábyrgðum; lán-
veilingum og hlutafjárframlögum. I öllum
tilvikum er það augljóst að stjórnendur
sveitarfélaganna fara gáleysislegar með
fjármuni almennings en sína eigin. Það
er fréttnæmt ef sveitarfélag eða ríki veitir
þriðja aðila ábyrgð sem ekki fellur. Þetta
segir sitt um fjármálasiðferðið, en
jafnframt gefur það hugmynd um hversu
miklu auðveldara það er að fá stjórnmála-
menn til þess að samþykkj a ábyrgð heldur
en beina styrki, jafnvel þótt í raun sé oftast
um sömu útgjöld fyrir hið opinbera að
ræða. Nýleg dæmi frá Hafnarfirði og
Akureyri sýnahve auðveltþað virðist vera
að fá bæjarábyrgðir, jafnvel þótt hin
mikla áhætta sé augljós.
Batnandi hagur?
Samband íslenskra sveitarfélaga tók
saman yfirlit sem sýnir að samkvæmt fjár-
hagsáætlunum er útlit fyrir mun ábyrgari
fjármálastjórn árið 1995 en árið á undan.
• Sveitarfélög 1994
• Mat á fjárhag sveitarfélaga