Vísbending - 15.03.1996, Blaðsíða 3

ISBENDING
nánustu og því beri löggjafanum að sjá
til þess að sparnaðurinn nýtist í þágu við-
komandi einstaklings. Það er augljóst
að það er ekki nægjanlegt að leggja
sparnaðinn inn á bankabók, sem síðan
yrði greitt úr frá ellilífeyrisaldri eða ef
viðkomandi missti starfsorkuna. Slíkt
kerfi gengur einungis upp fyrir þá sem
halda óskertri starfsorku fram að lífey-
risaldri og eru síðan svo tillitssamir að
deyja á þeirri stundu þegar sparnaðurinn
er uppurinn. Því er nauðsynlegt að nota
að minnsta kosti hluta af þessum skyldu-
✓
Avöxtun á hluta-
bréfamörkuðum
víða um heim
Mikil hækkun á verðmæti
hlutabréfa á íslandi hefur
orðið mörgum umhugsunar-
efni. Markaðurinn tók við sér árið 1995
eftir dýfu á árunum þar á undan. Margir
velta því fyrir sér hvers vegna bréfin
hækki svo mikið sem raun ber vitni og
h vort eitthvert lát verði á hækkunum. Að
sinni verður það ekki skoðað heldur hitt:
Hvar stendur íslenski markaðurinn í
samanburði við aðra markaði?
Góð hækkun hér, en ekki
einsdæmi
f töflu eru sýndar upplýsingar um
ávöxtun frá nokkrum verðbréfa-
mörkuðum. Þar sést að Island er framar-
lega en þó eru nokkrir markaðir sem gáfu
enn betri ávöxtun. Við nánari skoðun
virðist sem þeir eigi það flestir sameigin-
legt að ólíklegt y rði að telja að Islendingar
teldu þá vænlegan fjárfestingarkost. íran
er í fyrsta sæti en þar hefur verð hluta-
bréfa greinilega verið á fleygiferð undan-
farið ár og er enn í janúar. Klerkaveldið
þar virðist ekki líklegt til þess að laða að
fjárfesta. Tyrkland er í öðru sæti. Þar er
nýlega tekin við völdum stjórn sem
hy ggst draga úr viðskiptafrelsi, reisa toli-
múra og endurskoða samvinnu við
Vesturlönd. Póiland, frelsað undan
ánauð kommúnista, hefur nú valið þá
aftur til forystu. Landið virðist ekki fýsi-
legt fyrir varkáran íjárfesti. Hong Kong
fer næsta ár undan yfirstjórn Breta og
undiryfirráð Kínverja. Borgin hefur verið
eitt frjálsasta verslunarsvæði heims og
lífskjör hafa stórbatnað. En treysta menn
loforðum Kínverja um 50 árakapítalisma
enn?
Eftir þessa heldur dauflegu upp-
talningu kentur ísland, nánast jafnt
Mexíkó. Það er sannarlega ekki hægt að
segja að 45% ávöxtun sé neitt slor og
sparnaði í lífeyristryggingar. Slíkar
tryggingar má bæði kaupa hj á try gginga-
félögum og fá með þátttöku í' lífeyris-
sjóði.
Það er hlutverk löggjafans að tilgreina
lágmarksskyldutryggingar lífeyris,
by ggðar á traustum tryggingafræðilegum
grunni. Jafnframt þarf að segja til urn
hvaða lágmarksskilyrði þau félög (þar
með taldir lífeyrissjóðir), sem bjóða slíkar
tryggingar, þurfa að uppfylla. Ef frelsi
ríkir, þáræðurhverog einn þvíhjáhvaða
félagi hann ávaxtar lífeyrissparnað sinn.
hækkunin hélt áfram í janúar ’96 (og
heldur áfram enn). Efnahagslíf Mexíkó
var nánast hrunið til grunna fyrir rúmu
ári þannig að leiðin gat vart legið nema
upp á við.
Af Vesturlöndum eru Bandaríkin með
besta ávöxtun á hlutabréfum, 40% m.v.
Chicago markað og 33% miðað við New
York markaðinn. Hér eru birtar tölur frá
þessum tveimur mörkuðum til þess að
minna á að munur getur verið innanlands
eftir því hvaða markað eða hvaða vísi-
tölu menn skoða. Af Norðurlöndum er
ávöxtunin best í Svíþjóð um 17% en
lökust í JFinnlandi, þar sem verðið féll
um 3%. I Lúxemborg féll verðið um 6%
á tólf mánuðumen um 8% í janúareinum.
A botninum í þessari töflu er Tævan, en
þar hefur á undanförnu ári byggst upp
mikil spenna vegna ógnana frá Kína.
U pptalningin hér að framan vekur upp
spurningar um það hvort best ávöxtun á
hlutabréfamörkuðum náist á mörkuðum
þar sem spennu- eða óvissuástand ríki.
Það virðist ekki ósennileg kenning, en
Jafnframt getur hann þá ákveðið hvort
iðgjald umfram það sem þarf til kaupa á
skyldutryggingum renni í séreignarsjóð
eða til kaupa á viðbótar lífeyris- eða líf-
tryggingum. Settar væru kröfur um eftir-
lit endurskoðenda og almennar starfs-
reglur sjóðanna. Frelsið gefur mönnum
svigrúm til þess að velja þá tegund af
sjóði sem best hentar hverjum um sig.
Réttindin réðust af iðgjaldagreiðslum.
Rammalöggjöf um lífeyrissparnað í
þessum anda tryggir að allir landsntenn
búi við sambærileg lífeyriskjör.
geysihá ávöxtun á Bandaríkjamarkaði
og raunar mörgum Vestur-Evrópu
mörkuðum bendir til þess að um einhvers
konar tískus veiílu hlutabréfakaupa sé að
ræða, a.m.k. að hluta til. Margir
sérfræðingar óttast að árás Kína á Tævan
eða stríð fyrir botni Miðjarðarhafs gæti
orðið til þess að markaðurinn hryndi.
Minnsti markaður í heimi?
íslendingar kunna því yfirleitt illa að
vera ekki flokkaðir með „öðrum alvöru-
þjóðum". En það er sama hvað okkur
finnst, landið er eitt hið fámennasta í
heimi og margar hagstærðir bera þess
merki. Mörgum kann að þykja það merki-
legt að settur sé upp markaður fyrir 27
hlutafélög, ef aðeins eru talin þau sem
skráð eru á Verðbréfaþingi Islands. Á
töflunni sést að íslenski markaðurinn er
minnstur, en ekki langminnstur. Á
finnska markaðinunt eru skráðu fyrir-
tækin aðeins 73, í Póllandi 67 og um 200
í Noregi, Svíþjóð og Danmörku. En
við sjáum að á Chicago-
markaðinum í Bandaríkjunum eru
ekkert rnjög niörg fyrirtæki heldur.
Hins vegareru markaðsverðmæti og
viðskiptaumsvif þar ekki sambæri-
leg við aðra markaði í þessari upp-
talningu.
Það má spyrja, hvort það væri
hollt fyrir íslensk hlutafélög ef þau
væru skráð á stærri markaði. Þá væri
samanburðurinn ekki bara nokkur
örsmá fyrirtæki á alþj óðavísu heldur
miklu tleiri fyrirtæki, t.d. á Norður-
landamarkaði. Þróunin virðist vera
sú að markaðir sameinist með að-
stoð tölvutækni. Þegar er talað urn
24 stunda alheimsmarkað með verð-
bréf. Smæð og kostnaður gætu háð
íslenskum fyrirtækjum sem vilja fá
skráningu erlendis, en í sjállu sér er
líklega ekkert sem bannar það. Það
væri eðlilegt að fyrirtæki eins og
Eimskipafélagið, Flugleiðir og olíu-
félögin riðu á vaðið. Með því væri
fyrsta skref stigið að landvinningum
íslendinga á nýju sviði. íslands-
banki eldri var skráður á hlutabréfa-
markaði í Þýskalandi. Það er tíma-
bært að nafni hans yngri hugi að því
að feta í þessi fótspor.--------
r ' ^ ~ \
Avöxtun hlutabréfa og fjöldi skráðra
félaga í ýmsum löndum
Árshækkun HækkunFjöldi skráðra
jan ’95-’96 jan. ’96 hlutafél.
Iran 146,29% 24,09% 182
Tyrkland 96,16% 23,65% 206
Pólland 69,24% 37,27% 67
Hong Kong 47,92% 13,09% 543
ísland 45,02% 7,10% 27
Mexíkó 44,92% 9,22% 185
Bandaríkin Chi 40,36% 5,44% 285
Suður Afríka 35,95% 10,32% 639
Bandaríkin NY 32,86% 3,19% 2.241
Brasilía 32,60% 19,83% 570
Bretland 25,66% 1,90% 2.489
Ástralía 25,01% 3,88% 1.176
Þýskaland 22,21% 9,60% 1.650
Holland 22,10% 4,67% 433
Svíþjóð 17,05% 1,66% 223
Noregur 14,42% 1,92% 165
Japan 10,20% 2,24% 1.795
Danmörk 7,94% 6,07% 224
Finnland -3,16% 2,83% 73
Lúxemborg -5,97% -7,57% 280
Tævan -24,48% -7,93% 350
^Heimild: Focus, jan '96, Verðbréfaþing íslands
3