Vísbending - 13.12.1996, Blaðsíða 1
/
V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
13.
desember
1996
47. tbl. 14. árg.
Er gat í bankakerfinu?
Pcningamagn í umferð
Mrr.
45.000
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
1991
1992 1993
Heimild: Hagtölur mánaöarins
M. I*íir af sefllsB* og mynt |
1995 1996'09'
Mtr
Einkaneysla
Heimild: Hagtölur mánaöarins
Efniblaðsins
Notkun tékka í viðskiptum hér
á landi hefur dregist saman
um þriðjung frá árinu 1991
þegar hún náði hámarki. Notkun debet-
korta hefur ekki náð að vinna upp þenn-
an mun. Aukin notkun seðla og notkun
millifærslna á tölvutæku formi skýra
væntanlega málið.
Árið 1991 náði notkun tékka hámarki
en þá var velta þeirra rúmlega 1.245 mill-
jarðar króna. Ofan á þessa veltu bættist
síðan innlend kreditkortanotkun og
notkun seðla og myntar. Ekki er vitað
hversu oft seðlum og mynt, í umferð, er
velt í viðskiptum en ætla má að veltan sé
töluverð.
Hvað varð um mismuninn?
Greinilegt er af myndunum hér til hægri
að mikið vantar upp á að notkun debet-
korta hafi bætt upp minnkandi notkun
tékka. Ef staðan 1991 er borin saman við
spá fyrir 1996 munar um 300 milljörðum
króna sem er tæplega fjórðungur allrar
veltunnar 1991. Peningamagn í umferð
(sk. Ml) jókst á þessu tímabili um 40%
eða úr tæplega 30 milljörðum króna í
rúmlega41 milljarð króna.
Ekki er að sjá á öðrum gögnurn að
neysla hafi dregist saman á tímabilinu,
þvert á móti virðist hún hafa aukist og
því verður þessi mismunur illskiljanlegri.
Miðað við spá Seðlabankans um einka-
neyslu á árinu 1996 er aukning einka-
neyslu um 20%. Ef velta tékka frá árinu
1991 hefði aukist viðlíka væri mismun-
urinn sem að ofan er nefndur ekki 300
milljarðar króna heldur 550 milljarðar
króna. Upplýsingar um þennan mismun
eru af skornum skammti og er þörf á
úrbótum á því sviði.
Ástæður mismunar
I kjölfar þess að upp voru tekin færslu-
gjöld fyrir notkun tékka dró nokkuð úr
notkun þeirra. Væntanlega notar fólk
reiðufé meira en áður enda bendir vöxtur
peningamagns í umferð til að svo sé.
Þetta skýrir þó ekki allan muninn. Önnur
skýring er sú að notkun tölva við færslur
milli reikninga hefur aukist verulega.
Bankalínur, sjálfvirkar skuldfærslur og
beingreiðslur ýmiskonar hafa rutt sér til
rúms á síðustu árum. Bankalínur hafa
unnið sér verðugan sess í viðskiptalíf-
inu og nota flest fyrirtæki bankalínurnar
til að greiða reikninga og laun starfs-
manna. Nú er talið að flest
allar stórar fjárhæðir séu
iluttar milli fyrirtækj a með
þessum hætti. Notkun
debetkorta hefur farið
hægt vaxandi og í ár má
búast við að velta debet-
korta verði um 150 mill-
jarðarkróna. En samdrátt-
ur í veltu tékka frá árinu
1991 mun líklega vera urn
500 milljarðarkróna. Velta
kreditkorta hefur líklega
aukist um 25 milljarða
króna á þessu tímabili.
Færslugjöldin
Tekjur bankanna af
færslugjöldum eru ekki
sundurgreindar í árs-
reikningum þeirra. Ef
miðað er við fjölda færslna
og 9 króna tekjur af hverri
debetfærslu og 29 króna
tekjur af hverjum tékka,
meðtalin eru tékkaeyðu-
blöðin sjálf, þá hefðu
tekjur banka og spari-
sjóða af færslugjöldum á
árinu 1995 verið 460
milljónir króna. Miðað
við spá um veltu og
færslufjölda þessa árs
ættu tekjur af færslugjöld-
um að vera 450 milljónir á
þessu ári. Ekki er að sjá að
færslugjöldin ein sér auki
tekjur bankanna að neinu
ráði. Hins vegar hefur
náðst fram hagræðing í
bankakerfinu og er t.d.
talið að störfum þar hafi
fækkað um 6-700 á tíma-
bilinufrá 1991.
Hugsanlegt er að tekj-
urnar af færslugjöldum
séu ofmetnar þar sem það tíðkaðist,
a.m.k. til skamms tíma, að sumir bankar
gáfu útvöldum viðskiptavinum sínum
tékkahefti. Þess ber einnig að geta að
bankarnir bera kostnað af debetkortum
og tékkum, bæði þurfa bankarnir að
greiða tölvukostnað svo og kostnað
við prentun tékkahefta og yfirlita auk
ýmiss óbeins kostnaðar.
Heimildir: Hagtölur mánaðarins og skýrslur
bankaeftirlits Seölabanka Islands um efnahag og
rekstur lánastofnanafrá 1991 -1995.
s
Aforsíðu eru vangaveltur um gat í
upplýsingagjöf í bankakerfinu.
S venir Geiimundsson mælir áhrif græn-
medsverðs á skuldir heimilanna á bls 2.
Björgvin Valdimarsson fjallar um Evró
á bls. 3.
Internetsími er ný þjónusta sem kann
að ógna einokun símafyrirtækja um allan
heim. Á bls. 4 er fjallað um viðbrögðin.
v____________________________________/