Vísbending - 25.07.1997, Blaðsíða 1

Qisbending
rit um viðskipti og efnahagsmál
Gengisstefna og evró
25. júlí 1997
29. tbl. 15. árg.
Skýrsla Seðlabanka tslands um Ejna-
hags- og myntbandálag Evrópu -
EMU fjallar meðal annars um þá val-
kosti sem íslensk stjórnvöld eiga þegar
kemuraðþvf að hin nýja mynt, evró, verður
sett í umferð. Mikil óvissa ríkir um mörg
atriði sem snúa að nýju myntinni þannig
að allar ákvarðanir eru ótímabærar. Meðal
stærstu óvissuþáttanna er hve mörg ríki
verða með frá upphafi. Fyrirhugað er að
hleypa evróinu af stokkunum 1. janúar
1999.Nokkurtími munlíðaunsáhrifaþess
fer að gætaog í ljós kemur Itvort það verður
sterkt eða veikt gagnvart öðrum ráðandi
myntum, sérstaklega Bandaríkjadal.
Afsal á gengisstýringu
Stjómvöld þeirra ESB landa sem taka
evró upp munu fela Seðlabanka
Evrópu stjóm gengismála og láta þannig
af hendi eitt af öflugustu tækjum sínum til
sveiflujöfnunar. Seðlabankinn mun verða
óháður stjórnvöldum og bankastjórum
aðildarlandanna verður beinlínis bannað
að ganga erinda stjórna í sínu heimalandi.
Þetta afsal krefst þess af ríkisstjórnum að
þær nái sterkum tökum á ríkisfjármálum
en mistakist það getur það haft mikla
erfiðleika í för með sér. Eftir að
gengisstýring hverfur í einstökum löndum
verða breytingar á launum nánast eina
tækið sem stjórn völd hafa til að takaá sínum
innri málum. Ákveðin hætta er á því að
innbyrðis togstreita vegna mismunandi að-
stæðna í löndum innan my ntsvæðisins geti
grafið undan styrk evrósins. Jákvæðu hlið-
arnar eru þær að vextir í flestum landanna
munu væntanlega lækka og innri mark-
aðurinn styrkjast verulega. Flest landanna
munu sennilega njóta áhrifanna af styrk
þýska marksins, þó ólíklegt sé að einungis
verði tekið tillit til þröngra hagsntuna
Þýskalands þegar kemur að aðgerðum til
að styrkja eða veikja gengið. Island getur
ekki gengið í myntbandalagið að óbreyttu
með einhliða ákvörðun. Osennilegt er í
ljósi sögunnar að íslensk yfirvöld séu
tilbúintilaðafsalasérforræðiyfirgenginu.
Óvíst um stofnlönd
Ttfla 1 sýnirstöðu ríkja ESB gagnvart
skilyrðum Maastricht-sáttmálans um
Tafla 1. Maastrict-skilyrðin og staða einstakra ríkja við að uppfylla þau.
Heimild: Sérrit Seðlabanka Islands nr. 2
Verðbólga Jöi'nuður Skuldir Langtímavextir
Spá Spá Frávik Spá Frávik 19.3.97 Frávik
1997 1997 1997
Viðmiðun 3,1 -3,0 - 60 - 8,5 -
Belgía 2,4 -2,9 0,1 127.1 67, 6,0 -2,5
Danmörk 2,4 -0,1 2,9 67,3 7,3 6,7 -1,8
Þýskaland 1,9 -3.3 -0,3 61.5 1,5 5,9 -2,6
Grikkland 6,9 -5.1 -2,1 107.7 47,7 10.5 2,0
Spánn 2,8 -3.2 -0,2 68.6 8,6 7,2 -1,3
Frakkland 1,5 -3.4 -0,4 57,9 -2,1 5,8 -2,7
Irland 2,2 -1,6 1,4 72.3 12,3 7,0 -1,5
ftalía 2,7 -4.0 -1,0 12.3.0 63,0 7,8 -0,7
Lúxemborg 2,0 -0,1 2,9 5,7 -54,3
Holland 2,6 -2,0 1,0 75.7 15,7 5,8 -2,7
Austurríki 1,9 -3,0 0,0 71.1 11,1 5,8 -2,7
Portúgal 2,7 -2,9 0,1 69,6 9,6 7,1 -1,4
Finnland 1,3 -1,9 1,1 58,7 -1,3 6,2 -2,3
Svíþjóð 2,3 -1,7 1,3 76.0 16,0 7,4 -1,1
Bretland 2,5 •3.1 -0,1 49,4 -10,6 7,6 -0,9
ESB 2,3 -3,2 -0,2 73,3 13,3 6,6 -1,9
Island 3,1 -0,8 2,2 53,5 -6,5 2J. 1,3
Skilyrði Maastricht sáttmálans eru í stórum dráttum />au að verðhólga sé ekki yfir 1,5% frá
meðaltali þriggja lœgstu aðildarríkja ESB, jöfnuður liins opinbera sé undir 3% af VLF,
skuldir hins opinbera séu undir 60% af VLF og munur á langtímavöxtum sé ekki yfir 2% frá
meðaltali þeirra þriggja ríkja sem lœgsta hafa verðbólgu. Fleiri skilyrði eru sett en ekki eru
sett fram talnaleg markmið. Einnig er horft á fieiri þœtti, t.d. er litið til þess hvort skuldir
hins opinbera hafi farið lcekkandi, þótt 60% viðmiðunarmörkum hafi ekki verið náð.
inngöngu í myntbandalagið. Samkvæmt
töflunni er það einungis Lúxemborg sem
nær að uppfylla skilyrðin en nokkur ríki
eru nálægt því, sérstaklega þegar haft er
í huga að ekki eru öll ákvæðin jafnstíf,
t.d. skilyrðið um skuldir hins opinbera.
Mikil keppni hefur verið í gangi síðustu
mánuði og t.d. virðist tvfsýnt um að
Þýskaland nái markmiðunum um jöfnuð
hins opinbera án einhverra bókhalds-
brellna. Flestir telja þó að án Þýskalands
sé vart hægt að fara af stað með
myntbandalagið. Meira að segja á Ítalíu,
sem samkvæmt töflunni ætti ekki að eiga
möguleika á þátttöku í upphafi, gera
stjórnvöld sér vonir um að ná inn í fyrsta
hópinn. Það verður sennilega í apríl á
næsta ári sem úrskurðað verður hvaða
rfki teljast hafa náð markmiðunum. Ef
notuð verða þröng viðmið er búist við að
Þýskaland, Frakkland. Holland, Belgía,
Lúxemborg, Austurríki, Finnland og Ir-
land verði í fyrsta hópnum en víðari skil-
greining myndi taka til Bretlands, Dan-
merkur, Grikklands, Italíu, Portúgals,
Spánarog Svíþjóðar. Samkvæmt ákvæð-
um Maastricht-sáttmálans geta Danir og
Bretar kosið að standa utan myntsam-
runans og Svíar telja að sá möguleiki eigi
einnig við um þá.
s
Ahrif evrós á íslenskt
efnahagslíf
Mjög erfitt er að segja til um það hver
áhrif myntbandalagsins verða á ís-
lenskt efnahagslíf. Of mörg óvissuatriði
varðandi aðildarlönd þess, framkvæmd-
ina og notkun myntarinnar kemur í veg
fyrir að hægt sé að sláfram fullyrðingum
í þessu efni. Tæplega 28% af utanrík-
isviðskiptum Islendinga eru við þjóðir
sem mesta möguleika eiga á aðild en um
64% ef bætt cr við þeim þjóðum sem koma
Framhald ú síðu 2
1
SkýrslaSéðlabankaíslands
um Efnahags- og mynt-
bandalag Evrópu - EMU
varpar ljósi á þá þróun sem
2
orðið hefur í Evrópu síðustu
misseri og þá valkosti sem
Islendingar standa frammi
fyrir á næstunni.
3
Samkeppnisyfirburðir á
einh verjum sviðum eru lyk-
ill að velgengni fyrirtækja.
Þá þarf að greina og meta.
4
Hlutabréfamarkaðir víða
urn heim hafa verið vaxandi
undanfarin ár. Er komið að
hruninu mikla?