Vísbending - 03.04.1998, Blaðsíða 2

ÍSBENDING
Afkoma í landbúnaði 1997
kr./kg móti 379,5 kr./kg. Útflutningur á
æðardúni gekk vel á árinu og voru flutt út
2.627 kgafæðardúni fyrirum 172 milljónir
króna eða tæpar 65.500 kr./kg.
Horfur fyrir árið 1998
En hvert stefnir? Ytri skilyrði land-
búnaðar verða að teljast hagstæð um
þessar mundir. Kaupmáttur fer vaxandi
og verðlag er stöðugt þótt verðbólgu-
merki láti nú á sér kræla. Fyrst er að nefna
breytingu á innheimtufyrirkomulagi
sjóðagjalda. Mun takast að hækka verð
til bænda til samræmis við auknar álögur
á framteiðendaverð á móti niðurfellingu
gjalda af heildsölustigi. Laun hækkuðu á
síðasta ári og enn um 4% í ársbyrjun. Það
mun vega nokkuð í rekstri þeirra búgreina
þar sem launakostnaður er hlutfallslega
hár. Þessar greinar eru einkumkjúklinga-
rækt og btóma- og grænmetisbú.
Hvað einstakar búgreinar áhrærir þá rikir
einna mest óvissa í sauðfjárrækt og loð-
dýrarækt. Hvað sauðfjárræktina áhrærirþá
mun breytt kjötmat samhliða frjálsri verð-
lagningu til bændakrefjast mikillarathygli.
Samkeppni á kjötmarkaði er hörð og þó
heildarkjötney sla fari vaxandi hefur kinda-
kjötsneysla minnkað. Hætt er við að þetta
muni reyna á verð til bænda á komandi
hausti, á sama tíma og verð til framleið-
enda verður gefið fijálst. V æntanlega mun
þetta reyna mest á þolrifin í bændum á
meðalstórum búum þar sem tekjur af sauðfé
eru uppistaðan í ráðstöfunartekjum fjöl-
skyldunnar.
Framtíð loðdýraræktar er enn og aftur í
heljargreipum. Spár hníga í þá átt að bati
verði á mörkuðum þegar kemur fram á árið
en veik staða greinarinnar gerir hana van-
búna til að takast á við áföll af þessu tagi.
Þá hefur útbreiðsla veirusjúkdóms í hross-
um þegar stöðvað alla verslun með hross
um ótiltekinn tíma og munu afleiðingamar
birtast á útflutningsskýrslum og í buddu
þeirra sem hafa viðurværi af framleiðslu,
tamningu og umhirðu hrossa, auk þess sem
kjötbirgðir hafa safnast í hrossahögum
landsins.
I öðrum búgreinum er staðan heldur
sterkari og grunnur hefur verið lagður að
starfsumhverfi mjólkurframleiðslunnar
til lengri tíma. Mikilvægustu þættirnir
varðandi afkomunatil lengri tímaeru tví-
þættir. Annars vegar er um að ræða það
samkeppnisumhverfi sem landbúnaðin-
um verður búið til framtíðar hér á landi,
á grundvelli samkeppnislaga og búvöru-
laga og túlkunnar þeirra. Hins vegar al-
þjóðlega umhverfið en sá tími er liðinn
að hægt sé að líta á landbúnaðarstefnuna
sem hreinræktað innanlandsmál. Við
erum þátttakendur í samfélagi |rjóðanna
og ætlum okkur að vera áfram.
Erna Bjarnadóttir
hagfræðingur
Framleiðsla og sala mjólkur var í
þokkalegu jafnvægi á árinu. Verk-
fall Dagsbrúnarmanna hjá Mjólkur-
samsölunni skaðaði markaðinn þó nokk-
uð, skammtímaáhrif þess eru talin nema
sölu upp á 0,7 milljónir lítra en ekki er séð
fyrir hver langtímaáhrif þess kunna að
verða. Heildarsalan á fitugrunni varð rúm-
um 2% minni en 1996 en um 0,5% meiri
mæld á próteingrunni. Vaxandi misvægi
er í sölu á mjólkurfitu og injólkurpróteini.
Heildarkjötsalajókstfráárinuáðurogsama
eraðsegjaumsölumiðaðviðíbúa.Nokkrar
tilfærslur urðu þó á milli greina og misstu
kindakjötsframleiðendurnokkramarkaðs-
hlutdeiIdtilannarrakjötgreina.Mikilaukn-
ing varð í framleiðslu og sölu alifuglakjöts
og svipaða sögu er að segja af svínakjöti.
Aukin kjötsala gefur tilefni til bjartsýni,
endaferkaupmátturlauna vaxandi og fram-
sækin fyrirtæki vinna að þróun nýrra vöru-
tegunda. Enn erum við nokkuð undir með-
alneyslu á íbúa 1990 en hún var um 64 kg.
Afkoma árið 1997
ráðabirgðatölur benda til að heildar-
verðmæti nokkurra stærstu afurða-
flokka landbúnaðarins á verði til fram-
leiðenda hafi aukist um 6% milli áranna
1996 og 1997, mælt á verðlagi hvors árs.
Munar þar mest um verðhækkanir á mjólk
og kindakjöti en einnig jókst framleiðsla
svína- og alifuglakjöts.
Kúabúskapur
erð á mjólkurlítra til framleiðenda
var kr. 54,76 í ársbyrjun en hafði
hækkað í kr. 58,25 í árslok. Meðalverð á
nautakjöti samkvæmt verðlagsgrundvelli
varkr. 257,1 Oá kg í ársbyrjun og kr. 261,67
á kg í árslok. Þá greiddu (flest) mjólkur-
samlög arð sem nam 0,7 kr. á innveginn
lítra á árinu 1996. Að þessum breytingum
samanlögðum og þeirri staðreynd að
greiðslumark keypt á árinu 1992 er nú að
fullu fymt og sá I iður mun a.m.k. ekki hlaða
jafn hratt upp á sig og áður, þá bendir allt
til þess að aikoma kúabúa hafi batnað til
munaáárinu 1997.Búinhaldaeinnigáfram
að stækka með kaupum á greiðslumarki.
Sauðfjárrœkt
s
Aárinu 19971ækkaði verðskerðingar-
gjald til framleiðenda úr 8% í 3%.
Útflutningshlutfall dilkakjöts lækkaði úr
19% í 13% og verð á dilkakjöti hækkaði,
bæði innanlandsverð og verð á útflutn-
ingsmörkuðum. Meðalverð samkvæmt
verðlagsgrundvelli hækkaði um 5,48%
frá 1.9.1996 til 1.9.1997. Sé lækkun verð-
skerðingargjalda tekin með nemur hækk-
unin 11,21%. Verð fyrir dilkakjöt til út-
flutnings hefur farið hækkandi á sfðustu
misserum. Útlit er því fyrir að afkoma
sauðfjárbúa verði betri á árinu 1997 en
árið á undan. Sölusamdráttur á nýliðnu
ári varpar þó nokkrum skugga á fram-
tíðarhorfur greinarinnar.
Önnur framleiðsla
ramleiðsla og sala á svínakjöti og
alifuglakjöti jókst á árinu. Þróun fóð-
urverðs hefur verið þessum greinum
fremur hagstæð og því er ástæða til bjart-
sýni um afkomuhorfur eftir taprekstur á
árinu 1996. Samkvæmt bráðabirgðatöl-
um var framleiðsla og sala á eggjum ívið
meiri áárinu 1997 en 1996. Afurðirvarp-
stofnsins fara einnig vaxandi.
I loðdýrarækt reyndist frjósemi og stærð
skinna með allra besta móti á árinu. Mark-
aðir í Japan og Kóreu (sem hefur keypt
um 60-70% af refaskinnum) brugðust
hins vegar í upphafi nýs söluárs (1. des-
ember) og vegna skorts aðila á fjármagni
til skinnakaupa. Nægirmarkaðireru hins
vegar taldir vera fyrir hendi fyrir unnar
vörur. Samkvæmt bráðabirgðatölum
Hagstofu íslands nam útflutningsverð-
mæti (fob) loðskinna284,1 milljón króna
áárinu 1997. Arið 1996namútflutnings-
verðmætið hins vegar 403,5 milljónum
króna og nemur lækkunin því 42%.
Garðyrkja
Samkvæmt upplýsingum frá Sambandi
garðyrkjubænda bendir fiest til að af-
koma grænmetisbænda hafi verið góð á
nýliðnu ári. Afkoma í garðplöntufram-
leiðslu var viðunandi en rekstur blóma-
stöðvaerfiður. Neysluaukninghefurorð-
ið á grænmeti. Samkomulag sem náðist
í febrúar milli iðnaðarráðuneytis, Lands-
virkjunar, Rafmagnsveitna ríkisins og
Sambandsgarðyrkjubændaoggildirfram
í apríl n.k. gerirgarðyrkjubændum kleift
að kaupa rafmagn á ódýrari taxta en rof-
taxta og skilaði það milljónum í sparnað
fyrir greinina. Raflýsing fer vaxandi og
bætir nýtingu mannafia og fjármuna.
/
Utflutningur
Samkvæmt bráðabirgðatölum Hag-
stofu íslands reyndist útflutningur á
reiðhrossum nema tæplega 2500 hrossum
að verðmæti um 211 milljónir króna. Út-
flutningur á hrossakjöti reyndist 122 tonn
á árinu eða ívið mei ri en árið 1996en meðal
fobverð var hins vegar mun lægra eða 203
2