Vísbending - 12.03.1999, Blaðsíða 4

ISBENDING
Eldhúsfj árfestirinn
Netið gefiir marga möguleika á að
sækja upplýsingar, leika sér,
versla og eiga viðskipti. Einn
viðskiptamöguleikinn er verðbréfa-
viðskipti. Menn geta „spilað" á öllum
helstu hlutabréfamörkuðum heimsins á
netinu og þar á meðal þeim íslenska.
Nýjasta tískan í tjármálahöfuðborginni
New York er að segja upp dagvinnunni,
kaupa tölvu, mótald og fá sér reikning
ánetinuog„spila“ ámarkaðinum. Sögur
af fyrrverandi þjónum, atvinnulausum
skrifstofumönnum og jafnvel
húsmæðrum sem orðið hafa
milljónamæringar í þessum leik eru
vinsælt fréttaefni.
Allir orðnir sérfræðingar
að er ánægjulegt að margir vilji taka
þátt í leiknum og ánægjulegt þegar
fólk spilar til vinnings. Þriðjungur
íslendinga ijárfesti í bönkunum og allir
græddu, allir voru sigurvegarar. Margir
hafa haldið áfram að spila þegar þeir
komust að því að þetta væri létt verk og
löðurmannlegt.
í uppsveiflunni í Bandaríkjunum
hafa líka margir orðið ríkir, óheyrilega
ríkir. Gróði er þó ekki eina niðurstaðan
í þessum leik. Góður árangur hefur hins
vegar stigið fólki svo mikið til höfuðs að
áhætta er eitthvað sem tilheyrir ekki
þessum heimi lengur. Fjöldinn allur af
fólki spilar á gengi dagsins með
galdraformúlur að leiðarljósi sem „geta
ekki klikkað“. Að kaupa þegar bréf eru
á uppleið og selja þegar þau eru að ná
toppi er ein aðferðin. Önnur er að
fylgjast með fáeinum fyrirtækjum, lesa
ævisögu eigenda og skoða ferilsskrá
stj ómenda og sj á árangur fyrirtækj a áður
en aðrir sjá hann. Allir eru sérfræðingar
og jafnvel tilbúnir til þess að sýna öðrum
veginn til himnaríkis (fýrirkannski örlitla
þóknun).
Reglur markaðarins
Fæstir gera sér fullkomlega grein fyrir
áhættuþættinum. Hlutverk löggiltra
verðbréfasala er einmitt að koma i veg
fyrir Ijárfestingarmistök. I Banda-
ríkjunum er nokkur munur á
verðbréfamiðlurum sem em meðlimir
NYSE (New York Stock Exchange) og
verðbréfamiðlurum sem tilheyra NASD
(National Association of Securities
Dealers). MeðlimirNYSE verða að fara
eftirþeim reglum sem NYSE setur. Þær
fela m.a. í sér að miðlariNY SE ber skylda
að athuga hvort fjárfesting henti þörfum
og aðstæðum fjárfestisins áður en sala
á sér stað. NASD-miðlari hefur engum
slíkum skyldum að gegna og gerir því
enga athugasemd, hversu vitlaus sem
ljárfesting kann að vera. Reglur hér á
landi eru ekki eins strangar og reglur
NYSE og svipar til reglna NASD hvað
þessa ábyrgð varðar.
„Eldhúsfjárfcstir" sem kominn er í
góðan gír gæti hins vegar ekki verið
meira sama þar sem hann er búinn að
finna lykilinn að markaðinum. Hvort
sem það er með því að fylgjast með
spjallrásum netsins eða hans eigin
innsæi og skilningur á fyrirtækjarekstri.
Enda skiptir ekki stóru máli hversu
vitlaus fjárfesting er ef einhver er enn
vitlausari og tilbúinn að kaupa á hærra
verði. Vangaveltur um hvort netbóka-
búðin Amazon.com sé ofmetin, en hún
var að markaðsvirði um 30 milljarða
Bandaríkjadalir í byrjun árs, eru afstæðar
vangaveltur í huga eldhúsfjárfestisins.
Forboðinn ávöxtur
ó að verðbréfaviðskipti á netinu gefi
gífurlega möguleika þá er betra fara
sér hægt. Allt ofmargir eru tilbúnir til að
gefa ráð eða upplýsingar um fj árfestingu
sem á að bera mikinn ávöxt. Netið getur
verið net af slæmum upplýsingum og
freistingum sem auðvelt er að falla fýrir.
Mjög líklegt er að netið muni í vaxa
verulega sem vettvangur verðbréfa-
viðskipta á næstu árum. Hugsanlegt er
að netið taki við af verðbréfahöllum
samtímans þegar fram í sækir.
Þegar fyrrverandi þjónar og
atvinnulausir verktakar eru hins vegar
farnir að vera ráðgjafar um ijárfestingar
í hugbúnaðarfyrirtækjum er tími til
kominn að staldra örlítið við og hugsa
sinn gang. Ef verðbréfamarkaðurinn er
spilaður eins og rúlletta líður ekki á
löngu þar til að heilladísimar og líkumar
fara að vinna gegn manni.
i VísbendingirTj
jV Jf argt hefur breyst á síðustu ámm í'
lViíslcnskuathafnalín. Ein breytingin
er sú að líflegur verðbréfamarkaður hefur
orðiðtil. Flestallirhafafagnað breyting-
unni og litið svo á að nú sé loksins hægt
að fjármagna framrás fýrirtækja á annan
hátt en með lántökum. Verðbréfaútgáfa
felur í sér ákveðið valdaframsal og þá
gefst tækifæri til þess að „stela“ völdum
frá sitjandi stjórn eins og gerðist á
stjórnarfundi SH nýlega. Um leið eykst
möguleiki áþví aðrússneskarog jafnvel
pólitískar kosningar fortíðarinnar heyri
Vsögunni til.________________
Aðrir sálmar
Út úr skápnum
Dularfullurhópursemkallarsig Ungl
fólk í Samfylkingunni keypti
þriðjudaginn 9. mars síðastliðinn
heilsíðuauglýsingu á dýrasta stað í
Morgunblaðinu. Út frá málflutningi
forystumanna Samfýlkingarinnar hefði
mátt ætla að brýnt hefði þótt að koma á
framfæri skilaboðum um bágan hag
öryrkja, óréttlæti kvótakerfisins eða
önnur þau mál sem nefhd hafa verið í
ræðum forystumanna fylkingarinnar. En
svo var ekki heldur markar þetta unga
fólk sér sérstöðu með því að birta myndir
af kálhausum. Ekki er að sjá skýr skiíaboð
út úr auglýsingunni en helst virðist
mega af henni ráða að ríkið eigi að taka
upp stuðning við garðyrkjubændur i
ýmsu formi, meðal annars með styrkjum,
verndartollum og niðurgreiðslu á
rafmagni. Hér er um athyglisverða
stefnubreytingu að ræða frá dögum
Jóns Baldvins og Sighvatar í ríkisstjóm
en þeir börðust einmitt liart íýrir frjálsunt
innllutningi landbúnaðarvara. Það
virðist því ljóst að vemdarstefna hefur
náð undirtökum í Samfylkingunni og
var þó síst þörf á enn einum framsóknar-
flokknum. Á næstunni má líklegast
vænta auglýsinga frá Samfýlkingunni
gegn frjálsri samkeppni og litasjónvarpi.
Þegjandi og hljóðalaust
ví berað fagna að ríkisstjómin hefur
nú selt Áburðarverksmiðjuna. Það
var löngu tímabært og verðið sem fýrir
hana fékkst sýnir að það var rétt
ákvörðun að bíða með sölu í fyrra þegar
óviðunandi tilboð fengust, jafnvel þótt
ástæðan þá hafi reyndar verið sú að
ekki fengust réttir kaupendur. Minna
hefur farið fyrir frásögnum af sölu á
Skólavörubúðinni en það var hárrétt að
draga úr verslunarrekstri ríkisins.
Einmitt það hve lítið er sagt frá sölunni
sýnir að andstaða við einkavæðingu er
ekki lengurtalin vænlegtil atkvæðaveiða
enda Ijóst, eftir að þriðjungur
þjóðarinnar vildi kaupa hlut í
Búnaðarbankanum, að almenningur vill
taka þátt í atvinnulífmu með beinum
hætti en ekki gegnum ríkið. Vonandi
verða þessi viðbrögð ríkisstjóm frekari
hvatning til dáða í einkavæðingu. j
Á3itstjórn: EyþórívarJónssonritstjóriog^
ábyrgðarmaður.,BenediktJóhannesson.
Útgefandi:Talnakönnunhf.,Borgartúni23,
105Reykjavík.
Sími:561-7575. Myndsendir:561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf:MálvísindastofnunHáskólans.
Prentun:Gutenberg.Upplag:700eintök.
Öllréttindiáskilin.©Ritiðmáekkiaf ritaánleyfis
Aitgefanda. ________________________y
4