Vísbending - 19.03.1999, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
19. mars 1999
11. tölublað
17.árgangur
Glópagullið í austri
Þi
rju af stærstu fyrirtækjum
I landsins, Eimskip, Samskip og
Sölumiðstöð Hraðfrystihúsana
(SH) sem hafa verið í framvarðarsveit
alþjóðavæðingar íslenskra fyrirtækja,
hafa nýlega greint ffá miklum taprekstri
í fyrrum Sovétríkjunum. Öll þrjú
fyrirtækin útskýra verri afkomu
fýrirtækjanna með erfiðleikum í
austri. Ástæðan er erfitt
efnahagsástand á þessu
markaðssvæði.
Eimskip hefur ákveðið að
hætta öllum rekstri í Rússlandi,
loka skrifstofum í Moskvu og
Pétursborg og hætta skiparekstri
dótturfélagsins Maras Linija.
Samskip hafa greint frá taprekstri
fyrirtækisins í Eystrasalts-
ríkjunum og Rússlandi en ætlar
þó að „þreyja þorrann“' eins og
Ólafur Ólafsson, forstjóri
Samskipa, orðaði það. SH segir
ástæðu minni hagnaðar á milli ára
vera fyrst og fremst að finna í
áhrifum dótturfyrirtækja bæði í
Bretlandi og Rússlandi. Um
Rússland segir Jón Ingvarsson, fyrrum
stjórnarformaður SH: „Ef við gætum
snúið klukkunni til baka þá myndum við
sjálfsagt ekki frekar en þúsundir annarra
fýrirtækja fara inn í Rússland[...]“2
Nýbyrjað ævintýri
• •
Oll fyrirtækin þrjú hafa tiltölulega
nýverið hafið rekstur í ^--------
fyrrum Sovétríkjunum. Eimskip
hóf þátttöku i rekstri Maras Linija
um mitt ár 1996. Samskip keyptu
meirihluta í þýska skipafélaginu
Bruno Bischoff á síðasta ári,
fyrirtæki sem sér um siglingar til
Eystrasaltsríkjanna. Endurkoma
SH til landa fyrrum Sovétríkjanna
byrjaði eftir langt hlé árið 1997.
Öll fóru fyrirtækin með von um að
hasla sér völl á framtíðarmarkaði,
öll hafa þau orðið fyrir
vonbrigðum. Þetta er þó ekki í
fyrsta skipti sem íslensk fyrirtæki
hafa orðið fyrir vonbrigðum á
þessu markaðssvæði.
Ekki ný saga
Flesta rekur minni til að þetta er ekki
í fyrsta skipti sem gullgröftur í fyrrum
löndum Sovétríkjanna reynist ekki laus
við svita og tár. Enn eitt íslenskt
stórfyrirtækið, Islenskar Sjávarafurðir
(ÍS), spáði íslensku vori í Rússlandi ekki
Mynd 1. Verðmœti inn- og útfiutnings til
Rússlands (ntilljónir króna)
-------Veiðmæti
útflutnings
- - - -VerðrriEti
innflutnings
fyrir svo margt löngu. Árið 1993 gerði í S
samning við UTRF, rússneskt
sjávarútvegsfyrirtæki sem er staðsett á
Kamtsjatka í Rússlandi. I stuttu máli
náði fyrirtækið mjög góðum árangri á
skömmum tíma. Þegar Kamtsjatka-
ævintýrið var í blóma þá sýndi ÍS 160
milljóna króna hagnað. Þessi upphæð,
sem mátti að miklu leyti rekja til
Mynd 2. Þróun afkomu Islenskra
sjávarafurða
300
200
100
0
-100
-200
-300
-400
-500
-600
-700
-800
1995
1996
1997
1998
Kamtsjatka-verkefnisins, dró að öllu
líkindum ekki úr öðrum fyrirtækjum að
leggja í víking á svipaðar slóðir.
Kjaftshögg
Því miður, vegna ÍS, rifti UTRF
samningnumíbyrjunmarsárið 1997.
Ymsar ástæður voru gefiiar fyrir
lyktum samstarfsins, ein sú
langlífasta segir að menning-
arlegur mismunur þjóðanna
tveggja sem kom ffam í ósætti um
hvernig ætti að stjóma
verkefninu hafi að lokum leitt til
riftunarinnar. Þrátt fyrir að IS hafi
gert lítið úr bakslaginu hefur
fyrirtækið átt í miklum erfiðleikum
æ síðan. Rekstrartap ársins 1997
var um 310 milljónir sem var
útskýrt í ársreikningi sem
afleiðing af veru félagsins í
Rússlandi. Hvort að Kamtsjatka-
ævintýrið hafi markað upphafið
á ógöngum IS skal ósagt látið.
Engu að síður er athyglisvert að
eftir blómaskeið ævintýrsins í
Kamtsjatka hefúr leið ÍS legið niður á
við, nýlega var greint frá því að
rekstrartap síðasta árs væri 668 milljónir
króna.
Ógöngur bj amarins
Efnahagslægðin sem dró tennurnar
úr tígrum Asíu og hófst um mitt ár
----. 1997 skall strax um haustið á
| löndum fyrrum Sovétríkjanna en
] það var ekki fyrr en í ágúst árið
1998 sem hún fór yfir með slíkum
þunga að sjálfur rússneski
björninn var knésettur.
Rússneska rúblan tapaði 60% af
virði sínu og bankakerfið lá við
hruni.3 Þetta gerðist þrátt fyrir
loforð og bjartsýni um betri tíð
eftir efnahagsumskiptin árið
1992, þrátt fyrir að Heimsbankinn,
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og
aðrar alþjóðlegar efhahagsstofn-
anir hafi stutt dyggilega við bakið
á rússneska biminum.
(framhald bls. 2)
1
Mörg íslensk fyrirtæki
hafa orðið að þola verri
afkomu en ella vegna
þess viðskiptaástands
2
sem hefur knésett rússn-
eska bjöminn og hafit
alvarleg áhrif á nærliggj-
andi lönd.
3
Tilgangur fyrirtækis eins
og stjómendur og eig-
endur skilja hann skiptir
sköpum fyrir árangur þess.
4
Pólland hefúr fengið^
viðumeínið Tígurinn í
Mið-Evrópu fyrir efna-
hagsumbætur sínar.
1