Vísbending - 29.10.1999, Blaðsíða 1

ISBENDING
29. október 1999
43. tölublað
V i k u
rit um viðskipti og
efnahagsmál
17. árgangur
Framtíðin bankar
Mynd 1. Heildareignir nokkurra af stœrstu böiikum á Norðurlöndunum í
samanburði við íslenska banka þann 30. júní 1999 (í milljörðum króna)
FBA
Búnaðarbankinn
íslandsbanki
Landsbankinn
Christiania Bank
Den norske Bank
SEB
Unidanmark
FöreningsSparbanken
Den Danske Bank
MeritaNordbanken
Flandelsbanken

1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000
Mikil spenna ríkir um þessar
mundir um hvort og hver og
fyrir hve mikið meirihluti hins
opinbera í Fjárfestingarbanka atvinnu-
lífsins verði keyptur. Þegar þeirri
spurningu er svarað þá er næsta
spurning: Hvað verður svo? Verður
Fjárfestingarbankinn sameinaður ein-
hverju öðru fjármálafyrirtæki? Það er í
sjálfu sérekkertólrklegt, sérstaklegaekki
ef horft er til hinna Norðurlandanna en
þar hafa bankar í auknum mæli verið að
þreifa fyrir sér í einni sæng. I sjálfu sér
er það þó bara ein af mörgum stórum
spurningum sem bankar hér á landi sem
og annars staðar á Norðurlöndunum
standa frammi fyrir um þessar mundir.
Góð afkoma
amkvæmt árhlutauppgjöri bank-
anna var afkoma allra bankanna góð
á fyrri hluta ársins. Arðsemi eigin fjár
var 20% hjá Búnaðarbankanum, 19%
hjá íslandsbanka, 18% hjá Fjárfest-
ingarbanka atvinnulífsins og 15% hjá
Landsbankanum. Frá áramótum til
júníloka hafa eignir bankanna vaxið um
12% að raungildi og miðað við júnílok
1998 hefur vöxturinn verið um 28%.
Landsbankinn óx mest eða um 32% á
sama tíma. Útlán jukust um 23% að
raungildi frájúnílokum 1998 til júníloka
1999, mest hjá Landsbanka og Búnaðar-
banka (sjá einnig töflu 1).
Aukning útlána og annama umsvifa
bankanna hefur verið fjármögnuð með
lántökum, fremuren innlánum. Þessi lán
eru að miklu leyti tekin í útlöndum.
Lántökur bankanna hafa á einu ári aukist
um 47% umfram verðbólgu en innlán
aðeins um 16%. Lántökur eru nú rneiri
en innlán bankanna og virðist lítið lát
vera á lántökum það sem af er árinu
1999.
Bankakreppa
Seðlabankinn, sem lætur fátt frá sér fara
nema að vandlega athuguðu máli, lét
fylgja nokkurn fróðleik um það sem
einkennir almennt fjármálakreppu í
ársskýrslu sinni 1999. Þetta vakti nokkra
athygli og það er ekki úr vegi að láta
þennan fróðleik fylgja að mestu
óbreyttan:
-Bankakreppa fer yfirleitt saman við
almenna efnahagserfiðleika sem birtast
ílitlumhagvexti og/eðamikilli verðbólgu.
-Útlánaþensla og hækkun fasteigna-
verðs eða hlutabréfaverðs eru yfirleitt
undanfari bankakreppu, sem brýst út
þegar hlutabréfaverð eða fasteignaverð
fellur.
-Háir raunvextir fara oft saman við
erfiðleika í bankakerfinu.
-Gjaldeyriskreppa stuðlar oft að banka-
kreppu í nýmarkaðslöndum.
-Helstu hættumerkin varðandi gjald-
eyriskreppu eru hækkun raungengis,
lækkun útflutningstekna, versnandi
viðskiptakjör og peningaþensla.
-Stefna fasts en breytanlegs gengis,
sem ekki er nægjanlega trúverðug, getur
bæði stuðlað að banka- og gjaldeyris-
kreppu, þar sem hún getur fyrst valdið
óhóflegu innstreymi fjármagns og síðan
skyndilegu útstreymi.
-Reynslan sýnir að mikið innstreymi
erlends skammtímafjármagns við skil-
yrði fastgengisstefnu, sem innlendar
lánastofnanir endurlána síðan til lengri
tíma, jafnvel á innlendum kjörum, getur
verið ávísun á bankakreppu samhliða
gjaldeyriskreppu, þegar og ef öndverð
þróun leiðir til gengislækkunar og erfið-
ari aðgangs að lánsfjármagni.
-Komið hefur í ljós að hækkun raunvaxta
í heiminum getur stuðlað að gjaldeyris-
og bankakreppu í nýmarkaðslöndum.
Það má finna nokkuð í þessum
fróðleik sem minnir á þann tíðaranda
sem nú er og þetta eru því sennilega orð
í tíma töluð hjá Seðlabankamönnum. Það
er veruleg hætta sem stafar af mikilli
lántöku í einkageiranum og hjá ein-
staklingum þar sem ekki þarf mikið að
gerast til þess að þeir geti ekki staðið
við skuldbindingar sínar. Þá hafa
bankarnir sjálfir, í takt við það sem er að
gerast hjá mörgum erlendum bönkum,
tekið mun meiri áhættu í eigin viðskiptum
undanfarið en áður með háu skulda-
hlutfalli og áhættusömum verðbréfa-
viðskiptum.
Netbankinn
að olli nokkru umróti þegar net-
bankar voru settir á fót hér á landi í
(Framhald á síðu 2)
Margt spennandi er að mundir. Hér á landi snýst ^ Kanadískur hagfræðingur, t kallaður „faðir evrunnar^
I gerast í bankageiranum, 1 spennan unt hvað verður 2 Robert A. Mundell, hlaut /| vegna þeirra rannsókna
bæði hér á landi og um FBA og einkavæðingu nóbelsverðlaunin í hag- sem hann hefur gert á hag-
erlendis, um þessar ríkisbankanna. fræði íár. Hann erstundum kvæmum myntsvæðum.
I