Vísbending - 14.04.2000, Blaðsíða 1

ISBENDING
14. apríl 2000
15. tölublað
V i k u
rit um viðskipti og
efnahagsmál
18. árgangur
Endurskipulagning markaðarins
Aprílmánuður hefur verið tækni-
fyrirtækjum erfiður á bandaríska
verðbréfamarkaðinum. Hin
hömlulausa gleði sem hefur ríkt á þess-
um mörkuðum virðist að kvöldi komin
og komið er að skuldadögum. Nasdaq-
vísitalan hefur tapað helmingnum af
þeirri hækkun sem hún hafði náð frá
byrjun árs 1999 og vísitala nýskráðra
fyrirtækja rúmlega það (sjá mynd). Þetta
er verðleiðrétting sem var óumflýjanleg.
Enn meiri lækkun?
jög skiptar skoðanir eru um
hvernig markaðurinn muni hreyf-
ast í framhaldi af þessu. Ein tilgátan er
sú að eins konar endurskipulagning á
markaðinum eigi sér stað þar sem fjárfest-
ar leggi einungis fé í líklegri sigurvegara
en áður og yfirgefa nýgræðingana þar
sem meiri óvissa er um árangur. Net-
fyrirtæki hafa t.d. hrapað í verði, I nternet-
vísitala Dow Jones hefur lækkað um
40%, en markaðsleiðtogar tæknifyrir-
tækja eins og Dell Computer, Cisco
Systems og Intel hafa hækkað í verði á
sama tíma. Efnahagsástandið er líka gott
í Bandaríkjunum, mikill hagvöxtur, lítið
atvinnuleysi, tiltölulega lítil verðbólga,
mikið streymi fjármagns inn á hluta-
bréfamarkaðinn og búist er við að
afkomutölur fyrir 1. ársfjórðung verði
almennt mjög góðar. Jafnframt er líklegt
að forsetakostningar í Bandaríkjunum
hafi þau áhrif að stjórnvöld reyni að
halda markaðinum í jafnvægi.
Önnur tilgáta segir að verð hluta-
bréfa eigi eftir að lækka enn meira. Fyrir-
tæki eru enn verulega ofmetin á markað-
inum og sjaldnast þegar verðleiðrétting
á sér stað stöðvast hún í raunvirði og
þ.a.l. er líklegt að lækkunin haldi áfram
og verð fari niður fyrir raunvirði. Margir
fjárfestar eru mjög skuldsettir og þola
illa lækkanir því að þá eru skuldir þeirra
innkallaðar og þeir neyðast til að selja
bréf sín á óhagstæðum tíma. Mikið af
innherjum mega nú á næstu vikum selja
hluti sína í nýskráðum félögum og er
líklegt að margir þeirra vilji innleysa
eitthvað af þeirri ávöxtun sem þeirþegar
hafa náð. Loks er Ifklegt að mörg Net-
fyrirtæki muni eiga í verulegum greiðslu-
vandræðum áður en árið er úti. Allt þetta
þrýstir verðinu niður jafnvel þó að engin
geðshræring grípi um sig.
Nýskráð fyrirtæki
Igamla góða CAPM-líkaninu þá sam-
svarar hár áhættustuðull (beta) þeirri
lækkun sem getur orðið á hlutabréfa-
verði þegar markaðurinn sveiflast fyrir-
tækjum í óhag. Mesta áhættan er fólgin
í nýskráðum fyrirtækjum, sérstaklega
þeim sem hafa orðið til úr nær engu og
komist inn á hlutabréfamarkað á mettíma.
Á meðfylgjandi mynd má sjá hvernig
vísitala nýskráðra fyrirtækja hrapar mun
hraðar en Nasdaq-vísitala tæknifyrir-
tækja. Rúmlega 32% þeirra 272 netfyrir-
tækja sem skráð voru á markað á síðasta
ári seljast undir því gengi sem þau voru
upphaflega boðin upp á. Líklegt er að
þessi tala eigi eftir að hækka verulega á
næstu vikum.
Frumkvöðlar eiga ekki j afngreiða leið
að áhættufjármagni og áður þar sem
leikurinn gekk fyrst og fremst út á að
búa til eitthvað sem hægt væri að setja
á markað og margfalda fjárfestinguna
þar. Ef markaðurinn tekur hins vegar
ekki nýjum fyrirtækjum jafnopnum
örmum og áður eykst áhætta áhættu-
fjárfesta og þeir eru líklegir til þess að
hugsa sig tvisvar um áður en þeir
fjárfesta. Þetta kemur sérstaklega illa
niður á þeim fyrirtækjum sem hafa treyst
á það að fjárfestar muni íleyta þeim langt
inn í framtíðina og gefa þeim markaðs-
stöðu þar sem þau geta aflað tekna og
hugsanlega skilað hagnaði.
Skapandi eyðilegging
Stjórnunargúrúinn Peter Drucker
hefur bent á að í fyrstu skrefum nýrrar
atvinnugreinar eru það frumkvöðlarnir
sem ráða lögum og lofum, menn með
tækniþekkingu sem er öllum öðrum
ókunnug. Það sem gerist hins vegar
þegar atvinnugrein hefur náð ákveðnum
þroska er að menn uppgötva að það
verður að fara reka fyrirtæki eftir hefð-
bundnum viðskiptalögmálum ef þau
eiga að geta lifað og dafnað. Viðskipta-
menn taka við af tæknimönnum. Hag-
fræðingurinn Joseph Shumpeter kallaði
það „skapandi eyðileggingu" þegar
markaðsöflin hreinsa til innan atvinnu-
greinar og úthýsa þeim sem ekki hafa
nægilega getu og kunnáttu til að standa
brotsjói af sér. Slík endurskipulagning
mun gera markaðinn betri og skilvirkari.
Vísitala nýskráðra fyrirtœkja (Bipo), tœknifyrirtœkja (Nasdaq)
og hefðbundinna fyrirtœkja (DJIA) (apríl 1999 = 0)
^ Nasdaq-vísitalan hefur ^ Þorvaldur Gylfason, próf- ^ Þórður Friðjónsson, for- a hagræðingu er hægt að ná
I lækkað mikið í aprflmán- ) essor, fjallar um peninga- 2 stjóri Þjóðhagsstofnunar, /| með því að markaðsvæða í
X uði sem hefur slæm áhrif magn og áhrifa þess á fjallar um markaðsumbæt- "T orkugeiranum.
á nýskáningu fyrirtækja. verðbólgu. ur í orkumálum. Verulegri
I