Vísbending - 16.06.2000, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti o g efnahagsmál
16. júní 2000
24. tölublað
18. árgangur
Evran - ónýtur gj ald miðil 1?
Þann 8. júní síðastliðinn hækkaði
evrópski seðlabankinn vexti um
hálft prósentustig, tvöfalt meira
en gert hafði verið ráð fyrir. í kjölfarið
hækkaði evran gagnvart Bandaríkjadol-
lara en evran hefur verið að styrkjast að
undanförnu og eru flestir gjaldeyris-
sérfræðingar á því að hún hafi náð
botninum í síðasta mánuði. Þeir bjart-
sýnustu gætu verið að vitna í diskó-
slagarann „The only way is up“ því að
þeir spá því að evran hækki ört það sem
eftir lifir árs.
Misheppnuð tilraun?
Aður en evran var sett á markað voru
væntingar til hennar miklar og talað
um raunverulegan valkost andspænis
Bandaríkjadollar. Sú varð hins vegar
ekki raunin heldur seig gengi evrunnar
Verðmœti samruna í Evrópu frá
1994 til 1999 (í milljörðum $)
1994 1995 1996 1997 1998 1999
Verðmœti einkavœðingar í nokkr-
um Evrópulöndum frá 1992-98

ítalfa WBBHBBStBBBHBSk
1
Frakkland L ■ 1

Spánn

Bretland HHHH

Þýskaland

Holland MHI ;í
( 20 40 60 80 í milljörðum Bandaríkjadala
niður í nær fimmtán mánuði samfleytt
þar til það náði botninum nú í maí, 0,8845
gagnvart Bandaríkjadollar. Flestum kom
hin stöðuga lækkun mikið á óvart og
menn eins og ungverski risafjárfestirinn
Soros töpuðu stórfé og sitja eftir með
sárt ennið.
Það er einkum tvennt sem hefur gert
þetta að verkum, annars vegar mikill
uppgangur í Bandaríkjunum og hins
vegar takmarkaður pólitískur einhugur
í Evrópu. Meiri og langlífari uppgangur
í Bandaríkjunum hefur gert að verkum
að fjármagn hefur eftir sem áður streymt
inn á bandaríska markaðinn. Blaðran
sem missti loftið einungis að litlu leyti
í aprílmánuði, þegar tæknifyrirtæki og
nýskráð fyrirtæki misstu ljómann, hefur
sogað til sín fjármagn sem annars ætti
að hafa farið inn á Evrópumarkaðinn.
Útflæði fjárfestinga nam um 147,2
milljörðum evra árið 1999 sem sýnir að
aðrirmarkaðir,aðallegaBandaríkjamark-
aður, voru fýsilegri fjárfestingarkostur
en evrusvæðið á síðasta ári. Hina
aðalástæðuna fyrir lækkun evrunnar má
rekja til þess að pólitíkusum hefur
gengið illa að senda markaðnum afdrátt-
arlaus skilaboð um þær umbætur sem
eru og munu eiga sér stað í Evrópu. Á
hinn bóginn hafa þeir gefið misvísandi
skilaboð, talað um umbætur en staðið
svo í vegi fyrir þeim í skjóli þjóðarhags-
muna, til dæmis stöðvað samruna á þeirn
forsendum að yfirtökufyrirtæki væri
erlent, jafnvel þótt bæði það og fyrir-
tækið sem var yfirtekið væru í Evrópu-
sambandinu. Einnig hafa ríkisstjórnir
verið fljótar að kasta út björgunar-
hringnum þegar vinnuaflsfrek fyrirtæki
hafa orðið fyrir skakkaföllum en það
tefur einnig fyrir því að markaðsöflin fái
notið sín. Skattalækkanir, umbætur á
vinnumarkaði og fækkun heftandi
reglna um viðskipti eru þrjú mikilvæg-
ustu verkefnin sem evrulönd standa
frammi fyrir en þau hafa einungis verið
unnin með hálfum hug enn sem komið
er. Flest evrulöndin eiga því enn þó
nokkuð eftir.
Þegar evran var fyrst kynnt sögðu
margir andstæðingar hennar að tilraunin
væri stærsta veðmál sem sögur færu af.
í fyrstu virðist veðmálið hafa tapast þar
sem evran hefur lækkað úrl,17gagnvart
Bandaríkjadollar, eins og hún var í
byrjun árs 1999, niður fyrir einn dollar,
sem fáir eða nokkur trúði að mundi
gerast. Engu að síður er hvorki hægt að
segja að veðmálið hafi tapast né tilraunin
misheppnast því að horfur á evrusvæð-
inu verða stöðugt bjartari.
Viðskipti í Evrópu
Ibyrjun þessa árs var flæði fjárfestinga
inn á evrusvæðið samfleytt í tvo
mánuði, í fyrsta sinn síðan 1997. Bjart-
sýni hefur aukist mikið í Evrópu að
undanförnu og fjárfestar eru greinilega
að styrkjast í þeirri trú að skynsamlegt
sé að fjárfesta í álfunni. Þó að veik staða
evrunnar hafi valdið mönnum áhyggj-
um, sérstaklega vegna þess að vænting-
ar til hennar voru allt of miklar, hefur
hún gert evrópskum fyrirtækjum ákveð-
inn greiða þar eð vöruframboð fyrirtækja
á evrusvæðinu hefur um leið verið
ódýrara en vöruframboð erlendra
fyrirtækja. Lágt gengi evrunnar hefur
þannig gefið fyrirtækjum einstakra landa
evrusvæðisins betri möguleika en ella á
að ná fótfestu innan evrusvæðisins og
á öðrum markaðssvæðum. Lág gengis-
skráning getur þó sjaldnast gengið nema
til skamms tíma þar sem kostnaðarsamari
innflutningur er verðbólguhvetjandi,
sérstaklega þegar olíuverð er í kringum
þrjátíu Bandaríkjadollara á fatið.
Umbætur í fyrirtækjarekstri í Evrópu
eru miklar þrátt fyrir að erfiðlega gangi
að komast úr spennitreyju gamalla hug-
sjóna. Fylgi við markaðshugsjónina er
þó stígandi, jafnvel afturhaldssinnar í
Frakklandi hafa skilið mikilvægi þess að
einkavæða ríkisfyrirtæki, þó að Lionel
Jospin kalli það að „opna fyrir fjármagn"
en ekki einkavæðingu.
Það er ekki einungis að einkavæð-
ingu hafi vaxið fiskur um hrygg heldur
hefur mikið fjör verið í einkageiranum.
Á síðasta ári nálgaðist verðmæti sam-
runa í Evrópu 1.500 milljarða Banda-
ríkjadala sem er meira en í Bandaríkjun-
um miðað við heildarverðmæti fyrirtækja
Framhald á síðu 4)
1
Þó að evran hafi ekki verið
sterk síðan hún var fyrst
kynnt hefur hún verið
Evrópu mikilvæg.
2Sveinn Ólafsson fjallar um
upplýsingabyltinguna,
byggðaþróun og
nærsýni.
tækni-
3
Ásgeir Jónsson hagfræð-
ingur fjallar um seðlabanka
og aukna upplýsinga-
skyldu þeirra í kjölfar
4
notkunar verðbólgumark-
miða. Þá er mikilvægt að
seðlabankar hafi sjálfstæði
gagnvart stjórnvöldum.