Vísbending - 10.11.2000, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
10. nóvember 2000
45.tölublað
18.árgangur
Endirinn á upphafmu
Aprílmánuður síðastliðinn hefur
verið skráður í sögubækur
hlutabréfamarkaðarins, svartur
og sorglegur en þó óumflýjanlegur.
Síðan þá hafa íyrirtæki sem hafa kennt
sig við Netið átt erfitt uppdráttar. Þetta
vekur upp spumingu um hvort þessi
margumtalaða tæknibylgja og netvæð-
ing hafi verið uppblásin blaðra rétt eins
og verð flestra þeirra fyrirtækja sem
leiddu byltinguna (sjá mynd 1). Verður
aprílmánaðar ársins 2000 minnst sem
upphafsins á endinum?
Kjaftshögg eða rothögg?
Engum þarf að dyljast að netfyrirtæki
hafa átt undir högg að sækja á hluta-
bréfamarkaðinum. Það var mikið áfall
fyrir flest þessara fyrirtækja að ijárfestar
fóru allt í einu að krefjast einhvers
árangurs ogjafnvel afkomu, þolinmæðin
sem áður virtist takmarkalaus var allt í
einu á þrotum undir lok aprílmánaðar.
Verðlag fyrirtækja sem hafði verið
réttlætt með hugsanlegri markaðshlut-
deild í hugsanlegum markaði varð allt í
einu háð nánustu framtíð. Nægir að
nefna fyrirtæki eins og Lastminute.com
og Priceline (sjá mynd 2).
Hugsanlega hafa þessi snöggu um-
skipti orðið til þess að margar góðar
hugmyndir hafa að engu orðið þar sem
ijármagnsskortur og hæfíleikaskortur
hindra frekari þróun. Fjármagnsskortur
sem kemur til af því að fáir hafa burði til
að dæla peningum í það áhættuspil sem
leikurinn allt í einu reyndist. Hæfileika-
skortur sem kemur til af því að helsta
leið þessara fyrirtækja til þess að fá til
sín gott starfsfólk fólst í hlutabréfa-
ívilnunum, sem eru svo einskis virði
þegar hlutabréfaverð hrapar.
Ahættufjármagn var orkuveita upp-
gangstímabils net- og tæknifyrirtækja.
Aldrei í sögu hlutabréfamarkaðarins
hefur jafhmikið ijármagn verið í umferð.
Allt var ijármagnað og keypt á markaði
svo lengi sem það lét vel í eyrum og oft
nægði punkíur com aftan við nafn
fyrirtækis til þess að fullnægja þeim
skilyrðum. Þegar markaður fyrir nýskráð
fyrirtæki og markaðurinn í heild, sem
Mynd 1. Nasdaq og vísitala A
nýskráðra fyrirtœkja (Bipo) J
Nóv. Jan. Mars Maí Júlí Sept. Nóv.
c
Mynd 4. Hluíabréfaveró Charles
Schwab og General Elecíric
mörkuðu lokaskref fjármögnunarferils-
ins, tóku dýfu þá vandaðist leikurinn.
Reyndar má sjá á mynd 1 að hluta-
bréfaverð nýskráðra fyrirtækja hafði
hrapað í marsmánuði og því gefið
vísbendingu um hvað koma skyldi.
Þó svo að áhættufjármagn fýrir ný-
skráningu sé enn mikið þá hefur greini-
leg breyting orðið á hvemig úr því er
spilað. A þriðja ársfjórðungi mátti sjá
7% samdrátt í áhættufjárfestingum og
hlutfall frumfjármögnunar lækkaði í 20%
úr 26%. Áhættufjárfestar sitja uppi með
mörg af þessum net- og tæknifyrir-
tækjum í fjárfestingasafni sínu og eru
um þessar mundir fyrst og fremst að
greiða úr þeirri flækju frekar en að
fjárfesta í nýjum samningum. Frum-
kvöðlar hafa einnig orðið þess varir að
fjármögnun er ekki eins auðveld og áður.
Fyrirtæki sem þegar hafa komist hálfa
leið standa frammi fyrir því að þau fá
ekki meira fjármagn og eru á góðri leið
með að brenna upp öllu því fjármagni
sem þau hafa þegar fengið. Leikurinn
virðist því að lokum kominn, alla vega
fyrir mörg þessara fyrirtækja.
Önnur lota
Þó að niðursveiflan á hlutabréfamark-
aði hafi orðið til þess að netfyrirtæki
eru ekki lengur í tísku þá er ekki þar með
sagt að leiknum sé lokið. Þó að flest
þessara fýrirtækja hafí litla eða enga
möguleika á að verða það sem upp-
haflega var ætlunin þá er ekki þar með
sagt að enginn hafi nýtt þessa tækni-
byltingu.
I nóvemberhefiti SmartBusiness er
listi yfir 50 bandarísk fýrirtæki sem hafa
látið Netið vinna fyrir sig svo um munar.
Það sem kann þó að koma einhverjum á
óvart er að mörg þessara fýrirtækja eru
þekkt fýrir annað en að vera netfýrirtæki.
Efst á listanum er fjárfestingarfýrirtækið
Charles Schwab sem olli straumhvörfum
í hlutabréfaviðskiptum á Netinu, þá er
General Electric í því þriðja, W.W. Grain-
er í því sjöunda og IBM í því áttunda.
Gömul, gróin fýrirtæki sem hafa nýtt sér
möguleika Netsins eru áberandi á list-
(Framhald á síðu 4)
1
Þrátt fýrir að mörg net-
fyrirtæki hafi fallið mikið í
verði er ekki þar með sagt
aðNetið eigi ekki framtíð.
2
Bandaríska kaffikeðjan
Starbucks hefúr gert kaffi
að „heitasta" drykknum á
markaðinum.
3
Þórður Friðjónsson, for-
stjóri Þjóðhagsstofhunar,
fjallar um stefhumörkun í
ríkisfjármálum.ígreinhans
4kemur fram að megináhersla
mun verða lögð á niður-
greiðslu skulda á komandi
árum.
1