Vísbending - 24.08.2001, Blaðsíða 3

ISBENDING
Gengi gjaldmiðlaog sjávarútvegurinn
Jón Hallur Pétursson
ip ■- viðskiptafræðingur -■
Rekstur 16 sjávarútvegs-
fyrirtœkja á árinu 2000
Síðustu vikurnar hafa sjávarút-
vegsfyrirtækin verið að skila upp-
gjöri fyrir fyrstu sex mánuði þessa
árs. Þessi uppgjör eiga það sammerkt
að fyrirtækin eru flest að skila betri
framlegð upp í afskriftir og fjármagnsliði
(EBITDA) en árið áður. Þetta er athygli-
vert í ljósi þess að verkfall sjómanna
náði yfir um fjórðung tímabilsins.
Meginástæðunnar fyrir þessum bata er
að leita í lækkun á gengi krónunnar, en
lækkunin nemurum 16% frá áramótum,
og því að afurðaverð í uppsjávarfiski
hefur hækkað um nálægt 35%, í erlendri
mynt, frá áramótum. Þegar komið er að
fjármagnsliðunum verður samanburð-
urinn heldur betur óhagstæðari og það
sem stingur í augun er gengistapið, en
í flestum tilfellum er það 8-10 falt það
sem það var árið áður. Þessa breytingu
má rekja til þeirrar veikingar krónunnar
sem áður var vikið að. Vegna þessa mikla
gengistaps eru flest, ef ekki öll, skráð
sjávarútvegsfyrirtæki rekin með miklu
tapi á fyrstu sex mánuðum þessa árs.
Það má rifja upp að sjávarútvegsfyrir-
tækin voru einnig rekin með verulegu
tapi á síðasta ári sem rekja mátti til
veikingar krónunnar á síðari hluta
ársins.
Þróun gengis krónunnar
/
Islenskur sjávarútvegur er að stærst-
um hluta fjármagnaður með erlendu
lánsfé, sem teljast verður rökrétt þar
sem nær allar tekjurnar eru í erlendri
mynt, auk þess sem vaxtastigið er mun
lægra á erlendum lánum en innlendum.
16 félög 2000
Rekstrartekjur 48.077
Vergur hagnaður 8.554
Afskriftir -6.506
Fjármagnsliðir -5.644
Afkoma af reglul. starfs. -3.800
Skattar 488
Aðrar tekjur & gjöld -838
Afkoma ársins -4.150
Veltufé frá rekstri 5.166
Árið 1999 5.314
Árið 1998 7.317
Staða í árslok:
Langtímaskuldir 50.545
Skuldir samt 69.426
Nettóskuldir 50.938
Það sem hefur verið óvenjulegt síðustu
misseri er hve gengi krónunnar hel'ur
verið mun sveiflukenndara en áður. A
meðfylgj andi my nd má sj á þróun gengis-
vísitölunnar sl. þrjú og hálft ár. Þar kemur
fram að árin 1998-99 sveiflaðist hún
mun minna en árið 2000 og það sem af
er árinu 2001. A fyrra tímabilinu eru
gengisbreytingarnar innan við 4,5%
innan ársins en á því síðara er sveiflan
mun meiri og þróunin öll til veikingar.
Þannig veiktist krónan um 10% á árinu
2000 og á miðju ári hafði krónan veikst
um ein 16%. Frá þeim tíma hefur krónan
heldur styrkst eða urn ein 3% miðað við
15. ágúst síðastliðinn. Þessi breyting á
verðgildi krónunnar hefur veruleg áhrif
á afkomu sjávarútvegsins.
skoðaðir, og uppgjörin fyrir fyrstu sex
mánuði þessa árs, þá er afkoman ekki
glæsileg eins og áður var vikið að. En
hvemig lítur dæmið út ef við skoðum
áhrif gengisbreytinga á sjóðstreymi í
stað rekstrarniðurstöðu?
Heildarútflutningsverðmæti sjávar-
afurða nam á síðasta ári um 95 milljörðum
króna en síðustu ár hefur útflutnings-
verðmætið verið á bilinu 95-100 rnillj-
arðar á verðlagi hvers árs. Aætlað er að
heildarskuldir sjávarútvegsins hafi
numið um 150 milljörðum króna í lok
síðasta árs og um 85% þeirra séu í
erlendumgjaldmiðlum.Gróftmatáhlut-
falli erlends kostnaðar eða kostnaðar
tengdum tekjum, fyrir utan fjármagns-
kostnað, í rekstri sjávarútvegsfyrir-
tækjanna gerir ráð fyrir að hann sé á
bilinu 50-55% af útflutningsverðmæti.
Þetta svarar til 47-52 milljarða króna
miðað við síðasta ár. Ef við skoðum
fjármagnskostnað og gengisbreytingar
sérstaklega má gróflega áætla, miðað
við skuldir greinarinnar um síðustu ára-
mót og meðalvexti upp á 7%, að vaxta-
greiðslur hafi hækkað um 1,3 milljarða
vegna gengisbreytinga á þessu ári. Gera
má ráð fyrir að meðalendurgreiðslutími
erlendra lána sé um 10-12 ár og því hafi
afborgunarhluti hvers árs hækkað um
1,6-2 milljarða króna. Að þessu saman-
lögðu má ætla að 16% veiking íslensku
krónunnar valdi því að tekjur greinar-
innarhækki um 15 milljarðaáeinu árien
á móti muni kostnaður hækka um 10-11
milljarða. Miðað við þessar forsendur
er greinin í heild betur sett sem nemur
um 4-5 milljörðum á ársgrundvelli.
Áhrif gengisbreytinga Afkoma 16 skráðra félaga
Okkur er gjarnt að líta á alkomu félaga
út frá niðurstöðu rekstrarreikninga
og þegar reikningar ársins 2000 eru
Þróun gengisvísitölu krónunnar
frá byrjun árs 1998 til 15. ágúst 2001
Ef tekinn er saman rekstur 16 skráðra
félaga á síðasta ári þá námu heildar-
tekj ur þeirra um 48 mil ljörðum króna eða
réttum helmingi af útflutningsverðmæti
sjávarafurða (sjá töflu). Framlegð upp
í afskriftir og fjármagnsliði (vergur
hagnaður) var 8,6 milljarðar eða 17,8%
af tekjum, afskriftirnámu 6,5 milljörðum
og fjármagnsliðir voru neikvæðirum 5,6
milljarða. Þá var afkoma ársins neikvæð
um 4,1 milljarð króna. Veltufé frá rekstri
nam 5,2 milljörðum samanborið við 5,3
milljarða árið áður og 7,3 milljarða árið
1998. Heildarskuldir námu samtals tæp-
um70milljörðum,þaraflangtímaskuldir
tæpum51 milljarði. Ef við skoðurnhvaða
áhrif gengisbreyting upp á 16% hefur á
þessi félög má ætla að niðurstaðan verði
eftirfarandi: Framlegð batnar um 4 millj -
arða, fjármagnskostnaður og afborg-
unarhluti hækkar um 1,5 milljarð. Þetta
gerir nettóbata upp á 2,5 rnilljarða króna.
(Framhald á síðu 4)
3