Vísbending - 12.07.2002, Blaðsíða 1

ISBENDING
12. júlí 2002
28. tölublað
Viku
rit
u m
v i ð s k i p t i
og
efnahagsmál
20. árgangur
Erlendar fjárfestingar
Erlendar fjárfestingar í OECD-
ríkjunum drógust saman um 56%
á síðasta ári í samanburði við árið
2000. Þessi gríðarlegi samdráttur hefur
þó sínar skýringar sem gefa ágæta mynd
af þeirri efnahagssveiflu sem heims-
hagkerfið hefur farið í gegnum undan-
farin ár.
Sveifla síðustu ára
Þegar erlendar fjárfestingar í OECD-
ríkjunum eru skoðaðar kemur í ljós
að upp úr 1997 jukust þær stórum
skrefum ár frá ári þar til þær náðu hámarki
árið 2000. Erlendar fjárfestingar fóru úr
300milljörðumBandaríkjadalaárið 1997
Í523 milljarða 1998 og 776 milljarðaárið
1999. Árið 2000 fóru svo erlendar fjár-
festingar í OECD-ríkjunum upp í 1.274
milljarða Bandaríkjadala og hafa þær
aldrei í heimssögunni verið eins miklar.
Á síðasta ári varð hins vegar mikill
umsnúningur og erlendar fjárfestingar
í OECD-ríkjunum fóru niður í 566
milljarða Bandaríkjadala. Niðursveifla
erlendra fjárfestinga virðist líka ætla að
halda áfram ef hægt er að taka mið af
þeim sameiningum og uppkaupum sem
orðið hafa á þessu ári í samanburði við
árið 2001. Á öllu síðasta ári var virði
sameininga og uppkaupa um 636 millj-
arðar Bandaríkjadala en frá janúar til 12.
júní höfðu þær verið innan við 200
milljarða. Ef fyrri hluti ársins er vísbend-
ing um hvernig árið í heild mun þróast
þá má ætla að sameiningar og uppkaup
verði einhvers staðar á bilinu 450 til 500
milljarðareðasamdrátturíkringum20til
25%. Með þetta viðmið hefur OECD
spáð því að erlendar fjárfestingar geti
dregist saman um 20% á þessu ári í sam-
anburði við það síðasta. Það myndi þýða
að erlendar fjárfestingar í OECD-ríkjun-
um hafi ekki verið lægri síðan árið 1997.
Þessi mikla sveifla erlendra fjárfest-
inga gefur tilefni til nánari skoðunar þar
sem þær hafa verið til aukinnar umræðu
á undanförnum árum, ýmist sem rnæli-
kvarði á alþjóðavæðingu, tæki til þess
að draga úr fátækt eða sem auking á
framleiðni og efnahagslegu heilbrigði
þjóða.
milljarðar $
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
1998 1999 2000 2001 2002
Ahrifaþættir
Imeginatriðum má segja að þrír þættir,
sem eru um leið nátengdir, hafi haft
hve rnest áhrif á þá gríðarlegu aukningu
sem varð upp úr árinu 1997 á erlendum
fjárfestingum. Þeir eru sameiningar og
uppkaup, einkavæðing og verðhækk-
anir á hlutabréfamörkuðum.
Það er óþarfi að rekja enn einu sinni
þær miklu hækkanir sem urðu á hluta-
bréfamörkuðum heimsins undir lok
tíunda áratugarins sem hafa verið að
ganga til baka á síðastliðnum tveimur
árum. Áhrif verðhækkanna á erlendar
fjárfestingar eru aðallega tvenns konar.
Ánnars vegar það æði sem skapaðist á
mörkuðum og gerði það að verkum að
fjárfestar létu eins og þeir væru að missa
af lestinni og fjárfestu grimmt án þess
að beita allt of miklu af rökrænum grein-
ingum. Það leiddi meðal annars til þess
að fjöldi sameininga og uppkaupa jókst
verulega. Hins vegar þá leiddu hækk-
anirnar til þess að verðmiðar fyrirtækja
sem keypt voru upp eða sameinuð
öðrum urðu hærri, þ.e. meðalvirði hvers
samnings hækkaði verulega þegar líða
tók undir lok tíunda áratugarins.
Einkavæðing átti líka sinn þátt í
mikilli aukningu erlendra fjárfestinga
undir lok tíunda áratugarins. Verðmæti
einkavæðingar í OECD-ríkjunum jókst
allan tíunda áratuginn. Það fór úr 20
milljörðum Bandaríkjadala árið 1990 í
tæpaóOmilljarðaáárunum 1994 til 1996
en tók svo ennþá meiri kipp árið 1997
þegar verðmætið fór upp í tæpa 100
milljarða. Þannig hélst það til ársins 1999
en féll svo niður í 70 milljarða árið 2000
og niður fyrir 20 millj arða Bandaríkj adala
árið 2001. Mestu munar um einkavæð-
ingu símafyrirtækja á árunum 1997 til
1999 sem höfðuðu sérstaklega mikið til
erlendra fjárfesta. Ólíklegt er að aðrar
eins upphæðir eigi eftir að sjást í einka-
væðingu þó að enn sé margt í höndum
ríkisins sem betur færi í höndum einka-
aðila. Þó eru orkufyrirtæki stór biti og
munu líklega verða einkavædd í auknum
mæli á komandi árum.
Að mestum hluta má rekjamikið flæði
(Framhald á síðu 4)
Erlendar fjárfestingar í ^ Aðgerðir Bush gegn bók- ^ Þórður Friðjónsson hag- i verið í Bandaríkjunum og
I OECD-ríkjunum hafa 1 haldssvikumfelaekkiísér 2 fræðingur fjallar unt ólíkar /| skilið hal'a eftir sig óbragð
X dregist mikið saman frá að skrá hlutabréfavilnanir bragðtegundir bókhalds- i" á stærstu hlutabréfamörk-
þvíárið2000. sem kostnað. blekkingasemnotaðarhafa uðum heintsins.
1