Vísbending - 02.08.2002, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
2. ágúst 2002
31. tölublað
20. árgangur
Bandarísk kreppa
Það var eins og kaldri vatnsgusu
væri skvett framan í markaðinn,
sem var hoppandi hamingju-
samur eftir miklar hækkanir hlutabréfa,
þegar greint var frá því að hagvöxtur í
Bandaríkjunum á öðrum ársfjórðungi
hefði einungis verið um 1,1%. Þó leiddu
þessar fréttir ekki til lækkana á Dow
Jones-vísitölunni eins og ætla hefði
mátt. Flestir höfðu verið að spá hagvexti
á bilinu 2,2-2,5% og er því um verulega
niðursveiflu að ræða frá þeirri spá. Þetta
er einnig veruleg breyting frá fyrsta
ársfjórðungi þegar hagvöxturinn var
6,1 % (en leiðréttir útreikningar sýna að
hagvöxturinn var 5,0%). Spurningin
sem flestir velta fyrir sér um þessar
mundir er hvort bandaríska hagkerfið
sé að taka aðra dýfu í staðinn fyrir að
vera í uppsveiflu á ný eftir „stutta og
grunna" lægð.
Dýpkar og lengist
Kreppa - hvaða kreppa! hafa verið
upphafsorð margra bandarískra
greina um efnahagsmál á síðastliðnu
ári. Ærin ástæða var til upphrópunar þar
sem eftir hefðbundnum skilgreiningum
er ekki hægt að tala um „kreppu" nema
að verg landsframleiðsla dragist saman
samfleytt í tvo eða fleiri ársfjórðunga.
Það gerði bandaríska hagkerfið aldrei,
eða „staðreyndin“ var sögð vera sú
þangað til leiðréttir útreikningar birtust
fyrirsíðastaár, þann31.júlísíðastliðinn.
Hingað til hefur einungis verið talið að
samdráttur hafi orðið á þriðja ársfjórð-
Mynd 1. Hagvöxtur í Bandaríkjunum eftir ársfjórðungum frá
1. ársfjórðungi 1999 til 2. ársfjórðungs 2002
Mynd 2. Breyting á einkaneyslu í tíandarikjunum eftir
ársfjórðungum frá 1. ársfjórðungi 1999 til 2. ársfjórðungs 2002
ungi síðasta árs en það er nær lagi að
samdráttur hafi verið á fyrstu þremur
ársfjórðungum ársins 2001 (sjá mynd
1). Fyrir árið í heild var þá heldur ekki
1,2% hagvöxtur eins og hingað til hefur
verið haldið fram, heldur vöxtur upp á
0,3%. Niðursveiflan var því bæði dýpri
og lengri en talað var um áður þótt hún
geti ekki talist mjög alvarleg í sögulegu
samhengi.
Fellur á ný
Þegar greint var frá því, fyrr á árinu, að
hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi
hefði verið 6,1% kom það verulega á
óvart og var þá ljóst að uppsveiflan
væri hafin. Fáir bjuggust þó við því að
hagvöxturinn á öðrum ársfjórðungi gæti
orðið eitthvað í líkingu við fyrsta árs-
fjórðunginn, en 2,5% þótti hógvær spá.
Vonbrigðin eru því veruleg með það að
hagvöxturinn hafi ekki verið meiri en
1,1 % á öðrum ársfjórðungi og að fyrsti
ársfjórðungur hafi verið leiðréttur niður
í 5,0%. Bandarísk stjórnvöld voru þó
fljót að tilkynna að ekki væri hætta á
annarri dýfu eins og suntir hagfræðingar
hafa haft áhyggur af. Minni hagvöxtur
á öðrum ársfjórðungi stafaði af minni
einkaneyslu og samneyslu en búist
liafði verið við og aukinni birgðasöfnun.
Spurning um neyslu
Hingað til hefur það verið neysla
almennings sem hefur haldið
bandaríska hagkerfinu á floti en þrátt
fyrir að hún væri minni en ætlað var
jókst neyslan á öðrum ársfjórðungi engu
að síður um 1,9% miðað við árið í heild
(sjá mynd 2). Þrátt fyrir að bjartsýni
almennings hafi minnkað samkvæmt
bjartsýnismælikvörðum, úr 110ímaíí97
í júlí, þá leikur vafi á að verulega muni
draga úr eyðslunni þar sem t.d. bílasala
hefur verið að aukast ntikið að undan-
förnu. Engu að síður hafa verið merki
um að sparnaður almennings sé að auk-
ast í kjölfar verðfalls á hlutabréfamörk-
uðum þar sem hlutfall sparnaðar hefur
verið um 3% síðustu mánuði en var um
(Framhald á síðu 4)
1
Nýjar hag vaxtartölur fy rir
fyrstu tvo ársfjórðunga
þessa árs og síðasta árs
valda mörgum áhyggjum.
2
Frumkvöðlar og stórhuga
athafnamenn eru nauð-
synlegir fyrir framþróun
íslensks viðskiptalífs.
3
Sigurður Jóhannesson
fjallar um hvort að konum
mismunað, hvað laun
se
4
varðar, á vinnumarkaði. Ef
svo er ætti það að vera
keppikefli allrafyrírtækjaað
ráða sem flestar konur til
starfa.
1