Vísbending - 20.09.2002, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
20. september 2002
38. tölublað
20. árgangur
Framsæknustu fyrirtæki Islands
Samkvæmt vali samtakanna Eur-
ope’s 500 voru átta íslensk fyrir-
tæki í á listanum yfir framsækn-
ustu fyrirtæki Evrópu í ár. Aldrei hafa
fleiri íslensk fyrirtæki verið á listanum
og sérstaka athygli vekur að Bakkavör
Group lenti í öðru sæti en aldrei fyrr
hefur íslenskt fyrirtæki komist eins hátt
á listanum. Þetta verður að teljast mjög
ánægjulegt fyrir íslenskt viðskiptalíf.
Frumkvöðlahvatning
Europe’s 500 samtökin urðu til að
undirlagi Evrópusambandsins og
fyrsti listinn yfir 500 framsæknustu fy rir-
tæki Evrópu var tekinn saman árið 1996.
Fyrirtæki frá átján löndum eru með í
valinu, það eru lönd Evrópusambands-
ins ásamt Noregi, Islandi og Liechten-
stein.1
Hugmyndin á bak við þessa saman-
tekt er að það sé hægt að draga dýrmætan
lærdóm af þeim fyrirtækjum sem eru að
ná góðum árangri. Og að lærdómurinn
geti orðið til þess að undirbúajarðveginn
fyrir fleiri frumkvöðla og hvetja fólk til
þess að stofna fyrirtæki og hafa það að
markmiði sínu að gera þau framsækin.
Listinn er í sjálfu sér afurð þeirrar frum-
kvöðlabyltingar sem varð á tíunda ára-
tuginum í Evrópu og hann undirstrikar
jafnframt að frumkvöðlamenning er
eftirsóknarverð og mikilvæg fyrir hag-
kerfi Evrópu.
Atvinnusköpun
Ahuga stjórnmálamanna á frum-
kvöðlum og smáfyrirtækjum má að
mörgu leyti rekja til rannsókna banda-
ríska hagfræðingsins Davids Birch, en
Birch sýndi fram á að það hafi verið
smáfyrirtæki en ekki stórfyrirtæki sem
sköpuðu þorrann af störfum í Banda-
ríkjunum á áttunda áratuginum. Eftir
kreppuna miklu, þegar Vesturlönd
fengu að rey na þá eymd sem fylgir miklu
atvinnuleysi, hafa atvinna og atvinnu-
sköpun verið ofarlega á baugi og oft
kjarni stjórnmálaumræðunnar. Þessar
upplýsingar urðu því til þess að stjóm-
málamenn einblíndu ekki lengur á þarfir
Fjöldi fyrirtœkja eftir löndurn á Europe's 500 og
hlutfallslegur fjöldi m.v. VLF
jr Fjöldi fyrirtækja Fjöldi fyrirtækja m.v. VLF
á Europe's 500

i E Jafn fjöldi ft. «-)
■ || ■ 31
IhuLl Li > 1 B fti li ll J l u
2- S
stórfyrirtækja heldur fóru smám saman
að skilja mikilvægi smáfyrirtækja. Birch
sýndi síðar fram á að það væru ekki öll
smáfyrirtæki sem sköpuðu störf heldur
væri atvinnusköpunin borin uppi af
tiltölulega fáum fyrirtækjum sem uxu
hratt úr grasi. Birch kallaði þessi fyrirtæki
gasellur en listinn yfir framsæknustu
fyrirtæki Evrópu er að miklu leyti af-
sprengi þessara rannsókna.
Þau fimmhundruð fyrirtæki sem eru
á listanum í ár sköpuðu samtals 277
þúsund störf á árunum 1996 til 2001 sem
er 9,5% rneira en fyrirtæki á listanum á
síðasta ári gerðu. Reyndar er þetta lang-
mesta atvinnusköpun fyrirtækjanna
Tafla 1. Birch- og grósku-vísitala eftir
löndum m.v. Europe's 500
síðan listinn var fyrst settur
saman og 322% meira en
atvinnusköpun 500 fram-
sæknustu fyrirtækja Evrópu
var árið 1996. Þetta er að
mörgu leyti athyglivert þó
varhugavert sé að taka nið-
urstöðurnar bókstaflega,
t.d. má sjá að gasellurnar
skapa áfram fleiri störf þrátt
fyrir niðursveiflu í efna-
hagslífinu og þrátt fyrir að
fréttir af uppsögnum starfs-
fólks stórfyrirtækja berist
nær daglega, eins og á síð-
asta ári. Þetta kemur hins vegar heim og
saman við hinar upphaflegu rannsóknir
Birch, að gasellurnar eru einu fyrirtækin
sem skapa störf í niðursveiflu.
íslensk atvinnusköpun
\ Europe’s
/Váhrif Birch
Fjöldi fyrirt. Atvinnu- sköpun (meðalt.) Birch- vísit. Pj. ft. m.v, VLF Mism. fjölda Grósku vísit.
Austurríki 37 585 1.184 11,5 25,5 82
Bclgía 19 634 2.486 14,1 4,9 7
Oamnörk 9 242 549 9,7 -0,7 -1
Finnland 18 139 404 7,3 10,7 26
Frakkland 42 542 1.548 80,8 -38,8 -20
Þýskaland 107 642 1.562 116,0 -9,0 -8
Grikkland 27 368 1.052 7,1 19.9 76
(sland 8 713 3.522 0,4 7,6 134
írland 12 430 1.770 4,8 7,2 18
ítalfa 43 525 1.435 65,4 -22,4 -15
Liíxemborj 3 243 3.351 1,0 2,0 6
Holland 25 409 996 22,3 2,7 3
Noregur 8 558 2.567 8,7 -0,7 -1
Portúgal 9 160 662 6,3 2,7 4
Spánn 34 711 1.839 33,5 0,5 1
Svíþjóð 26 649 2.704 13,5 12,5 24
Sviss 8 888 2.306 15,4 -7,4 -4
Breiland 65 607 3.166 82,0 -17,0 -14
Alls 500 556 1.566 500,0 0,0 0
500 listanum má sjá að
eru augljós þar sem
reiknuð er út svokölluð Birch-vísitala
fyrir atvinnusköpun fyrirtækja (fjöldi
skapaðra starfa margfaldaður með hlut-
fallslegri aukningu starfa). Þessi vísitala
var m.a. notuð til þess að velja fyrirtækin
á listann. Birch-vísitalan gefur líkagóða
mynd af því hvaða fyrirtæki eru í hópi
þeirra framsæknustu þar sem hún tekur
tillit til upphaflegs fjölda starfa í fyrirtæki
en horfir ekki einungis á hreina aukn-
ingu starfa. Því má álykta sem svo að
þau fyrirtæki sem standa sig hvað best
í að skapa störf séu þau sem hafa hæsta
Birch-gildið.
Ef þessi vísitala er reiknuð út fyrir
þau átján lönd sem eru til skoðunar,
miðað við meðaltalsaukningu starfa
fyrirtækjafráeinstökumlöndum,kemur
í ljós að íslensk fyrirtæki eru mestu gas-
ellur Evrópu ef horft er á atvinnusköpun
út frá Birch-vísitölunni (sjá töflu I).
Meðalgildi þeirra átta íslensku fyrir-
tækja sem eru á listanum í ár er 35 222 en
næst á eftir koma fyrirtæki sem eru frá
Lúxemborg, með gildið 3351, og Bret-
landi með gildið 3166. Hrein aukning
starfa er einnig að meðaltali með því
mesta hjá íslensku fyrirtækjunum þar
(Framhald á síðu 2)
1
Áttaíslenskfyrirtæki voru
meðal fimmhundruðfram-
sæknustu fyrirtækja Evr-
ópu í ár. íslensk fyrirtæki
2
hafaaldrei veriðfleiriáþess-
um lista og er það óskandi
að þau eigi eftir að verða
jafnmörg á komandi árum.
3
Sigurður Jóhannesson
fjallar unt ruðningsáhrif af
virkjunarframkvæmdum á
íslenskt atvinnulíf.
4
Það er mismunandi hversu
rnenn eru tilbúnir til að ganga
langt til að dreifa athyglinni
frá eigin gjörðum.
1