Vísbending - 20.09.2002, Blaðsíða 4

ISBENDING
Að dreifa athyglinni
Allir góðir stjórnmálamenn vita að
það er nauðsynlegt að skipta um
umræðuefni þegar ljóst er að þeir
eru að tapa í rökræðunum. Þetta á einnig
við þegar kjósendur fara að krefja þá um
að efna loforðin. Þó er jafnan mikil-
vægast að reyna að beina umræðunni í
annan farveg þegar hneykslismál koma
upp, sem ekki var hægt að kæfa í fæðingu.
Flestir vita að þetta kunna stjórnmála-
menn betur en flestir aðrir og tekst þetta
æ ofan í æ. Erfitt er þó að gera sér grein
fyrir í hve miklum mæli þessu er beitt í
stjórnmálum eða hversu alvarleg áhrif
þetta getur haft.
Sviðssett stríð
Arið 1998komtilsýningarkvikmynd-
in „Wag the Dog“ með Robert De-
Niro og Dustin Hoffman í aðalhlut-
verkum. I þessari ágætu kvikmynd fá
þeir félagar það hlutverk að dreifa
athyglinni frá hneykslismálum forseta
Bandaríkjanna með því að setja á svið
stríð í Austur-Evrópu. Þessi mynd fékk
hins vegar nýja þýðingu skömmu síðar.
Þann 7. ágúst urðu sendiráð Banda-
ríkjanna í Kenýa og Tansaníu fyrir
sprengjuárásum hryðjuverkamanna
sem taldir voru undir stjórn Osama nokk-
urs bin Ladens. I kjölfarið gerðu Banda-
ríkjamenn næsta handahófskenndar
loftárásir á lyfjaverksmiðju í Súdan og
skæruliðabúðir í Afganistan.1 Margir
stjórnmálaskýrendur og samstarfs-
menn Clintons eru enn í dag hissa á að
hann skyldi bregðast við með jafn harka-
legum og ómarkvissum hætti. Það skýrir
þó aðgerðirnar, alla vega að hluta til, að
á sama tíma var ástarævintýri hans og
Monicu Lewinsky að komast í hámæli.
Ibók Joe Kleins, TheNatural, semfjallar
um forsetatíð Clintons, er haft eftir hátt-
settum bandarískum embættismanni:
„Eg trúi því að þetta hafi verið rétt
ákvörðun en læt ekki segja mér að þetta
hafi verið ótengt pólitíska ástandinu
heima fyrir.“ Rétt eins og í bíómyndinni
þá gekk þetta herbragð upp ef um
herbragð var að ræða. Hneykslismál
Clintons voru ekki lengur fyrsta frétt
heldur hernaðaraðgerðir erlendis. Það
varaði þó ekki lengi.
Aðhyljafjársvik
Hagfræðingurinn, og dálkahöfundur
New York Times, Paul Krugman
hefur undanfarið (t.d. 17. september,
„Cronies in Arms“) verið að setja fram
þá kenningu að ríkisstjórn Bush sé að
reyna að slá ryki í augu almennings. Þá
hefur hann í huga að öll umræðan um
fjármálamisferli sem svipti bandaríska
hlutabréfamarkaðinn trausti á þessu ári
virðist ná bæði til Georges W. Bush og
Dicks Cheney. Sala hlutabréfa Bush í
Harken Energy þykir keimlík mörgum
þeim hneykslismálum sem komið hafa
upp á þessu ári og stjórnendur hafa
verið húðstrýktir í fjölmiðlum fyrir, en
Bush seldi bréf sín í fyrirtækinu þegar
hann hafði undir höndum trúnaðarupp-
lýsingar um rekstrarerfiðleika fyrirtækis-
ins. Fjárfesting hans í hafnaboltaliðinu
Texas Rangers virðist svo vera meira en
lítið undarleg. Svipaða sögu er að segja
af Cheney og Halliburton. Þegar fjöl-
miðlar eru á nornaveiðum, eins og þeir
voru í sumar, þá er ekki ólíklegt að synd-
ugir menn vilji dreifa athygli þeirra.
Það virðist ansi langt gengið að hafa
í stríðshótunum við aðrar þjóðir til þess
að reyna að dreifa athyglinni frá vanda-
málum heima fyrir, en ef það hefur verið
markmiðið þá hefur það vissulega tekist.
Fjölmiðlar tala um lítið annað um þessar
mundir en möguleika á að Bandaríkin
geri innrás í írak en spillingarumræðan
hefur nær lognast út af.
Aðlátablekkjast
Oft og tíðum er það stórfurðulegt
hvernig suinum mönnum tekst að
drepa málum á dreif. Stundum er eins og
að fólk taki því fegins hendi að athygli
þeirra sé dreift frá málum, vegna þess að
þau eru pínleg eða jafnvel vegna þess
að fólk telur sig einfaldlega græða á því.
Sérfræðingar á verðbréfamarkaðinum í
Bandaríkjunum hafa t.d. áttað sig á því
að stríðshótanir gegn Irak hafa dregið
úr hinni háværu umræðu um spillingu í
bandarískum fyrirtækjum og muni hugs-
anlega geta dregið úr spennunni á mark-
aðinum. I verðbréfadálki The New York
Post í sumar mátti lesa þessi orð: „Go
On, Mr. President: Wag the Dog.“
1. Eftir hryðjuverkin 11. september 2001, sem voru einnig
skipulögð af bin Ladcn, hafa menn þó velt þvf fyrir sér hvort
stjóm Clintons hefði ekki getað gert meira til þess að tryggja
öryggi Bandaríkjanna, og hafa repúblikanar vcrið duglegir við
að kenna stjóm Clintons um að svo fór sem fór.
| Vísbendingin )
f " N
ennilega hefur fáum komið á óvart
að Opec-ríkin ákváðu að halda olíu-
framleiðslunni óbreyttri. Enn er því
þrýstingur á olíuverðið upp á við. Þó
virðist hafa dregið eitthvað úr spenn-
unni á milli Bandaríkjanna og Sádi-
Arabíu þar sem Sádar hafa gefið grænt
Ijós á aðstöðu Bandaríkjanna í Sádi-
Arabíu í stríði við Irak. Þá hefur stríðs-
álagið á olíu lækkað eftir að Irakar gengu
að kröfum Sameinuðu þjóðanna. Enn er
þó líklegt að olíuverð verði hátt nema að
efnahagsástandið versni verulega.
Aðrir sálmar
____________________________________/
r ; n
Bestaheilbrigðiskerfið
Hingað til lands kom heilbrigðis-
ráðherra Bandaríkjanna, Tommy
Tompson. Hann er þekktur maður í
Bandaríkjunum og áður en hann tók við
ráðherraembætti í ríkisstjórn Bush var
hann ríkisstjóri í Wisconsin. Þar stóð
hann fyrir athyglisverðum tilraunum á
velferðarkerfinu þar sem markmiðið var
að hvetja bótaþega til sjálfshjálpar.
Hingað kom hann í einhverskonar
kurteisisheimsókn þar sem hann skrifaði
meðal annars undir yfirlýsingu um sam-
starf íslendinga og Bandaríkjamanna
um rannsóknir í heilbrigðismálum.
Athygli vakti yfirlýsing hans um það
hve geysilega gott íslenska heilbrigðis-
kerfið væri og hve mikið Bandaríkjamenn
gætu af íslendingum lært.
Einhver kynni að telja að sér hefði
misheyrst. Eða að ráðherrann væri ekki
sérlega vel upplýstur um stöðu rnála.
Skyldi hann hafa vitað af vanskilum
Landspítalans við birgja? Það eitt og
sér að reglulegar fréttir berist af stöðu
vanskilaríkisspítala upp á 500 til 1.000
milljónireftirþvíhvenærreiknaðersýnir
að því fer fjarri að hér sé allt í góðu lagi.
Heildsalar eru ekki í góðri stöðu til þess
að innheimta sína skuld því hvað yrði
sagt ef þeir hættu að afgreiða lyf til spít-
alans? Hver stjórnmálamaðurinn á fætur
öðrum myndi lýsa fyrirlitningu á mönn-
um sem héldu sjúku fólki í gíslingu.
Skyldi ráðherrann hafa vitað af hinum
löngu biðlistum sem verða til þess að
fólk fær ekki fu 111 starfsþrek fy rr en miklu
seinna en eðlilegt mætti teljast? Ætli
honum hafi verið sagt frá lokun deilda
þar sem heilbrigðiskerfið dregur úr
afköstum til þess að reyna að ná saman
endum?
Það sem ráðherrann átti við var að
heilbrigðiskostnaður sem hlutfall af
landsframleiðslu erminnihéren íBanda-
ríkjunum. Það vantaði hins vegar hinn
hlutann af jöfnunni, hvereru gæði þjón-
ustunnar? Það er engin ástæða til þess
að gera lítið úr íslenska heilbrigðiskerf-
inu, en það er hættulegt ef nota á orð
hins óupplýsta ameríska ráðherra sem
rökstuðning gegn nauðsynlegum úr-
bótum í heilbrigðiskerfinu til dæmis þeim
að nýta kosti einkarekstrar sem hvetur
til aðhalds og aukinna afkasta. - bj
V J
//Ritstjórn: Eyþór ivar Jónsson ritstjóri ogN
ábyrgðarmaður og Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvisindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4