Vísbending - 27.09.2002, Blaðsíða 2
ISBENDING
Eins og Buffett
Ein af þessum svokölluðu stundum
sannleikans rann upp í kennslu-
stund í efstu stigum fjárfestinga-
fræða í viðskiptafræðinni við Háskóla
Islands fyrirnokkrum árum. Einn ágætur
fjárfestingafræðingur fór þar mikinn við
að reikna út alls konar kennitölur og
leitni hlutabréfa til að búa til hluta-
bréfasérfræðinga úr nemendum sínum.
Einn nemandinn spurði þá hvort að
gefnar staðhæfingar væru ekki í þver-
sögn við það sem Warren Buffett myndi
halda fram. Kennarinn var fljótur að
endurtaka staðhæfingarnar og spurði
svo eftir andartaksþögn: „Hver er þessi
Buffi?“. Nemandinn benti þá á að hann
væri annar ríkasti maður í heimi og þekkt-
asti fjárfestir heimsins. Fjárfestingasér-
fræðingurinn varð þá eitt spurningar-
merki og sagðist vita að Bill Gates væri
ríkasti maður í heimi en hver þessi Buffi
væri. væri aukaatriði. Þannig varfarsæl-
asti fjárfestir samtímans afgreiddur á
mettíma á efstu stigum fjárfestingafræð-
anna við Háskóla Islands þegar stjarna
hans reis sem hæst. Einhver komst síðar
svo að orði að það að sérfræðingur í
fjárfestingafræðum kynni ekki deili á
Warren Buffett væri svona álíka og
prestur sem vissi ekki hver þessi Jesús
væri. Það er kannski heldur djúpt í árinni
tekið en hugsanlega mætti segja að þar
sem Buffett stendur næstum fyrir önnur
„trúarbrögð“ í fjármálafræðunum en
hlutabréfasalar heimsins eru hrifnastir
af að þá mætti kannski frekar segja að
hann væri eins og Múhammed spá-
maður fyrir prestinum.
Að þekkja Buffett
Buffett var allt að því dæmdur úreltur
á hlutabréfamarkaðinum þegar
hann neitaði að taka þátt í tæknibólunni
undir lok tíunda áratugarins. Seinna
kom það svo í Ijós að fáir skildu leikinn
betur en hann. En þrátt fyrir að fjár-
festingahugmyndafræði hans hafi ekki
virkað vel í uppsveiflu tæknifyrirtækja
þegar aðrir græddu á tá og fingri (sjá
einnig 21. tbl. 2000) þá var Buffett þriðji
ríkasti maður í heimi þegar Sunday Times
tók saman slíkt yfirlit fyrr á þessu ári (sjá
21. tbl. 2002). Hann var þá metinn á um
3.500 milljarðaíslenskrakrónasem sam-
svarar sextánföldum tekjum ríkissjóðs
á síðasta ári. Þettaeru auðæfi sem honum
hafa áskotnast eingöngu með því að
fjárfesta í verðbréfum. Buffett byrjaði
með 105.000 dollara árið 1957 sem eru
eilthvaðum 15til20milljónirkrónamiðað
við núverandi verðlag. Þessi gríðarlegi
árangur hefur byggst á tiltölulega ein-
faldri skynsemi og umfram allt þolin-
mæði. Buffett er einn af fáum fjárfestum
sem hefur tekist um langt skeið að
ávaxta peningana sína betur en heildar-
vísitala markaðarins. Þegar bækur voru
skrifaðar um Buffett á tíunda áratug-
inum, áður en tæknibyltingin skall á, þá
var jafnan vitnað til þess að ávöxtun
Berkshire Hathaway, fjárfestingafyrir-
tækis Buffetts, hefði skilað að jafnaði
23,8% ávöxtun á 32 ára tímabili, sem er
ekki slæmt ef hugsað er til þess að á
sama tíma var arðsemi eigin fjár hjá
bandarískunt fyrirtækjum að meðaltali
um 12%. Kannski vekurþómestaathygli
að á meðan aðrir fjárfestar tóku þátt í
tæknibólunni undir lok tíunda áratug-
arins sat Buffett hjá. Sumir fóru jafnvel
að tala um hann eins og hann væri ruglað
gamalmenni sem skildi ekki þróunina í
fjárfestingarheiminum og hið „nýja hag-
kerfi“ þegar hann gagnrýndi bæði glóru-
laust verðmat fyrirtækja og græðgi
stjórnenda. Nú er það hins vegar ljóst
að enginn skildi fjárfestingarumhverfið
betur en Buffett enda hefur hann verið
að græða síðustu tvö ár meðan flestir
aðrir hafa verið að tapa. Það er því ljóst
að það er ekki svo vitlaust að vita hver
Warren Buffett er og reyna að skilja þó
ekki sé nema fáein af þeim grundvallar-
atriðum sem hann hefur að leiðarljósi.
Hugmyndafræðin
Margar bækur hafa verið skrifaðar
um Warren Buffett sem veita
mismikla innsýn x hugmyndafræði hans.
Ein af þeim sem stendur upp úr er skrifuð
af fyirverandi tengdadóttur hans, Mary
Buffett, og fjölskylduvininum David
Clark og nefnist Bujfettology. Sennilega
er hvergi að finna einfaldara og skýrara
yfirlit yfir fjárfestingahugmyndafræði
Buffetts en í þessari bók. Samantektin
á hugmyndafræðinni er í sjö liðunx (um-
orðað):
1. Buffett fjárfestir eingöngu til langs
tíma í fyrirtækjum sem hann getur af
sæmilegu öryggi spáð hagnaði til
lengri tíma litið.
2. Fyrirtæki sem hægt er að spá hagnaði
til lengri tíma litið eru venjulega fyrir-
tæki sem byggð eru á viðskiptalíkani
sem þarfnast ekki mikillar endurfjár-
festingar svo að hægt sé að halda því
gangandi. Þannig getur fyrirtækið
notað peningana sem það aflar til að
kaupa önnur fyrirtæki eða auka eigin
arðsemi.
3. Þessi fyrirmyndarfyrirtæki skila gjarn-
an hárri arðsemi eigin fjár, góðri
afkomu, hafa eins konar einokun á
ákveðinni „neyslu“ viðskiptavina og
stjórnanda sem vinnur með hagsmuni
hluthafa að leiðarljósi.
4. Verðið sem greitt er fyrir verðbréf
markar þá ávöxtun sem hægt er að
vonast til að fá. Því lægra sem verðið
er, því hærri ávöxtun. Því hærra sem
verðið er, því lægri verður ávöxtunin.
5. Buffett, ólíkt flestum fjárfestum,
ákveður hvernig fyrirtæki hann vill
kaupa og lætur svo verðið og vænta
ávöxtun ákvarða hvort hann láti af
kaupunum verða. Eða bíður þangað
til verðið er réttlætanlegt.
6. Öll hugmyndafræði Buffetts byggir á
því að þegar fyrirmyndarfyrirtæki eru
keypt á réttu verði þá geti þau að
jafnaði skilað 15% eða enn hærri
ávöxtun á ári.
7. Buffett fann að með því að nýta þekk-
ingu sína til þess að fjárfesta einnig
fyrir annað fólk, sem hann gerði með
því að stofna Berkshire Hathaway,
gæti hann auðgast mun meira en ella.
I fljótu bragði virðist hugmynda-
fræði Buffetts ekki svo ólfk hefðbund-
inni fjárfestingafræði en nálgunin er þó
gjörólík þó að boðskapurinn sé svipað-
ur, ekki ósvipað og þegar boðskapur og
úrvinnsla Kóransins og Biblíunnar eru
borin saman. Betri útskýring er þó að
segja að Buffett velur hlutabréf eins og
hann sé í leit að maka til að giftast og
stofna fjölskyldu með, flestir velja þau
með skyndikynni í huga.
Abyrjunarreit
egar hlutabréfamarkaðir eru á rússí-
banaferð upp og niður og aðalmálið
virðist vera að reyna að giska á hvenær
botninum sé náð og hvenær hlutabréf
bruni upp á við á ný er ekki vitlaust að
taka Buffett sér til fyrirmyndar. Senni-
lega hefur sjaldan verið skynsamlegra
að reyna að kynna sér fyrirtækin og
skilja í grófum dráttum rekstur þeirra
áður en farið er út í fjárfestingar. Þegar
hlutabréfamarkaðurinn fellur nxikið, eins
og hann hefur gert að undanförnu, þá
er ekki ólíklegt að eitthvað af fyrirtækj-
um, sem hægt væri að kalla fyrirmyndar-
fyrirtæki út frá hugmyndafræði Buffetts,
séu á góðu verði og gefi von um góða
ávöxtun til lengri tíma.
Það er greinilegt að Buffett hefur
beðið eftir þessu verðfalli á markaðinum
því að það gustar af honum um þessar
mundir og hann leggur í hverja stór-
fjárfestinguna á fætur annarri. Flestar
þeirra eru þó umdeildar. Hlutabréfaleik-
urinn, að mati Buffetts, gengur ekki út
á að reyna að spila á sveiflur markaðarins
heldur að fjárfesta í traustum fyrirtækjum
sem geta skilað jafnri ávöxtun til nokk-
urra ára. Þegar vonin um ýktar hækkanir
hlutabréfaverðs eru ekki lengur raun-
hæfar þá er ekki ólíklegt að aðferðafræði
Buffetts sé góður byrjunarreitur.
2