Vísbending - 28.03.2003, Blaðsíða 3

V
ISBENDING
Evrópski mótorinn
ann 14. mars síðastliðinn steig
Schröder, kanslari Þýskalands, á
stokk og lýsti áætlunum sínum
um að reyna að hressa við efnahags-
ástandið í landinu. Það leikur lítill vafi á
að verulegu máli skiptir fyrir Evrópu, og
ekki hvað síst Evrópubandalagið, að
Þýskaland geti náð sér upp úr þeirri
lægð sem það hefur verið í undanfarin
misseri. Þýskaland, sem er þriðja stærsta
hagkerfi í heimi, er að mörgu leyti mikil-
vægasti mótorinn í evrópska hagkerfinu
og ef ekki tekst að koma honum í gang
á ný er erfitt að sjá að það komist á
einhverja siglingu á næstunni.
Útlitiðdapurt
Efnahagsástandið er ekki glæsilegt í
Þýskalandi um þessar mundir. Hag-
vöxtur á síðasta ári var 0,6% og rann-
sóknarstofnanir eins og EIU hafa spáð
0,2% hagvexti á þessu ári, sumir hafa
spáð samdrætti. Þýska undrið, eins og
efnahagsvöxtur Þýskalands eftir stríð
varkallaður, erhvergi sjáanlegt. Vopnin
úr smiðju Keynes (eitthvað sem jafnvel
Hitler gat notað þó að Keynes sjálfur
vildi ekki kannast við það) eru einnig
skotlaus þegar vaxtaákvarðanir eru í
höndum evrópska seðlabankans sem
hefur það að markmiði að skapa traust
hjá fjárfestum og verður að taka tillit til
efnahagssvæðisins í heild og hefur því
ekki verið mjög viljugur t i I að lækka vexti
eins og læknirinn hefði kannski fyrir-
skipað í tilviki Þýskalands. Aukin
útgjöld ríkisins eru heldur ekki kostur
þegarhallinn árrkisútgjöldum erkominn
upp fyrir þau þrjú prósent sem eru
fyrirskipað hámark landa sem eru þátt-
takendur í evrusamstarfinu. Menn í
viðskiptalífinu hafa ekki verið svart-
sýnni á efnahagsástandið síðan í byrjun
tíunda áratugarins, þegar ljóst varð að
sameining Vestur og Austur-Þýska-
lands reyndist öllu sársaukafyllri og
kostnaðarsamari en ætlað var, en nú í
mars féll þýska væningarvísitalan úr
88,9 í 88,1 stig. Atvinnuleysi hefur vaxið
hratt á síðustu árum og er nú um 10% þó
að lítillega hafi dregið úr því á síðustu
mánuðum. Ofan á slæmt efnahags-
ástand bætist svo viðkvæmt pólitískt
ástand á alþjóðavettvangi þar sem
ágreiningur við Bandaríkin getur haft
slæm efnahagsleg áhrif, hvort sem horft
er til erlendra fjárfestinga eða alþjóða-
viðskipta. Erfitt er að ímynda sér hversu
mikil sárindi hafaskapastámillieinstakra
Evrópulanda, þeirra sem studdu Banda-
ríkin, eins og Bretland, Spánn og
Danmörk, og þeirra sem voru hvað mest
á móti stríðshræringum, eins og Frakk-
land og Þýskaland. Þó má ætla að slíkur
ágreiningur í utanríkispólitík ætti að hafa
tiltölulega lítil áhrif á þá efnahagspólitík
sem miðar að því að gera Evrópusam-
bandið samkeppnishæfasta landsvæði
heimsins árið 2010.
Umbætur
Kanslari Þýskalands hefur viður-
kennt að stór hluti ástæðunnar fyrir
slælegum vexti þýska hagkerfisins sé
fólginn í innviðum hagkerfisins. I mars
síðastliðnum kynnti hann aðgerðir til
þess að reyna að leysa krafta markaðs-
hagkerfisins úr læðingi. I stórum dráttum
má segja að aðgerðir Schröders felist í
þrenrur þáttum, að losa böndin af vinnu-
markaðinum, að draga úr umfangi ríkis-
ins og að auka frumkvöðiamenninguna.
Umdeildasti þátturinn í efnahagsað-
gerðum Schröders er atlagan að vinnu-
markaðinum. Aðgerðirnar ganga út á
að dregið verði úr vinnuverndinni og
atvinnuleysisbætur verði lækkaðar,
auðveldara verði fyrir fyrirtæki að losa
sig við starfsmenn en áður og þau fái
aukið svigrúm til þess að lausráða
starfsmenn í stað þess að þurfa að fast-
ráða þá. Eins og búast mátti við mættu
þessar hugmyndir takmörkuðum skiln-
ingi hjá verkalýðsfélögum. Þær eru hins
vegar hluti af þeim umbótum á vinnu-
markaði sem eru nauðsynlegar til þess
að auka samkeppnishæfni Evrópu.
Miklar hömlur á vinnumarkaði og sterk
verkalýðsfélög eru almennt álitin ein
mesta hindrunin á veginum til aukinnar
hagsældar á meginlandi Evrópu. Vanda-
málið er hins vegar að ekki hefur tekist
að fá verkalýðsfélögin í samstarf urn
slíkar umbætur á vinnumarkaði og þar
sem launahækkunum hefur meira og
minna verið haldið niðri undanfarin sex
ár er hætt við að stríð muni geisa á vinnu-
markaði þegar líður á sumar. Málntiðn-
aðarmenn, sem telja unt 2,8 ntilljónir
manns, hafa þegar lýst því yfir að þeir
hyggi á verkfall á vormánuðum og fari
fram á 5-7% launahækkun.
Schröder hefur heitið því að draga
úr útþenslu þýska ríkisins og koma hlut-
falli ríkisins af vergri landsframleiðslu
niður í 40%. Hlutfall þýska ríkisins af
vergri landsframleiðslu hefur farið stór-
unr vaxandi á tíunda áratuginum og var
komið upp í 43% árið 2000. Schröder
hyggst m.a. gera breytingar á heilbrigð-
iskerfinu þannig að sjúklingar taki meiri
þátt í kostnaðinum en áður hefur tíðkast,
greiði t.d. ákveðið gjald fyrir hverja
læknisheimsókn og langtímaveikinda-
bætur verði teknar út úr ríkiskerfinu.
Þýska heilbrigðiskerfið er eitt það dýr-
asta í heimi og kostnaður hefur aukist
verulega á allra síðustu árum þannig að
framlagið til heilbrigðistrygginga er
orðið um 14,4% af heildarlaunum.
Þriðji þátturinn, sem var meginatriði
í umbótatillögum þýska kanslarans, var
að reyna að efla frumkvöðlastarfsemi.
Umbætur á vinnumarkaðinum eru til
þess fallnaraðauðveldalitlumogmeðal-
stórunr fyrirtækjum lífið, sérstaklega
þegar þau geta lausráðið starfsmenn.
Hugmyndin er einnig að gera fólki auð-
veldara að stofna fyrirtæki og draga úr
skilyrðum sem það hindra. Til dæmis
verður ekki lengur skilyrði fyrir iðnaðar-
rnann að hafa meistarapróf til þess að fá
að opna eigin fyrirtæki. Einnig felast í
tillögunum lægri skattar á smáfyrirtæki,
auðveldara aðgengi að lánsfjármagni
og einfaldari bókhaldsreglur. Það er von
manna að tilkoma nýrra fyrirtækja geti
orðið til þess að auka atvinnusköpun í
Þýskalandi.
Orkuleysi
Ljóst er að Þýskaland er í alvarlegri
klemmu um þessar mundir sem sum-
um finnst minna um margt á leið Japans
inn í króníska lægð í lok níunda áratug-
(Framhald á síðu 4)
3