Vísbending - 21.05.2004, Blaðsíða 2

V
ISBENDING
s
Alþjóðleg reikningsskil á Islandi
■■ Björgvin Ingi Ólafsson
hagfræðingur
Stutt þingskjal semdreiftvartilþing-
manna seint í síðasta mánuði mun
innan tíðar valda hljóðlátri bylt-
ingu á umhverfi íslenskra fyrirtækja og
fjárfesta. Þessar tíu nýju greinar eru
langþráð viðbót við íslensk ársreikn-
ingalög og fjalla um beitingu alþjóðlegra
reikningsskilastaðla í íslenskum lögum.
Lykilatriði frumvarpsins, sem væntan-
lega verður samþykkt á haustþingi frekar
en á síðustu dögum þessa vorþings,
þegar umræðan snýst auðheyrilega uni
allt annað en reikningsskil, er að með tíð
og tíma munu alþjóðleg reikningsskil
verða meginstef íslenskra reiknings-
skila. Félög með skráð hlutabréf sem
gera samstæðuuppgjör eru skyldug til
að beita stöðlunum frá og með næsta
ári, félög með skráð skuldabréf sem gera
samstæðuuppgjör eru skyldug til að
beita alþjóðlegu stöðlunum frá og með
árinu 2007 en önnur félög hafa frest allt
til ársins 2009.
Umbylting
Upptaka staðlanna á næsta ári felur
í sér að félögin skulu í uppgjörum
ársins 2005 birtatil samanburðaruppgjör
ársins 2004 eftir stöðlunum, stofnefna-
hagsreikningur hinna nýju reiknings-
skila er samkvæmt þessu 1. janúar 2004.
Auk þess má benda á að eitt félag í
Kauphöll Islands, Össur hf., hefur nú
þegar fengið vottun síns endurskoð-
anda um að félagið fylgi alþjóðlegum
reikningsskilastöðlum sem markar tíma-
mót í íslenskum reikningsskilum. Segja
má að innleiðing alþjóðlegu staðlanna
sé nú þegar hafin á Islandi.
Óhætt er að segja að íslensk ársreikn-
ingalög, og það regluverk sem íslensk
fyrirtæki búa við varðandi afkomu- og
efnahagsmælingar, séu verulega úr sér
gengin og úr takti við þann raunveru-
leika sem íslensk fyrirtæki búa við. Þetta
hefur leitt til þess að íslensk fyrirtæki
hafa brugðið á það ráð að leita fyrir-
myndaviðúrlausnirýmissaveigamikilla
þáttaí reikningsskilum út um víðan völl.
Sem dæmi um þá hentistefnu sem er
víðaríkjandiííslenskumreikningsskilum
má nefna að meðferð viðskiptavildar og
afskrift hennar er afskaplega mismun-
andi milli fyrirtækja. Afskriftir rekstrar-
fjármunaeru meðýmsumhætti, samrun-
ar fyrirtækja færðir með mismunandi
hætti og alls ekki er samhljómur í verð-
mati á skráðum hlutabréfum í íslenskum
reikningsskilum.
Hingaðtil hafa fyrirmyndiríslenskra
ársreikninga verið sóttar langt út fyrir
landhelgi íslenskra ársreikningalaga og
leitað í fyrirmyndir laga í Danmörku, Bret-
landi, til alþjóðlegrareikningsskilastaðla
og svo framvegis. Við þessu hefur ekki
verið amast af hinu opinbera sem gefur
ef til vill til kynna að hið opinbera viður-
kenni annmarka núgildandi lagaum-
hverfis og það að fyrirtæki verði, undir
núgildandi regluverki, í raun að bregðast
við með þeirri hentistefnu sem ríkt hefur.
Auðvitað er þetta ekki heppilegt ástand
fyrir fjárfesta eða fyrirtækin sjálf og ekki
til þess fallið að auka trúverðugleika
markaðarins eða reikningsskilanna yfir-
leitt.
Innleiðing
Ef efasemdir eru um yfirburði alþjóð-
legu reikningsskilastaðlanna, og
það að þeir veiti fyrirtækjum betri mögu-
leika til fullnægjandi afkomu- og efna-
hagsmælinga, má benda á að allt núver-
andi regluverk íslenskra ársreikninga er
um eða yfir 20 síður. Alþjóðlegu staðl-
arnir, sem nú eru í þýðingu, eru yfir
2.000 síður. Við samanburð á íslensku
ársreikningalögunum og alþjóðlegu
stöðlunum verður fljótt ljóst að innleið-
ing alþjóðlegra reikningsskila er lykil-
forsenda og grundvöllur faglegra
vinnubragða við afkomu- og efnahags-
mælingar íslenskra fyrirtækja.
Islensk fyrirtæki hefur skort heild-
stætt regluverk til þess að veita skýra
mynd af afkomu og efnahag. Með inn-
leiðingu alþjóðlegu staðlanna fæst val-
kostur til viðbótar við núverandi reglu-
verk sem veitir þá hei ldarmynd sem hefur
skort hér á landi. Þessir staðlar eru gerðir
til þess að efla fyrirtækin, til að styrkja
innviði þeirra og ef farið er eftir þeim í
einu og öllu eru þeir mjög eftirsóknar-
verður gæðastimpill.
Freistandi getur verið að fresta
upptöku staðlanna eigi fyrirtæki kost á
því í sparnaðarskyni. Slíkt er þó í flestum
tilfellum óráðlegt. Líklegt er að ábatinn
af því að taka staðlana í notkun vegi
mjög fljótt upp þá viðbótarvinnu sem
þarf að inna af hendi og þann viðbótar-
kostnað sem fellur til í upphafi. Hagur
fyrirtækisins er að sinna afkomu- og
efnahagsmælingum sem allra best. Það
er gert með innleiðingu staðlanna. Það
grundvallarsjónarmið ræður einfaldlega
þeirri skoðun minni að í langflestum
tilvikum séu íslensk fyrirtæki betur
stödd með því að innleiða staðlana en
án þess.
Þeir sem fresta innleiðingu staðlanna
í lengstu lög, það er til 2009 þegar öllum
verður gert að innleiða þá, eru einungis
að pissa í skóinn sinn. Fyrirtæki munu
ná samkeppnisforskoti með því að inn-
leiða staðlana strax og verða um leið
mun samkeppnishæfari í alþjóðlegum
samanburði.
Heildstætt regluverk
Afskaplega mikilvægt ákvæði í lög-
unum er að öllum hlutafélögum,
skráðum sem óskráðum, er heimilt að
beita stöðlunum strax á næsta ári og má
alveg búast við því að fjöldi þeirra neyti
þess réttar síns í uppgjörum ársins. Eins
er hugsanlegt að Kauphöll Islands muni
leggja ríkari skyldur á herðar skráðra
félaga en lögin kveða á um, til dæmis
skylda öll félög með skráð hlutabréf til
að beita stöðlunum frá og með næsta
ári. Búast má við að mun fleiri félög í
Kauphöll Islands en þau sem eru skyld-
ug til að taka upp staðlana samkvæmt
lögunum, muni taka þá strax upp þó
Kauphöllin leggi engar frekari kvaðir á
félögin um upptöku staðlanna. Líklegt
er að félög taki stöðlunum fagnandi
enda um miklar bætur á vinnuumhverfi
reikningsskila frá því sem félög eru vön
í ársreikningalögunum íslensku. Al-
þjóðlegu staðlarnir eru langþráð heild-
stætt regluverk sem lengi hefur vantað
á Islandi.
Frá sjónarhorni markaðarins er af-
skaplega mikilvægt að innleiðing alþjóð-
legu staðlanna verði sem víðtækust.
Staðlarnir eru langþráð tæki fyrir fjár-
festa til samanburðar á íslenskum fyrir-
tækjum innbyrðisogekki síðurtil saman-
burðar íslenskra fyrirtækja og erlendra.
Slíkur samanburður hefur krafist um-
talsverðrar yfirlegu og þekkingar en
reikningsskil hafa í mörgum atriðum
verið gjörólik á milli fyrirtækja.
Framþróun
Breytingarnar sem eru framundan eru
einungis smjörþefurinn af því sem
koma skal. Þrátt fyrir að nýja frumvarpið
geri ráð fyrir því að árið 2009 hafi öll
íslensk fyrirtæki tekið upp staðlana
kæmi ekki á óvart að almennt hefðu
íslensk reikningsskil tekið algjörum
stakkaskiptum fyrir þann tíma.
Fjárfestar munu fylgjast spenntir
með framþróun næstu mánaða. Athygl-
isvert verður að fylgjast með því hversu
hratt innleiðing staðlanna gengur en
með heill fjárfesta og heilbrigði markað-
arins að leiðarljósi er ljóst að innleiðing
alþjóðlegra reikningsstaðla skiptir öllu
um þroska markaðarins á því umbrota-
skeiði sem nú ríkir. Það er framþróun
framundan - og því bera að fagna.
2