Vísbending - 28.01.2005, Blaðsíða 4
ISBENDING
Fráfall forstjóra
Aðrir sálmar
Ein af ósmekklegri rannsóknum
sem gerðar hafa verið á hlutabréfa-
verði er að mæla áhrif skyndilegs
dauðsfall stjómenda fyrirtækja á hluta-
bréfaverð. Þessar rannsóknir hafa hins
vegar leitt í ljós að hlutabréfaverð hækkar
oft vemlega í kjölfar fráfalls stjómanda.
Þettahefur verið túlkað sem svo að þessir
stjórnendur hafi haldið fyrirtæki sínu í
heljargreipum, ráðið ferðinni en gert lítið
til að aukaveg þess. Rannsóknimarhafa
einnig verið túlkaðar þannig að stundum
sitji stjómenduroflengi við stjómvölinn
þegar betra væri fyrir fyrirtækið að þeir
færu á eftirlaun.
Sigurður og Flugleiðir
Hinn 17. janúar síðastliðinn var til-
kynnt að Sigurður Helgason, for-
stjóri Flugleiða um tuttugu ára skeið,
myndi láta af störfum í maí næstkom-
andi. Tilkynnt var að Hannes Smárason,
ingin um afsögn Sigurðar virðist hafa
haft mjög lítil áhrif á hlutabréfaverðið.
Það hafði farið lækkandi nokkra daga
á undan og hélt áfram að lækka daginn
eftir. Hækkanir á hlutabréfaverði síðustu
daga má einnig rekja til annarra frétta en
breytinga á kallinum í brúnni, frétta um
aukinn farþegafjölda á síðasta ári og kaup
ánýjumflugvélum. Niðurstaðan eraðþað
virðist ekki hafa haft nein áhrif á hluta-
bréfaverðið að Sigurður Helgason hefur
ákveðið að hætta sem forstjóri, hvorki til
hækkunar, sem væri eðlilegt ef fjárfestar
hefðu metið það sem svo að Sigurðurhafi
setið of lengi í stólnum, né til lækkunar,
sem gæti verið eðlileg afleiðing þess að
missa slíkan reynslubolta úr brúnni.
Engin áhrif
Nýr kall í brúnni er oft skýrasta rnerki
um breyttar áherslur í stefnu fyr-
irtækis.DæmiðafSigurðioglauslegathug-
Þróun lilutabréfaverðs í Flugleiðuin frá áramótum
og timasetningar fréttatilkynninga
T- T~ 04
stærsti eigandi í fyrirtækinu, yrði starfandi
stjórnarformaður. Um sama leyti urðu
gríðarlegar hækkanir á hlutabréfaverði
í Flugleiðum, en hluturinn hefur farið úr
9,5 punktum í rúmlega 13 frá áramótum,
hækkaðum 35%. Þó verðurað hafa í huga
að flotið á bréfum Flugleiða er mjög lítið
þar sem einstakir íjárfestar hafa tryggt
sér stóra hluti í fyrirtækinu.
Freistandi væri að álykta sem svo
að afsögn Sigurðar hafi ýtt undir þessar
hækkanir. Svo er hins vegar ekki því
að þegar breytingar á hlutabréfaverði
Flugleiða eru skoðaðar frá áramótum
kemur í ljós að mestu hækkanirnar áttu
sér stað áður en tilkynnt var um afsögn
Sigurðar, nánar tiltekið þann tíunda
janúar. Það sem gerðist þann dag var að
fregnir bárust af því, með frétt í Financ-
ial Times og síðan Morgunblaðinu, að
Flugleiðir væru að undirbúa yfirtöku á
evrópsku flugfélagi. Þessi frétt virðist
Itafa ýtt undir mikla spákaupmennsku
og fór hlutabréfaverðið úr 10 punktum
í 12,2 á þremur dögum. Það sem er þó
merkilegra í þessu sambandi er að tilkynn-
un á öðrum forstjóraskiptum í íslenskum
fýrirtækjum á síðastliðnum árurn bendir
hins vegar til þess að fjárfestar láti sig
litluskiptahverstýrirfyrirtækinu. Bráð-
kvaddir forstjórar íslenskra fyrirtækja
eru þess vegna ekki líklegir til þess að
hafa mikil áhrif á hlutabréfaverð, hvorki
til lækkunar né hækkunar.
Vísbendingin
Þaðereins með eignarhaldspýramídana
og pýramídana i Egyptalandi að
ráðgáturnar verða ekki leystar nerna
með því að rannsaka hvernig þeir eru
upp byggðirog hvað heldurþeim sarnan.
Til þess að svo sé hægt er nauðsynlegt
að aukið gagnsæi verði á eignarhaldi
fyrirtækja og aðgengi að upplýsingunt
auðveldara en nú er, ekki hvað síst hér
á landi. Það er hreint með ólíkindum hve
erfitt erað fá upplýsingar um eignarhald á
íslenskum fyrirtækjum—þaðgildireinn-
Jg um skráð fyrirtæki i Kauphöllinni.
Ftáður eða ekki?
Eittafþví sem margirleggjanúáherslu
á er að í öllum stjórnum séu einhverj-
ir óháðir stjómarmenn. En hvað þýðir
það að vera óháður? Margir hafa skiiið
það svo að menn væru háðir félögum
ef þeir ættu stóran hlut í þeim. Sam-
kvæmt Leióbeiningum um stjórnarhœtti
fyrirtækja sem Verslunarráð Islands og
fleiri gáfu út er þó fyrst og fremst átt við
stjórnarmenn sem þiggja greiðslur frá
fyrirtækinu, beint eða óbeint, eða ef þeir
tengjast æðstu stjómendum fyrirtækis-
ins nánum fjölskylduböndum. Þetta er
skiljanlegt. Þar er einnig talað um að
æskilegt sé að a.m.k. tveir í fimm manna
stjóm séu óháðir hluthöfum sem eiga
10% hlutaíjár eða meira. Hugsunin er
að þessir menn gæti þess að hluthöfum
sé ekki mismunað.
Það er alls ekki víst að þetta ákvæði
nái tilgangi sínum. Ekki er ólíklegt að
í mörgum fyrirtækjum séu fimm sem
eiga nálægt 10% hver en hlutafé dreifist
að öðm leyti á allnrarga. Eðlilegt virðist
að þessir fimm sitji í stjóm en það gengi
ekki samkvæmt reglunum. Þær gætu leitt
til þess að annaðhvort yrðu stjómir stærri
en þörf væri á eða einhverjir eigendur
þyrftu að víkja fyrir öðrum sem væm
ótengdir viðskiptunum. Þetta gengur þvert
áregluna um að menn gæti eigin fjárbest.
Rannsóknir benda ekki til þess að stjómir
með óháðum stjómarmönnum standi sig
betur en aðrar stjómir. 1 ríkisfyrirtækjum
em stjómarmenn ofl al 1 ir óháðir en þau em
verst rekin samkvæmt fræðunum. Mestu
máli skiptir að í stjóm setjist hæfir menn
sem hafa vit og áhuga á rekstri.
Reynslan frá síðustu árum sýnir að
það sem rniklu máli skiptir er orðstír.
Stjómarmenn verða oft að spyrja hvort
ákveðnar athafnir séu til þess fallnar
að skaða orðspor fyrirtækja. Fyrirtæki
eru farin að færast inn á allt önnur svið
en áður. En þetta er ekki allt og sumt.
Stjómarmenn eiga ekki bara að koma
með spurningar, þeir þurfa líka að hafa
svör. Þeir eiga að hafa eftirlit og meta
áhættu en ekki síður gefa ráð og koma
með nýj ar hugmy ndir sem auka verðmæt i
fyrirtækisins. - bj
V _
ýRitstjóri og ábyrgöarmaður:
Eyþór ívar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritiö má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4