Vísbending - 02.09.2005, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
2. september 2005
35. tölublað
23. árgangur
Á milli bross og társ
Ein af „hetjum“ djassins lýsti
sjöundarhljómnum á þá leið að
fyrstu þrjár nóturnar sem tilheyra
dúr-skalanum væru eins og bros en
teygjan í sjöundina sem tilheyrir moll-
skalanum kallaði fram tár; þess vegna
væri hljómurinn eins og á milli bross
og társ. Þegar væntingarvísitala Gall-
ups er skoðuð kemur þessi líking upp
í hugann. íslendingar hafa aldrci verið
eins jákvæðir og nú gagnvart ríkjandi
ástandi en á sama tíma eru þeir ekki rnjög
jákvæðir varðandi horfur til næstu sex
mánaða. Brosandi horfir landinn tárvotur
til framtíðarinnar!
Nú er gaman!
Væntingarvísitala Gallups er mæli-
kvarði á þjóðarpúlsinn varðandi
viðhorf til efnahagsástandsins. Annars
vegar er spurt um mat á núverandi ástandi
og hins vegar væntingar til næstu sex
mánaða. Tölugildið 100 merkir hvorki
jákvætt né neikvætt viðhorf, tölugildi
yfir 100 lýsir jákvæðni en tölugildi fyrir
neðan lOOlýsirneikvæðni. Frábyrjunárs
2002 hefur mat á ríkjandi ástandi farið
úr heljarinnar svartsýni yfir í himneska
jákvæðni á þessu ári, úr rétt rúmlega 50
stigum í 160 stig í júlí síðastliðnum. Þetta
er vísbending um að sjaldan hefur landinn
verið sælli en einmitt nú.
Hvað ræður mestu um viðhorf fólks til
efnahagsástandsins crekki alltafauðveltað
mcta en því hefur verið haldið fram að það
séuþættir sem standa fólki næst sem skipta
mestu máli, eins og atvinnuhorfur, hvað er
í buddunni og hver auðsældartilfinningin
er. Hagfræðingar hafa til dæmis verið að
reyna að átta sig á því af hverju almenn-
ingur í Bandaríkjunum er ekki jákvæðari
en raun ber vitni í hagvaxtarskeiðinu þar
í landi. Paul Krugman, hagfræðingur og
dálkahöfundur New York Times, kom með
þá skýringu fyrir skömmu að það væru
atvinnuhorfur sem skiptu fólk meira máli
en hagnaður fyrirtækja. Krugman telur
það ekki merki um eðlilegt atvinnuástand
þegar 11.000 manns sækja um 400 störf
hjá Wal Mart.
Hérálandi eratvinnuleysi ekki vanda-
mál. Mælt atvinnuleysi erum 2% og hefur
ekki verið minna síðan í upphafi áratug-
arins og um 1.600 störf voru í boði hjá
vinnumiðlunum í júlí í ár í samanburði við
200 í byrjun árs 2002. Laun hafa einnig
farið hækkandi, vísitala launa opinberra
starfsmanna og bankamanna fór úr 140
stigum í 170 frá byrjun árs 2002 fram í
júlí á þessu ári og vísitala á almennum
vinnumarkaði úr 125 stigum í 150 stig.
Kaupmáttur launahefurhækkað aðjafnaði
um 2% á ári undanfarin ár. Almenningur
hefur jafhframt getað bætt lausaijárstöðu
sína með bctri lánamöguleikum en áður
en skuldir heimilanna við lánastofnanir
hafa farið úr tæplcga 600 milljörðum í
byrjun árs 2002 í tæplega 900 milljarða
á þcssu ári.
Aukinn kaupmáttur og aukin skuld-
setning heimilanna hefur skapað bílaæði,
tólfmánaða aukning innfiutnings var um
120% í byrjun ársins. Veltan í dagvöru-
verslun hefur einnig verið að aukast hratt á
síðustumánuðum,varum 1 OOstigáfyrstu
mánuðum ársins 2002 en var kornin yfir
130 stig í j úlí á þessu ári. A sama tíma hef-
ur fasteignaverð hækkað hratt og örugg-
lega cn vísitalaraunverðs íbúðarhúsnæðis
á höfuðborgarsvæðinu hefur farið úr 15 5
stigum í rúmlega 282 stig frá byrjun árs
2002. Hlutabréfamarkaðurinnhefureinn-
ig skákað þyngdarlögmálinu og hefur
úrvalsvísitalan farið úr 1.200 stigum í
4.500 stig frá byrjun árs 2002. Hagvaxt-
arspá Seðlabankans upp á 6,6% á þessu
ári og 6,2% á því næsta er líka skýrt merki
um að nú er gaman á Islandi.
Bráðum kemur ekki...
Athygliverð þróun hefur átt sér stað
á væntingarvísitölunni á síðustu
mánuðum. Allt frá byrjun árs 2002
hefur mat á ríkjandi ástandi verið mun
neikvæðara en væntingar til næstu sex
mánaða. Bilið hefur þó verið jafnt og
þétt að minnka og um mitt síðasta ár
stóðu vísitölurnar hlið við hlið. Hugsan-
leg túlkun á þessu er að fólk hafi verið
j afiijákvætt til samtímans og fr amtíðarinn-
ar. Frá byrjun þessa árs hefur hins vegar
jákvæðni í garð ríkjandi ástands auk-
ist hratt á sarna tíma dregið hefur úr
jákvæðni gagnvart væntingum til næstu
sex mánaða. Hugsanleg túlkun á þessu
er að fólk finni hversu gott ástandið er en
hugsi senr svo að „bráðum kemur ekki
betri tíð“ - eins og Stuðmenn orðuðu
það. Ymislegt getur hafa gefið almenn-
ingi þessa tilfinningu: verðbólgan hefur
verið að læðast að okkur; útlit er fyrir enn
frekari vaxtahækkanir; fasteignaverð
hefur líklega náð öldutoppinum; skuld
(Framhald á síðu 4)
Vœntingarvísitala Gallups
frá byrjun árs 2002 til júií 2005
Visitala
2002
i
i
i
i
1
íslendingar hafa sjaldan
verið eins jákvæðir varð-
andi mat á núverandi efna-
hagsástandi.
2
Stjórnendur geta notað
nokkrarþttmalfingursreglur
til þcss að skrifa skýrari
skilaboð.
3
Fyrirtæki þurfa að byggja á
styrkleikum sínum en ckki
stöðugt að reyna að bæta
fyrir veikleika sína.
4
Uppkaup verða að vera vcf'
íhuguð en ekki einungis
stunduð vegna þess að það
er leiðinlegt í vinnunni.