Vísbending - 16.12.2005, Blaðsíða 2

/
V
ISBENDING
7
fyrstatölublaði Vísbendingar áþessu
ári var lagt á þá hálu braut að spá
fyrir um árið. Þetta var meira gert í
gamni en alvöru en spádómamirreyndust
ekki fjarri lagi og reyndar nær sanni en
bjartsýnustu spámenn menn gátu gert
sér vonir um. Sumt gekk þó ekki eftir
og hér verður í stuttu máli farið yfir það
sem spáð var fyrir um en hefur ekki gerst
— enn þá.
Vitleysurnar
að eru einungis tvö ár síðan tímaritið
The Economist fór að taka upp á því
að viðurkenna að blaðið hefði spáð rang-
lega fyrir um atburði. Sagnfræðingurinn
og hagfræðipenninn snjalli, Niall Fergu-
son, gerir grín að þessu í nýjasta spáriti
blaðsins fyrirárið 2006. Visbendinggetur
þess vegna ekki verið þekkt fyrir minni
sjálfsgagnrýni og hér á eftir er farið yfir
það sem spáð var ranglega fyrir um.
Frelsið — „Alþingi mun setja lög sem
þrengja að eignarhaldi og starfsemi fýr-
irtækja. Margir viðskiptakóngar munu
bregðast ókvæða við og beita öllum ráðum
til að klekkja á stjómvöldum. Þeirri orrnstu
mun þeir þó tapa.“ Þetta gerðist ekki á
árinu en það er ýmislegt sem bendir til
þess að stjómmálamenn eigi eftir að verða
á öndverðri skoðun við fulltrúa viðskipta-
lífisins og það leiði til lagasetningar sem
mun þrengja að eignarhaldi og starfsemi
fýrirtækja. Þetta á eftir að gerast fýrr en
seinna þó að líklegaþurfi talsvert alvarlega
atburði til þess að stjómmálamenn telji að
þeir hafi almenning frekar sér við hlið en
á móti eins og þegar reynt var að koma
fjölmiðlafrumvarpinu í gegn.
Fjárfestingar—„íslendingar munu halda
áfram að fjárfesta í útlöndum, veðja á að
misgengi krónu og dollara muni breytast
á komandi árum. Kb-banki mun áfram
leiða útrás bankanna en aðrir bankar munu
þó sennilega reynast stórtækari á árinu
þar sem spennan hefur safnast upp. Nýj-
ar útrásarhetjur munu koma fram. Vanda-
málið er hins vegar að ávinningurinn af
þessum verslunarferðum mun láta á sér
standa og reynir þá á trú og þoiinmæði
fjárfesta.“ Þetta gekk að stórum hluta eftir
og hinar nýju útrásarhetjur voru Pálmi
Haraldsson, Hannes Smárason og Magnús
Þorsteinsson. Enn hefúr hins vegar ekki
reynt á trú og þolinmæði fjárfesta þó að
stjómarskipti í Flugleiðum megi að vissu
leyti tengja trú fjárfesta á útrásarherferð
Hannesar Smárasonar. Á næsta ári á hins
vegar eftir að reyna öllu meira á þessa trú
Árið er liðið
og þolinmæði fjárfesta og lánastofnana.
Spilaborgin — „Það mun hrikta í „stoð-
um“ einnar spilaborgarinnar þegar kemur
fram að rekstur sumra þeirra fýrirtækja
sem hafa skreytta framhlið er ekki allur
þar sem hann er séður. Spilaborgin munþó
standa eftirtalsverða endurskipulagningu.
í kjölfarið verða sett lög um pýramída-
eignarhald fyrirtækja." Það er hægt að
halda því fram að vandræðagangur Flug-
leiða á árinu og hin hljóðlega yfirtaka
Baugs á félaginu réttlæti spádóminn en
það er ekki ólíklegt að dæmin á næsta ári
hvað varðar hriktandi „stoðir“ verði enn
meira áberandi og augljósari en á þessu.
Þá fýrst kemst umræðan um pýramidaeign-
arhald í hámæli.
Erlendir fjárfestar — „Erlend fjárfest-
ing á íslandi hefúr að miklu leyti verið
fólgin í íslendingum í dulargervi, þ.e. fjár-
festingarsjóðum skráðum erlendis í eigu
íslendinga, en útrás Islendinga, aukinn
ferðamannastraumur og skattaumhverf-
ið munu verða til þess að draga að stóra
erlenda fjárfesta. Að minnsta kosti eitt
„íslenskt" fýrirtæki verður keypt upp af
útlendingum." Áhugi útlendinga á Islandi
hefur stóraukist á árinu en það hafa ekki
orðið nein áberandi uppkaup á íslenskum
fýrirtækjum þó að gylliboðin hafi borist
fýrirtækjum um að flytja höfuðstöðvar
til útlanda. I jólablaði Vísbendingar spáir
Bjarni Ármannsson, forstjóri lslands-
banka, því að á næstu tveimur árum muni
erlendir fj árfestar fara að fj árfesta í íslensk-
um fyrirtækjum. Það er þess vegna ekki
ólíklegt að íslenskt fýrirtæki verði selt á
næsta ári erlendum fjárfestum.
Eínkavæðingaráform — „Aukin um-
ræðaverðurumeinkavæðinguíorkugeiran-
um, heilbrigðiskerfinu og menntakerfinu.
Ungir og róttækir menn í stjórnmálum
krefjast þess að meira verði gert úr þessum
áformum og orðin tóm verði ekki látin
tala.“ Þetta gerist ekki í þeim mæli sem
ætla hefði mátt og það segir kannski meira
um hina ungu menn sem hafa komið inn
á Alþingi síðustu misserin en spádóminn.
Það liggur hins vegar í augum uppi að þessi
umræða þarf að komast upp á yfirborðið
til að finna hagkvæmustu lausnina fyrir
samfélagið í stað þess að haldið sé fast
í úreltar hugmyndir sem halda kerfinu í
pólitískum hlekkjum.
Utanríkisþjónustan—„Nýjum utanrík-
isráðherra ofbýður oíþenslan í utanrík-
isþjónustunni. H ann boðar róttæka endur-
skipulagningu, leggur niður þátt utanrík-
isráðuneytisins í viðskiptaþjónustu og fer
fram á að kirkj ugarðsgj öld i n verði tekin af
Utflutningsráði.Hannfækkarsendiráðum,
segir þau arfleifð úrelts hugsunarháttar.
Ekki verður óskað eftir forsetanum í fleiri
viðskiptahvataferðir.“ Það kemur ekkert
sérstaklega á óvart að þessi spádómur gekk
ekki eftir heldur blés utanríkisþjónustan
þvert á móti út í tíð fýrrverandi forsætis-
ráðherra, sem spádómurinn átti við um,
og forsetinn lék á als oddi á árinu, nú
síðast í gríðarlega mikilvægri hvataferð
til Mónakós.
Merkilegt ár
Niall Fergusonbendiráþaði spáriti The
Economist að tímaritið hafi ekki spáð
fýrir um nokkra atburði sem hafa orðið, eins
og t.d. hrun Sovétríkjanna á tíunda áratug-
inum.Einsmáveravitureftiráþegarhorfter
yfir árið 2005 hér á landi. Því var ekki spáð
að Davíð Oddsson myndi hætta í pólitík þó
að góðar líkur væm í upphafi árs á að það
myndi gerast á árinu. Einnig hefði mátt leiða
líkur að því að Davíð færi i Seðlabankann
eins og pólitíkusar hafa freistast til áður, þó
aðþað valdi gríðarlegum vonbrigðum. Einn-
ig hefði mátt spá fýrir um dómsmálaklúðr-
ið gegn Baugi enda er það dærni um það
vanhæfi sem stofnanakerfið stendur ifammi
fýrir á nýjum tímum. Það var hins vegar
erfittaðsjáíýriraðlslendingaryrðuleiðandi
í flugrekstri í Norður-Evrópu á árinu og
hefði þurft talsvert mikla spádómsgáfú til
að geta sér til um það. Einnig kom á óvart
hve íslenskir athafnamenn vöktu mikla
athygli á árinu en vera Björgólfs Thórs á
Forbes-listanumyfirríkustu menn í heimi
og viðtöl við Jón Ásgeir, PálmaHaraldsson,
bræðuma í Bakkavör og bankamennina í
mörgum af virtustu dagblöðum og tíma-
ritum Bretlands ogNorðurlandanna sýndu
að íslendingar voru komnir í fremstu röð í
viðskiptaheiminum.
Á heildina litið var þetta stórmerkilegt
ár þar sem ekkert alvarlegt áfall varð til
þess að draga úr bjartsýni og sjálfstrausti
Islendinga. Þettahefursattað segjaverið eitt
besta ár sögunnar fýrir íslenskt viðskipta-
og efnahagslíf. Hinir góðu tímar hafa samt
ekki verið ókeypis og útflutningsgreinarog
hátækniiðnaðurhafa verið svelt í hágenginu
ogfjármagnsfrelsið hefur leitttil glórulítill-
arskuldasöfhunarog ójafnvægis í hagkerf-
inu og skapað eignaverðsbólur í íslensku
hagkerfi sem Islendingar hafa aldrei áður
upplifað. Hætt er við að eitthvað bresti
þegar líður á næsta ár en kannski verður
það ekkert stórmál fýrir Islendinga sem eru
einstakir í að horfa á vandamálin og segja
rneð sjálfum sér „þetta reddast!"
2