Vísbending - 14.07.2006, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
14. júlí 2006
26. tölublað
24. árgangur
Endir á ástarævintýri
Stemmingin í íslensku efnahagslífi er
farin að hljóma eins og The thrill is
gone, slagariúrsmiðjutrompetsnill-
ingsins Chets B akers þar sem hann syngur
í angurværum tón um endi á ástarævintýri.
Chet syngur: „Þetta er endirinn, af hverju
að láta lita út fyrir að þetta sé eitthvað
annað“ og þetta hljómar eins og söngur
Seðlabankans til viðskiptabankanna.
Greiningardeildir bankanna malda þó í
móinn eins og sá sem vill endurlífga neist-
ann þó að kulnað sé í glæðunum. Eins og
svo mörg ástarævintýri bendir allt til þess
að fjárfestingarævintýri íslendinga sé á
enda runnið - í bili.
Lostafullt ævintýri
Aldrei í íslandssögunni hafa Islending-
ar fjárfest meira en nú erlendis. í fyrri
grein af tveimur sem Pétur Öm Sigurðs-
son skrifaði og birtist í siðasta tölublaði
Vísbendingar kemur fram að bein fjár-
munaeign íslendinga erlendis tvöfaldaðist
frá 2003 til 2004, fór úr 123 milljörðum
króna í 246 milljarða. Þetta em gríðarlegar
fjárhæðir, ekki síst þegar haft er í huga að
bein fjármunaeign Islendinga erlendis var
einungistæpir 12milljarðarárið 1995.Fjár-
munaeignin hefúrþar að leiðandi tvítugfald-
ast á einum áratug. íslendingar létu ekki
staðar numið á því herrans ári 2004 heldur
fjárfestu enn meira á árinu 2005 en sam-
kvæmt bráðabirgðatölum Seðlabankans
hækkaði fjármunaeignin þá í 619 milljarða,
sem þýðir að hún 2'/2-faldaðist frá árinu
2004 - og 52-faldaðist frá 1995. Tölur
Seðlabankans ná ffam í mars á þessu ári
og hafði bein ijármunaeign þá hækkað
upp í 639 milljarða en lækkun krónunnar
hefur veruleg áhrif á þessar tölur. Lækkun
krónunnar er þó ekki eini þátturinn sem er
líklegurtil þess að leiða til minni umsvifa ís-
lenskra kaupahéðna á erlendum mörkuðum
en áður. Aðgengi að fjánnagni leikur enn
stærri þátt í þeim, hækkandi vextir, bæði
hér á landi og erlendis, minni hagvöxtur í
íslensku efnahagslífi en áður og dómsmál
hafa einnig vemleg áhrif.
I ræðu sinni á ársfundi Seðlabankans,
31. mars siðastliðinn, sagði Davíð Odds-
son, formaður bankastjómar Seðlabanka
Islands, að ögrandi tíinar væm fram undan
og lagði að viðskiptabönkunum að draga
úrútlánaþenslu.Hannsagði:„Þærskýring-
ar em gefnar á þessu misræmi orða og
athafna, að það taki tíma að tæma loforðin
í útlánapípunum.“ Með öðrum orðum er
vemlegur þrýstingur á viðskiptabankana
að draga úr lánveitingum. Á hinn bóginn
hafa íslenskir Qárfestar komist í miklu
betri aðstöðu til ijárfestinga en áður þar
sem þeir hafa svo oft haft fmmkvæðið
í þeinr efnum og Ieitt aðra frekar en að
veraleiddir. Fjöðurverðurþóekki dregin
yfir þá staðreynd að bolmagn þeirra hef-
ur minnkað og sumir helstu fjárfestar
eru ekki eins stöndugir og áður eftir að
hlutabréfaverð og krónan hefur lækkað en
bæði úrvalsvísitalan og krónan gagnvart
evm hafa lækkað um 24% frá hápunkti
síðan um áramót.
Gömul glímubrögð
Islendingar komu ferskir og spennandi
inn á fjárfestingarmarkaðinn, ríkir
og óhræddir sjálfskipaðir frumkvöðlar.
Þeir voru nýmóðins, voru eins og vorið
að loknum slæmum vetri en það sem
útlendingum fannst skemmtileg viðbót
við viðskiptaflómna erlendis hefúr snúist
í talsverða andúð og má sjá að greining-
ardeildir erlendra banka og erlendir
fjölmiðlar reyna að draga upp óeðlilega
dökka mynd af fjárfestum og íslensku
efnahags- og viðskiptalífi. I fyrrnefndri
ræðu sagði Davíð: „Vissulega er margt af
því sem ffarn hefúr kornið í margfrægum
skýringum erlendra greiningardeilda mis-
sagt og annað byggt á misskilningi, röng-
um upplýsingum og í undantekningar-
tilfellum á augljósri andúð á íslenskum
bönkum og starfsemi þeima." Hugsanlega
hafa Islendingar sýnt talsverðan hroka
og látið eins og þeir hafi fúndið upp nýja
stefnumótun í viðskiptum þegar fátt nýtt
er undir sólinni. íslenska útrásin hefur
byggst á ofúrtrú á þeirri framtíðarsýn og
viðskiptamódelum sem íslenskir fjárfestar
gangameð í maganum. Það sem hefurhins
vegar verið þeim til framdráttar er að þetta
eru tiltölulega einföld viðskiptamódel sem
skapa fókus. Kjarkurinn og sjálfstraustið
til að ráðast í verkefnin hafa gert gæfúmun-
inn fýrir íslenska útrás. En glímubrögðin
eru þegar orðin gömul og andstæðingamir
eru famir að sjá leikina áður en hinir ís-
lensku látatil skararskríða. Þarafleiðandi
verður leikurinn öllu dýrari en áður. I sum-
um tilfellum hafa Islendingar ekki einu
sinni haft fyrir því að koma á óvart heldur
hafa sett hnefann á loft eins og í tilfelli
Dagsbrúnar í Danmörku (sem átti senni-
lega uppmnalega að vera plathótun til
þess að fá betri samningsstöðu gagnvart
Orkla Media). hvað varðaráætlanimarum
fríblað í Danmörku í anda Fréttablaðsins
-þó að bolmagn eigenda sem auglýsinga-
kaupanda þar sé ekki hið sama og á íslandi
enn sem komið er. Það er dæmi um kjark-
mikla innkomu og stefnumótun þar sem
nokkrum snj öllum „krækj um“ hefur verið
beitt þó að engin þeirra sé afgerandi. Sömu
gömlu glímubrögðin geta drepið neistann
í hvaða ævintýri sem er, sérstaklega þegar
þau felast í fáeinum kútveltum.
Sælustraumur á ný
Allt bendir til þess að íslenska fjár-
festingarbylgjan fjari að miklu leyti
út á þessu ári og þeim næstu eða að hún
verði öllu heldur ekki eins ofsafengin og
áður. Nú þarf einnig að vinna úr þeim
mörgu samningum sem gerðir hafa
verið á undanförnum árum og sýna að
fjárfestingarnar muni í raun skila sér.
Það hefur einungis að litlu leyti reynt á
það enn. Á hinn bóginn hafa íslendingar
fengið dýrmæta reynslu og þekkingu í
alþjóðlegum fjármála- og viðskiptaheimi
sem á eftir að fleyta þeim upp á yfir-
borðið á ný. Sælustrauminn sem Chet
Baker glataði er hægt að endurlífga við
aðrar aðstæður og nýja tíma. Hvort það
var svo í raun glataður ástarblossinn eða
síðasta heróínsprautan sem hann söng svo
undurfagurt urn erhvorki staðurné stund
til að velta vöngurn yfir hér.
Fjárfestingarævintýri
Islendinga á erlendri
grundu virðist að rniklu
leyti að lokum komið.
PéturÖrn Sigurðssonfjall-
ar um beinar fjárfestingar
íslendinga erlendis árið
2004. Bein fjámiunaeign
þeirra erlendis tvöfaldaðist
árið 2004 miðað við árið á
undan sem var metaukning
meðal OECD-ríkja.
Gamla Evrópa vaknaði eitt'
augnablik af væmm svefni
' eftir þrefaldan sigur í HM
í knattspymu.