Helgarpósturinn - 18.05.1995, Blaðsíða 9

Helgarpósturinn - 18.05.1995, Blaðsíða 9
FIM M T U DAG UR13” M AI 1 995 X Forstjóri Þróunarfélagsins, Gunnlaugur M. Sigmundsson, ákvaö án samráös við stjórn eöa eigendur Þróunarfélagsins að selja hlut þess í Kögun. Kaupandinn var Kögun en Gunnlaugur var þar forstjóri og stór eigandi og hann og eiginkona hans einu starfsmennirnir hér á landi. í kjölfarið var honum gert aö segja upp eöa vera sagt upp ella. Reiknað meö milljarði í árstekjur þegar fram í sækir án samráðs við stjóm Þróunarfélagsins eða eigendur. Gunnlaugur M. Sigmundsson, ný- kjörinn þingmaður Framsóknar- flokksins á Vestfjörðum, varð forstjóri Þróunarfélags íslands í ráðherratíð Steingríms Hermanns- sonar. Þróunarfélagið stofnaði Kögun hf. til viðhalds og þróun- ar á ratsjárkerfi hersins og var Gunnlaugur forstjóri Kögunar og Þróunarfélagsins samhliða. Hlut Þróunarfélagsins átti að selja á almennum markaði en var að mestu yfirtekinn af Kögun. Gunn- laugur og fjölskylda eru nú með stærstu eigendum félagsins sem skilar miklum hagnaði og arði. Fullyrt er að afkoman eigi eftir að batna til muna og hefur Gunn- laugur sjálfur nefnt milljarð í árs- tekjur í því sambandi. SEMH SJÁLFUM SÉR KOGUIU Stjórnarmenn í Þróunarfélag- inu hafa staðfest í samtölum við PÓSTINN að Gunnlaugur hafi selt hlutabréf Þróunarfélagsins í Kögun til Kögunar án samráðs við stjórnina eða eigendur fé- lagsins. Við það hafi orðið trún- aðarbrestur milli hans og stjórn- ar sem varð til þess að ákveðið var að hann léti þegar af störfum en honum var gefinn kostur á að segja sjálfur upp. Þróunarfélagið var ríkisstofn- un og átti 71 prósent í Kögun. Einkavæðingarnefndin undir for- ystu Hreins Loftssonar gekkst hins vegar fyrir því að Þróunarfélagið var selt til lífeyrissjóðanna haustið 1992. Samvinnan fór ágætlega af stað og meðal ann- ars fór stjórnin ásamt mökum með Gunnlaugi til Kaliforníu til að líta á starfsemina. Hins vegar lá alltaf í loftinu að Gunnlaugur myndi láta af störfum fyrr eða síðar. Það er svo um vorið 1993 sem Gunnlaugur seldi hlut Þró- unarfélagsins í Kögun. Kaupand- inn var Kögun en Gunnlaugur var forstjóri í báðum félögum, auk þess sem hann var orðinn stór hluthafi í Kögun og einu starfsmenn Kögunar á Islandi voru hann og eiginkonan, Sigríð- ur G. Sigurbjörnsdóttir. Stjórnin hafði reyndar rætt um hugsan- lega sölu á hlut þess í Kögun til einhvers aðila en þessi sala Gunnlaugs kom þeim í opna skjöldu. I kjölfarið sagði Gunn- laugur starfi sínu lausu en stjórnarmenn segja að hann hafi í raun ekki haft neitt val, ef hann hefði ekki gert það hefði honum verið sagt upp. Gunnlaugur hafði áður gegnt stöðu forstjóra Kögunar í hluta- starfi en eftir að hann hætti hjá Þróunarfélaginu varð vinnan að fullu starfi. Viðmælendur blaðs- ins segja að aukin verkefni hafi ekki réttlætt þá ákvörðun. Reyndar er fullyrt að herinn, sem í raun greiðir fyrir kostnað fyrirtækisins, hafi ekki viljað samþykkja þau auknu útgjöld sem af því hlaust og því sé það í raun tekið af hagnaði fyrirtækis- ins. Gunnlaugur segir það innan- hússmál hvernig starfsmenn eru launaðir. SAMIUIIVIGUR KÖGUIU- ARTIL 1999 Starfsemi Kögunar byggist á því að utanríkisráðuneytið samdi við bandarísk stjórnvöld um þátttöku íslendinga í gerð hugbúnaðar fyrir íslenska loft- varnarkerfið. I skýrslu Steingríms Hermannssonar, þáverandi utan- ríkisráðherra, til Alþingis 1988 segir að „samkomulag hafi tekist um að hugbúnaðarþjónustu við hið nýja ratsjárkerfi verði í hönd- um íslendinga. Hefur verið ákveðið að byggja sérstaka hug- búnaðarmiðstöð á varnarsvæð- inu. Þar verður aðstaða fyrir u.þ.b. 30 kerfisfræðinga sem munu viðhalda og þróa hugbún- aðratsjárkerfisins." í skýrslu Jóns Baldvins Hanni- balssonar utanríkisráðherra til þingsins 1989 segir að rekstur hugbúnaðarmiðstöðvarinnar verði í höndum Kögunar sem annist viðhald og þróun hugbún- aðar ratsjárkerfisins. Þessi samningur milli banda- rískra og íslenskra stjórnvalda er milliríkjasamningur og er því ekki aðgengilegur með vísan til öryggismála. I utanríkisráðu- neytinu fengust þó þær upplýs- ingar að samningurinn við Kög- un gilti til 22. maí 1999. Upphaf- lega var gert ráð fyrir að gerð hugbúnaðarins yrði lokið á þessu ári en nú er gert ráð fyrir að kerfið verði tekið í notkun ár- ið 1997. MILUARÐUR í ÁRS- TEKJUR Frá því að Kögun var stofnað í árslok 1988 hefur uppgangur þess verið mikill og félagið vaxið og dafnað. Veltan hefur aukist jafnt og þétt úr um 10 milljónum árið 1990 í 160 milljónir króna á síðasta ári. Hagnaður hefur verið um og yfir 10 milljónir árlega og 10 til 15 prósenta arður hefur verið greiddur út árlega. Gert er ráð fyrir að þessi mikla tekju- aukning sem fram að þessu hef- ur farið úr 10 milljónum í 160 eigi eftir að halda áfram enda er gert ráð fyrir að kerfið verði tekið í notkun árið 1997. í grein Vigfúsar Geirdal í Vestfirska fréttablaðinu er vitnað í viðtal Morgunblaðsins við Gunnlaug þar sem hann lýsir því yfir að innan 10 ára eigi tekj- urnar að vera orðnar einn millj- arður á ári. Því eru góðar líkur á miklum hagnaði á rekstri fyrir- tækisins í framtíðinni. í grein Vigfúsar kemur einnig fram að ratsjárkerfið hafi átt að kosta hálfan milljarð dollara eða um 27 milljarða íslenskra króna. Einnig kemur fram að hugbúnað- urinn einn í stjórnstöðinni sjálfri kosti 13 milljarða króna. Þá segir að þegar kerfið verður tekið í notkun er gert ráð fyrir að 45 ís- lenskir starfsmenn Kögunar ann- ist viðhald hugbúnaðarins en nú vinna 20 kerfisfræðingar á veg- um Kögunar í Bandaríkjunum sem undirverktakar við gerð hugbúnaðarins. Það sem hug- búnaðarfyrirtækin óttast er að Kögun verði svo sterkt vegna þessa samnings að önnur fyrir- tæki verði ekki samkeppnisfær hvað stærð og mannskap varð- ar. EKKI SELT Á ALMEIUIU- UM MARKAÐI Eftir að farið var að endurnýja ratsjárkerfi hersins varð fljótlega ljóst að kerfið yrði tengt saman í einni stjórnstöð með mjög full- komnum og dýrum hugbúnaði. Innlend hugbúnaðarfyrirtæki sýndu verkinu áhuga og þreif- uðu fyrir sér um verkefni við þróun og síðar viðhaldi þessa stjórnbúnaðar. Utanríkisráð- herra fól Þróunarfélagi íslands að beita sér fyrir stofnun hlutafé- lags um þetta verkefni sem varð að veruleika þann 29. desember 1988. Á stofnfundi var sagt að 20 milljóna króna hlutafé hefði safn- ast en hins vegar virðist aldrei hafa safnast nema 10 milljónir. Þróunarfélagið átti 71 prósent, Félag íslenskra iðnrekenda 3 prósent en 37 hugbúnaðarfyrir- tæki áttu 0,7 prósent hvert, sem var hámark. Þróunarfélagið átti að selja sinn hlut á almennum markaði. Fundarstjórinn, Ólafur Davíðssori, sagði að selja ætti hlutina í 0,7 prósenta skömmtum og Jón Baldvin Hannibalsson lýsti sömu skoðunum á þingi. Sjálfur sagði Gunnlaugur að það væri „kvöð á í samningum að við seljum öll hlutabréf fyrirtækisins á almenn- um hlutabréfamarkaði. Jafn- framt er okkur skylt að tryggja að mikil dreifing verði á söíu hlutabréfanna." Þau voru hvorki seld í 0,7 prósenta skömmtum, eins og segir í stofnfundagerð, né á almennum hlutabréfamark- aði. Hlutur Þróunarfélagsins var seldur í tveimur áföngum. Fyrst lækkaði hlutur þess niður í 51 prósent og segir Gunnlaugur að þau bréf hafi verið seld á al- mennum markaði. í seinni áfang- anum voru svo þessi 51 prósent seld til Kögunar sjálfs og Eftir- launasjóðs starfsmanna á geng- inu fjórum. Kögun keypti 4,1 milljón á nafnvirði og Eftirlauna- sjóðurinn þá væntanlega 1 millj- Gunnlaugur M. Sigmunds- son, forstjóri Kögunar og Þróunarfélagsins þegar hann ákvað að selja bréfin í Kögun til Kögunar án sam- ráðs við stjórn Þróunarfé- lagsins. ón á nafnvirði. Sú sala var ekki með samþykki stjórnar. Síðan var ákveðið að afskrifa 2,5 millj- ónir af því hlutafé sem Kögun keypti í sjálfu sér frá Þróunar- sjóðnum. GUIUIVILAUGUR STÝRIR HLUT STARFSMAIUIUA Gunnlaugur sagði í samtali við PÓSTINN að frétt blaðsins í síð- ustu viku væri rétt utan þess að misskilnings hefði gætt um eign- arhald. Hann segir að rétt sé að Eftirlaunasjóðurinn eigi 22,7 pró- sent og Kögun eigi enn um 21 prósent. Hins vegar séu fjórir að- ilar aðrir stórir innan fyrirtækis- ins. Það eru íslensk forritaþróun, hann sjálfur, eiginkona hans og Sjóvá-Álmennar. Samtals eigi þessir aðilar ekki yfir 30 prósent en ekki 10-20 prósent hver, eins og haft var orðrétt eftir honum. Hins vegar staðfesti Gunnlaugur að hann færi sjálfur með atkvæði starfsmanna. PÁLMIJÓNASSON Páll Kr. Pálsson, fyrrum stjórnarmaður í Þróunarfélaginu Fleira kom til en trúnaðarbrestur Gunnlaugur selur bréf Þróunar- félagsins í Kögun dn samráðs við stjórnina. Hvers vegna var ekkert gert eða salan jafnvel afturköll- uð? „Þetta var rætt sérstaklega, hvort ástæða væri til þess að gera eitthvað í málinu." Vildu menn ekki ganga lengra eftirþennan trúnaðarbrest? „Þessi trúnaðarbrestur sem þú talar um var ekki það eina sem olli því að hann hætti. Það kom ýmislegt fleira til. Það var búið að skipta um stjórn og komnir nýir eignaraðilar og ný viðhorf sem samræmdust kannski ekki alveg hans áhuga- málum og ýmislegt fleira sem kom til en einhvers konar trún- aðarbrestur. Ég man ekki til þess að neinn í stjórninni hafi verið harðari í því að ganga fram í þessu máli en annar. Við rædd- um þetta og komumst að þessari sameiginlegu niðurstöðu að ljúka þessu máli eins og gert var.“ En hann varforstjóri og hluthafi í því fyrirtæki sem bréfin voru seld til. Gerði það ekki atburða- rásina mjög óeðlilega og kom ekki til tals að ógilda söluna eða aðhafast eitthvað frekar? „Ég get ekki neitað því að þetta viðhorf kom fram en í svona mál- um er alltaf afstætt hvað er rétt og hvað er rangt og niðurstaðan var sú, eins og þú bendir á, að menn aðhöfðust ekkert í málinu af því að menn töldu ekki ástæðu til þess.“ Var það vegna þess að menn töldu verðið kannski ekki slæmt þrátt fyrir þennan óeðlilega að- draganda? „Éins og með kaup og sölu á öllum hlutum þá er ekki til neitt objektívt verð.“ En fyrst stjórnin var búin að ákveða að segja honum upp, hvers vegna var honum gefinn kostur á að segja sjálfur upp? „Þau viðhorf voru ríkjandi, ekki einungis hjá stjórninni held- ur Gunnlaugi sjálfum líka, að það væri ástæða til að skoða breyt- ingar." En þótt það hefði legið í loftinu að hann vœri að hœtta störfum, erþað þessi tiltekna sala án sam- ráðs við ykkur sem verður til þess að honum verður sagt upp ef hann segði ekki sjálfur upp? „Ég treysti mér ekki til að tjá mig um smáatriði í þessu vegna þess að ég man það ekki. En ég man ekki til þess að um þetta hafi orðið nein hávaða umræða. Þetta var ekkert stórmál." ■ Það er kannski til þess að bæta gráu of- an á svart, í ljósi þess sem á undan er gengið í herbúðum Sjálfstæðra kvenna, að segja frá því að litla, nýfædda „stúlk- an“; eða 70 prósenta veran, sem notuð var í hrífandi sjón- varpsauglýsingu til þess að koma á fram- færi málstað þessa nýja baráttuhóps, reyndist þegar öllu var á botninn hvolft ekki fullkomlega kvenkyns. Til upprifj- unar má geta þess að samkvæmt aug- lýsingunni vildi faðir- inn að barnið sitt nyti alls hins besta í lífinu og hefði sömu tækifæri og aðrir. Og í lokin klykkti hann svo út með því að segja: Barnið mitt er stúlka! Þessi marg- auglýsta, litla vera, sem átti að vera tákn komandi jafnréttis- tíma, var semsé drengur eftir allt saman. Astæðan fyr- ir þessari blekkingu er sú að á undirbún- ingstíma auglýsing- arinnar var leitað til hjóna nokkurra sem áttu von á barni, með það fyrir augum að fá að mynda barn- ið nýfætt. En svo óheppilega vildi til — eða kannski heppilega, eftir því hvernig á málið er litið — að foreldrun- um fæddist drengur. Nýlega fékk „hún“ nafn sem þó verður að teljast í karlmann- legra lagi, en dreng- urinn heitir Þor- STEINN BlRGIR ÆGIR Kristjánsson... h i “I -/

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/286

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.