Alþýðublaðið - 03.07.1971, Blaðsíða 6

Biiíeio!
Útg. AlþýSuflokkurina
Ritstjóri:
Sighv. Bjðrgvinsson (áb.)
NÝ BRAUT
BROTIN
Enduri'eisn Menningar- og fræðslusam
bands Alþýðu er örugglega einn merki-
'legasti áfanginn, sem unnizt hefur í
félagsmálum verkalýðshreyfingarinnar
á síðaii árum. Sambandið hefur þegar
unnið mikils um vert fræðslustarf í
þágu hreyfingarinnar og að því er stefnt
að auka enn umsvif þess.
Ýmsir verkalýðssinnar hafa óttazt,
að verkalýðshreyfingin væri að verða fé
lagslega of veik. Þeir hafa bent á, að
fundir verkalýðsfélaga væru illa sóttir
af félagsmönnum og dags daglega væri
ekki nema tiltölulega lítill hluti félags
manna, sem virkir væru í starfi. Þetta
áhugaleysi hinna almennu félagsmanna
fyrir félagslegum málum verkalýðsfé-
laga er forystumönnum þeirra mikið á-
hyggjuefni, því þeir gera sér mæta vel
grein fyrir því, að félag, sem er félags-
lega veikt, getur einnig orðið veikt í
baráttunni fyrir bættum hag launastétt-
anna og auknu réttlæti í þjóðfélaginu.
En hvað er þá til ráða svo vekja megi
aftur áhuga hins almenna félagsmanns
á málefnum stéttarfélags síns? Gömlu
aðferðirnar duga ekki lengur, og því
verður að leita nýrra úrræða.
Verkalýðsfélögin í nágrannalöndun-
um hafa átt sams konar erfiðleikum að
mæta og íslenzk verkalýðsfélög. Og þau
hafa þar valið ákveðnar leiðir til lausn-
ar.
Þessi verkalýðsfélög, t. d. á Norður-
löndum, eru mörg hver orðin voldugar
stofnanir, sem ná til miklu víðtækara
sviðs ,en áður tíðkaðist. Þau láta sér í
rauninni fátt mannlegt óviðkomandi og
sru miklu meira en baráttusamtök í
kaup- og kjaramálum. Þau hafa ekki
minni afskipti af tómstunda-, þjóðfé-
iags- og áhugamálum félagsmanna sinna
og veita þeim mikla þjónustu á mörg-
um sviðum.
En fræðslustarfið, sem þau reka, telja
forystumenn þeirra þó einn mikilsverð
asta þáttinn í starfseminni. Samtökin
reka sjálf bæði námskeið og lengri
skóla og veita þar t. d. væntanlegum leið
togum félagslega menntun, sem þeim er
lauðsvnleg. Þetta fræðslustarf verður
aldrei of metið, enda leggur það grund-
völlinn að félagslegum styrk verkalýðs-
hreyfingarinnar og þar með framtíð
hennar.
Hér á íslandi hafa fræðslumálin ver-
ið mjög ofarlega í huga flestra verka-
lýðssinna og með endurreisn Menning-
ar- og fræðslusambandi alþýðu eru hafn
ar aðgerðir á þeim sviðum. Sterk og á-
byrg verkalýðshreyfing er svo þýðing-
armikill þáttur í nútíma þjóðfélagi, að
hið opinbera ætti tvímælalaust að veita
henni góðan stuðning við uppbyggingu
þessa mikilsverða félagslega starfs og
styðia áform verkalýðshreyfingarinnar
í fræðslumálunum með ráðum og dáð.
6 Laugardagur 3. júlf 1971
□ „Ég taldi mér trú um að
þjóðarmorð væri færibands-
vinna á tækniöld vorra tíma,
þar sem fjöldi hinna myrtu
ykist um leið og morðingj-
um fækkaði, þannig að und-
ir slíkum kringumstæðum
væri það auðvelt að vita
ekki neitt.“
Þetta viStal viö vígbúnaðarmála-
ráðherra Hitlers, Albert Speer er
samtímasöguleg heimild, játning
manns, sem tekið hefur á sig
þungar sakir.
Spurning: Sagnfræðingurinn
Hugh Trevor-Eoper, sem yfir-
iieyrði yður I Nurnberg kvað
yður vera fðgaðan, viðkvæman
og greindan manm, en þrátt fyr-
ir það væri honum. óskiljanlegt,-
hvernig Þér gátuð svo lengi og
dygigilega þjónað slíku einræði.
Hver er yðar skýring á þessu?
Speer: Þessi spuming hef-
ur verið efst í huga mér í 25
ár, og ég hetf fundið margar á-
stæður, en ekkert viðeigandi
svar. Að sjálfsö-gðu reyndi ég
lengi að róa samvizku mína með
ýmsum bl'ekkimgum, sem áttu
að styrkja sjálfstraust mitt. Eg
reyndi að felja mér trú um, að
í einræðisríki eins og Þýzka-
iandi nazismans væri maður-
i;nn því einangraðri, því hærra
sem hann kæmist í metorða-
stiganum og vissi þar af leið-
andi því minna um afbrot, sem
eimhiverjir undirmenn fremidu.
Eg taldi mér trú um, að þjóðar
nýorð væri færibandsvinna á
tækniöld vorra túna, þar seím
fjöldi hinna myrtu ykist um
leið og morðingjunum fæfckaðj,
þannig að undir slífcum kring-
wmstæðum væri það auðVelt að
vita ekki neitt. í hverju þess-
ara rafca er töluverður sann-
leikur. Samt sem áður eru þetta
í víðtækari siðferðilegum skiln-
ingi allt lygar og flótti frá á-
byrgð mimni sem maður. Þegar
ég var einangraður, þá var mér
einangrun mám í sjálfsval'd sett.
Þegar ég vissi efcki neitt þá sá
ég svo uim, að ég vissi efckert.
Þegar ég sá ekki neitt, þá var
það vegna þess, að ég vildi ekk
ert sjá. Frægð mín og valda-
aðstaða viiltu mér sýn. Stolt mitt
og metnaðúr hafa gert mig með
O Speer ásamt konu sinni Á hægri myndinni er hann
(t. v.) eftir að hann var laus. að skrifa ævisögu sína
sekan í tortímiingu milljóna
manna.
Spurn.: Þér höfðust ekkert að
til þess að hindra þessa tor-
tímingu, þvert á móti hjáipuðu
þér ti'l, Þar sem þér dróguð
stríðið á ianginn sem vígbún-
aðarmáilaráðherra.
Speer: Ég gat ekki hindrað
þetta, ekki nema Því aðeins,
að ég hefði myrt Hitler áður
en lokatortímingin byrjaði, en
til þess skorti mjg kjark og víð
sýni. Þrátt fyrir það hefði ég
átt að geta séð frá upphafi til
hivers gyðjngahatur Hitlers
myndi leiða. En í stað þess að-
lagaðist ég brjálsemi hans, í
fyrstu smátt og smátt án þess
að ég tæki eftir því. Þegar ég
gekk í flokkinn leit ég á gyð-
ingahatur Hitlers með viðbjóðj,
ein ég hugsaði, að þetta væri að-
eins ódýrt áróðursvopn, sem
hann myndi ekki notfæra sér,
þeigar hann væri kominn til
valda. Þegar Hitler var koiminn
tffli valda, beindi hann öllu valdi
ríkisins gegn gyðingunum, sós-
íalistum, kommúnistum, frímiúr
urum og vottum Jehova. Eg lét
það miig engu skipta, en hugs
aði aðeins m'eð mér, að svo
lengi, sem ég tæki ekki þátt í
því, viarðaði mig ekkert um það.
Spurin.: Þér hsafið einu sinni
sagt, að þér hafið ekki verið
gyðíngahatari, þegar Þér geng
uð í ífilokkinn, og í bók yðar
skrifið þér, að þér hafið átt
marga vini, sem voru gyðingar,
þs-gar þér voruð í skóla. Hvern
i'g gátuð þér horft upp á, að
þeir voru hundeltir,
Speer.: Þannig, ,að ég leit
ekki lengur á þá sem mannieg
ar verur. Það að fó'lkið,
var re'kið burt af viinnust-
sín-um og eiigur þess g
uþptætoar og að lokuim s
f-angabúðir varð smátt og
sjálfsagður hilutur fý-rir r
augum m-ínum, það var
leng'u-r mannlieg'ar verur se
áttu fjölskyíldur, þ-rár, sorg
þarfir eins og við hin. M<
mikillar skammar verð é
viðurkenna, að þetta fótk j
úr lífi mínu og huga eir
það hefði aMrei verið til. f
ég litið á það sem mann:
vierur, þá hiefði ég ekki ;
verið nazisti. Eg hataði það
mér var sama um það. Því
arlegri vair glæpur minn v
þess að ég var ekkj gyð
hatari.
Spurn.: Hvenær var áfc
unin tekin um að tortíma
ingum?
Sp-e-er: E|g e-r sannfærðui
að Hitler huigsaði um það
an á Kristallsnótti-nni. Er
sönnunargögn-um. Nurn:
réttarhaldanna komst ég a<
að hinn ei'ginlega ákvörður
tekin á Wannsee ráðstefr
árið 1942 eftir að Hitler
viðurkennt, að stríðið vær
herjar stríð, sem aðeins y
m'eð aH'gjörum si-gri eða n
enda mieð algjörum ósigr
held, að þíessi viðurkenniní
losað h-a-nn við síðustu st
m-álaíleg-u hiindranirnar og
grimmustu eðlishvötum
uim, leið lausan tauminn.
var ekki ráðui)eytisáfcvörðú
Mieiri lduti ráðherra Hitltei
jnér, m-eðtöjdum, vissu e
uan þetta fyrr en í stríí
Himimler va-r falin stjórn