Alþýðublaðið - 28.12.1978, Blaðsíða 1

alþýöu-
Fimmtudagur 28. desember 1978 — 245. tbl. 59. árg.
Jafnaðarmenn
Gerízt áskrifendur að málgagni ykkar
— Alþýðublaðinu, strax í dag
Lifir „Aðstoð íslands við þróunar-
löndin”
Nýlega barst okkur inn á
ritstjórn Alþýöublaðsins
„Fréttabréf" frá stofnun-
inni „Aðstoö Islands við
þróunarlöndin". I því rák-
umst við á mjög athyglis-
verða grein um fjárfram-
lag Islendinga til aðstoðar-
innar þar sem m.a. spurt
er hvers vegna hæstvirt Al-
þingivarað samþykkja lög
um þessa stofnun fyrir
rúmum 7 árum. Ef til vill
hafa einhverjir svar við
þeirri spurningu, þó við
látum það ógert að svara
henni hér á ritstjórninni.
En þannig hljóðaði grein-
in:
Fjárframlag til aðstoðar-
innar — fjárbeiðni
Þaö hlýtur aö koma aö þvi einn
góöan veöurdag aö Aöstoö Islands
viö þróunarlöndin hrökkvi upp af
vegna fjársveltis. Þaö fer þvi aö
næstu
veröa fullkomin ástæöa til aö
spyrja hvers vegna i ósköpunum
hæstvirt Alþingi var aö sam-
þykkja lög um þessa stofnun fyrir
riimum 7 árum? En þaö er likleg-
ast tilgangslaust aö koma meö
svona spurningu, þaö fæst vist
enginn til aö svara henni.
Ennþá einu sinni er aö hefjast
umræöa um fjárlögin á Alþingi og
ljóst er aö erfiöleikarnir eru mikl-
ir og illa gengur aö stemma af
bókhaldiö núna eins og svo oft áö-
ur. A siöustu fjárlögum fékk Aö-
stoö Islands viö þróunarlöndin 40
milljónir króna og var þaö all-
veruleg hækkun frá árinu áöur.
Samt sem áöur var augljóst aö i
slikri veröbólgu hér er yröi minna
úr þessu fjármagni en æskilegt
væri. Annaö var þó ánægjulegra
og þaö var aö svo virtist sem
stjórnvöld viöurkenndu aö ein-
hverju leyti aö þaö þyrfti aö auka
þróunaraöstoö smám saman. Þaö
skal tekiö skýrt fram aö hingaö til
hefur Aöstoö Islands viö þróunar-
löndin aldrei fengiö meira fjár-
magn en svo aö þaö nægöi aöeins
fyrir samningsbundnum fram-
lögum til þróunaraöstoöar.
En viti menn, Adam var ekki
lengi I Paradís, þegar fjárlögin
voru lögö fram I haust var gert
ráö fyrir óbreyttu fjárframlagi
þ.e. 40 milljónum króna þrátt fyr-
ir 50% veröbólgu. Þaö er ekki svo
aö sjá aö veröbólgan sé mikil i
augunum á þeim sem þessa
ákvöröun tóku.
Þegar fjárbeiöni Aöstoöarinnar
var samin i sumar var auövitaö
ekki tekiö miö af þvi aö gengiö
yröi fellt meö haustinu. Samkv.
fjárbeiöninni áttu 10 millj-
ónir aö fara I samnorrænu verk-
efnin 3 I Kenya og Tanzaniu. I
samnorræna verkefniö I Mosam-
bique átti aö fara 30 milljónir, en
samkvæmt siöustu kostnaöar-
áætlun veröur hlutur Islands
(0,72%) 129.600 bandarikjadalir
eöa rúmlega 40 milljónir Isl.
króna. Svo aö ekki blæs nú byr-
lega fyrir þessari blessaöri stofn-
un.
Þá er eftir aö nefna þaö aö til
uppbyggingar fiskveiöa I Kenya
var gert ráö fyrir 10 milljónum á
næsta ári. Islendingar hafa nú
þegar hafiö þessa aöstoö og er
Baldvin Gislason skipstjóri farinn
til starfa i Kenya. Þaö veröur vist
saga til næsta bæjar aö islenska
rikiö skuli kippa burtu öllum
grundvelli undan samningi, sem
þaö er nýlega búiö aö gera.
Þaö er augljóst aö ekki veröa
miklir fjármunir til skiptanna á
þeim vetvangi ef aö llkum lætur.
Aö lokum skal þaö nefnt aö stofn-
unin fór fram á 5 millj. króna i
fjárbeiöni sinni til stjórnunar,
skrifstofu og upplýsingastarf-
semi. Hingaö til hefur veriö litiö á
slikar beiönir sem lúxus og bruöl
og þvi vart viö þvi aö búast aö
slikt yröi tekiö I mál núna. Enda
er ekki gert ráö fyrir þvl I f járlög-
unum aö stofnunin geti sinnt
samningsbundnum framlögum
hvaö þá rekiö skrifstofu.
Þaö veröur spennandi aö fylgj-
ast meö þvl hvort Aöstoö Islands
viö þróunarlöndin nær aö lifa
næstu jól eöa hvort hún leggur
upp laupana fyrir þann tima.
Ekki er nú hægt aö segja aö 8 ár
sé hár aldur.
Og svona til gamans aö lokum
er rétt aö benda á, aö á síöasta ári
mun þróunaraöstoö lslendinga
hafa numiö nálægt 0,06% af þjóö-
arframleiöslunni. Ef þessi tala
(40 millj.) veröur áfram þegar
fjárlög hafa veriö afgreidd má
búast viö aö þróunaraöstoö Is-
lendinga hafi minnkaö um 15-
20%. Seint munu Islendingar ná
1% markinu meö þessu endemis
áframhaldi.
Stjórnarsamþykkt fyrir greinar-
gerðinni
(segir Aðalstejnn Guðjohnsen um 1
greinargerð SIR um verðiðfnunargjaldið J
1 Alþýðublaðinu 19.
des. sl. var sagt frá
greinargerðum, sem
Rafmagnsveitur rikis-
ins og Samband is-
lenskra rafveitna
sendu frá sér vegna
hækkunnar á verðjöfn-
unargjaldi raforku. í
fyrirsögn á þessari
frétt var sagt að deilur
væru uppi milli Rarik
og SÍR, og það
dreifibréf sem StR hafi
látið frá sér fara hefði
að sögn Rarik aldrei
verið borið undir
stjórnarfund SÍR.
Vegna þessarar
fréttar hafði Aðalsteinn
Guðjohnsen rafmagns-
stjóri Rafmagnsveitna
Reykjavikur samband
við Alþýðublaðið.
„Þaöer ekkihægt aö segja aö
þaö sé beint deila uppi milli
Rarik og SIR. Máliö er þaö aö
Rarik sendir frá sér greinar-
gerö sem hefst á þvi, aö grein-
argerö SIR um veröjöfnunar-
gjald á raforku hafi ekki ver'iö
boriöundir stjórnarfund” sagöi
Aöalsteinn.
— Var þessi yfirlýsing borin
undir stjórnarfund?
Þegar þetta er sent út til allra
fjölmiöla, ráöherra og alþingis-
manna þá er venjan sú I svona
tilfellum aö hafa samband viö
stjórnarmenn simleiöis. Þegar
hlutir eru lagöir fram I eins
miklum flýti og raunin er meö
veröjöfnunargjaldiö, þá vinnst
einfaldlega ekki tlmi til aö boöa
stjórnarfund. Ég vil lika gjarn-
an taka þaö fram aö þaö þarf
engum aö koma á óvart þótt viö
mótmælum veröjöfnunargjald-
inu nú, því þaö höfum viö alltaf
gert.
I þessu tilfelli náöum viö mis-
fljóttimenn.en þaö náöist sam-
band viö alla nema einn I tæka
tiö, en stjórnarmenn SIR eru
sjö. Þessi eini sem bréfiö var
ekki boriö undir liggur á s júkra-
húsi, en þaö var talaö viö hann
daginn eftir aö bréfiö var sent
út.
Fimm af þessum sjö eru
þessu algjörlega sammála.
Einn úr stjórninni er svæöis-
stjórihjá Orkubúi Vestfjaröa á
Patreksfiröi, og hann af eölileg-
um orsökum gat ekki tekiö
samskonar afstööu þar sem þeir
eiga aö vera þiggjendur þessa
gjalds. Hann tók þaö hins vegar
fram, aö þetta er ekki sú aöferö
sem Orkubúsmenn heföu kosiö
til aö bæta þeirra fjárhag. En
þeir treystu sér ekki til að mót-
mæla hækkun gjaldsins á meö-
an ekki er fundin önnur leiö til
aö leysa fjárhagsvanda Orku-
búsins.
Ég vil þvi itreka þaöaö þaö er
fullur stuöningur stjórnar SIR á
bak við þetta, en skiljanlegt aö
' afstaöa þeirra sem eru 1 stjórn-
inni, og eru annars vegar starf-
andi hjá Orkubúi Vestfjaröa en
hins vegar hjá Rarik sé á annan
veg. Þaö þýöir þó ekki beina
neitun hjá þeim viö okkar af-
stööu, heldur kjósa þeir og
Rarik nefnilega lika, og stjórn
Rarik hefur samþykkt þaö, aö
óska alls ekki eftir veröjöfnun-
argjaldi. Þaö erráöuneytiö sem
fer þá leiö.
Mergurinn málsins varöandi
þessa yfirlýsingu er þvi sá, aö
það er fullur meirihluti i stjórn
SIR samþykkur henni eöa fimm
af sjö, en hinir tveir geta ekki
tekið afstööu þar sem þeir eru
starfsmenn þeirra fyrirtækja
sem eiga aö þiggja gjaldiö.”
— Hverjar eru þlnar hug-
myndir um uppbyggingu gjald-
sta'ár rafveitna?
„Rarik er meö háa taxta til
heimilisnota i þéttbýli og til
vélanota, og þessir taxtar eru
mjög háir i samanburði viö
taxta SIR o g þetta kemur f ram i
greinargerð meö frumvarpinu
um hækkun verðjöfnunar-
gjaldsins. En þaö er enginn ann-
ar samanburöur geröur i grein-
argeröinni. En gallinn á taxta
Rarik er hitunartextinn og
marktaxtinnsem er aö verulegu
leyti hitunartaxti. Rarik hefur
veriö þvingaö til aö halda niöri
hitunartaxta til þess að hann
fari ekki fram úr olluverði, og
þar er orsökin fyrir þvi aö hinir
taxtarnir hjá þeim hafa oröið aö
hækka svona mikiö. Og þaö sem
þarf aö gera I sambandi viö
gjaldskrá Rarik, sem er reynd-
ar aöfaraiathugun,aöefþaöer
stefna stjórnvalda að selja raf-
magn til húsahitunar undir
kostnaðarveröi eins og nú er
gert, þá veröur aö taka ákvörö-
un um aö þaö sé svo, og greiöa
þá einhverskonar rafhitunar-
styrk eins og oliustyrk. Hin leib-
in er sú aö veröleggja þetta
réttu veröi og þá verður enginn
rafhitun.
En almenn skoöun min á
gjaldskrárstefnu rafveitna er
sú, aö þaö mætti fara aö dæmi
okkar hér hjá Rafmagnsveitu
Reykjavikur. Viö létum fara
fram kömun og fengum til þess
erlenda ráögjafa, og þaö var
gerð Itarleg úttekt á okkar töxt-
um. Siðanhefur þaö skeö aö viö
höfum unnið aö ,þvi undanfarin
ár aö móta tiilöguna sem grunn,
og það er þá bæöi einföldun og
fækka töxtunu’m og færa verðiö
sem næst raunverði.”
— Hvaö eru taxtar Rafmagns-
veitu Reykjavikur margir?
„Þ’eir eru tiu, en voru tuttugu
og sex fyrir tveimur árum, og
vib erum nú meö tillögur sem
er réttnýb’úiö aö samþykkja i
stjórn veitustofnanna, þá erum
viö enn aö nálgast þaö takmark
okkar aö einfalda þetta svo mik-
iö, aö þaö nálgist það aö taxt-
arnir séuekki flokkaöir eftir þvi
til hvers á aö nota rafmagniö.
Þetta veröi þá þannig aö heim-
ilisnotkun, lýsing, vélar og jafn-
vel órofin hitun sé einn taxti, og
heiti bara almenn notkun.
*
Okkur varöar ekkert um til
hvers raforkukaupandinn notar
þá orku sem hann kaupir.
Þaö má þvi segja aö megin
máliö I skoöunum mínum á
gjaldskrám rafveitna sé þaö, aö
verðið sé sem næst raunveru-
legu kostnaöarveröi, og ekki sé
gerður greinarmunur á þvi
tilhvers orkan er notuö, heldur
hvernig hún er notuö. Þ.e.a.s.
hvort þú tdcur inn mikið af en
notar litla orku. Til dæmis ef
notaöar eru stórar orkufrekar
vélar einu sinni á ári, en ekkert
stærsta hlutann af árinu er um
aö ræöa mjög dýran orkukaup-
anda, því þaö þarf aö byggja
kerfi fyrir þessa einu toppnotk-
un.
Fyrir slika orkunotkun er-
um viö meö einn taxta, véla-
taxta og þar er borgaö bæöi
fyrir toppinn og orkuna. 1 þvi
tilviki eru um aö ræöa lækkandi
verö fýrir meiri nýtingu. Þessi
taxti gildir fyrir öll meiriháttar
iönfýrirtæki, og getur komiö til
með aö gilda fyrir mörg fleiri
svona stærri fyrirtæki. Viö
þennan taxta setjum viö 30 kw
mörk, og er þar átt viö topp-
notkun. En Rafmagnsveitur
rikisins eru meö svona taxta
lika, en þeir eru bara með 3 kw
mörk, þannig aö þaö fara
margir inn á þann taxta sem
eiga alls ekki aö vera þar.”
-L