Vísir - 16.05.1970, Blaðsíða 5

Hvítasunnan —
æskulýðsdagur
ernskan mér fylgdi heim
í hlað
hvítasunnan og englafjöldinn,“
segir sr. Mattihías Jochumsson
um sina miklu hvítasunnuhátið,
sem fylgdi honum sem ein bjart
asta bernskuminning ævilangt.
Og sivipaðri dýrð og þó meiri
er bvítasunnan vafin í einu
hátignarlegasta Ijóði eftir E.
Tegner. En það heitir Ferming-
m og Matthías htífur einmitt
þýtt það, með sínum furðulegu
eða undursamlegu máltöfrum og
þrótti.
Þar segir meðal annars:
„Kirkjan í sviphýrri sveit
viö sólheiðum vormorgni brosti,
snjóhvit með stþpul og stöng,
en stafandi árgeislar léku
efst kringum hágylltan hún
sem< himneskar eldtungur
forðum.“
„Innan var guöshús eins alprýtt,
því dag þennan skyldu
ungmennin,
aettmanna von. og erfingjar
guðsriki krjúpa.“
„Kirkjan var liljusal lik,
og laufskálahát'íðin forna
stóð þar með skinandi skart.“
Að öllu þessu og miklu fieira
athuguöú, hlýtur hver hugsandi
maöúr að finna, aö hvítasunnan
er ekki einungis sjálfkjörin
kóróna æskulýðsins á íslandi
eins og jódin fyrir börnin, af því
aö hún hefur verið vorhátíð og
fermingarhátíð þjóðarinnar i
minningum og helgum öldum
saman, heldur er hún og arftaki
í guðsdýrkun frá laufskálahá-
tíö ísraels og Olympíuhátíða
HeHena eða Grikkja.
En þar fléttast fleira saman
en nokkurn grunar allt frá elztu
timum kirkjunnar, að Appollo,
ljóssins vorsins og ljóðsins
guð tók á sig dýrðarmynd Krists
i vitund margs gríska trúskipt-
ingsins.
Nú hefur um stund margt
veriö á reiki og breytingum og
byftingum háð í íslenzku kirkju-
lffi og þjóðlífi yfirleitt.
Fermingin fer fram { apríl
víða f kaupstöðum og æskulýðs
dagur þjóökirkjunnar er látinn
vera í marz nú um nokkur ár.
Og má segja að betra er en
ekki. Og ef til vill þarf þar ekki
um að breyta. En langt gæti
orðið, þangað til hann nær svip
og tign hvítasunnunnar, sem
Tegner lýsir i „Fermingu“ sinni.
Og fermingarathafnir geta að
sjálfsögðu farið fram hvenær
sem er á árinu.
En hvitasunnan sem vorhátið
undir einkunnarorðum letruð-
um fingrj guðs um loft og jörð
og haf: „Sjá, ég geri alla hluti
nýja“. Hún má ekki þoka i
skuggann fyrir neinum andar-
taksákvörðunum eða dægurflug
um.1 Hún er hátíð heuags anda
af hæðum, hátið vors, hátíð sól-
ar og döggvar, hátið hinnar
hv-ítu sunnu kærleikans, sann-
leikans og fegurðarinnar flest-
um eða öllum öðrum hátiðum
frernur.
Hún á að tákna og minna á
kraft hins gróandj og skapandi
lifs og ávextj heilags anda. En
þeir eru:
Kærleiki, gleði, friður,
biðlund, gæzka, góövild,
trúmennska, hógværð, bindindi.
Hvort skyldj ekkj veröldin
þurfa slíkra ávaxta með? Hvort
skyldi íslenzka þjóðin ekki
þurfa slíkra ávaxta með.
En nú hefur svo langt gengið
um skeið hér í Eden Norður-
hafa, að hvítasunnan sem hátíð
vors og. æsku, hreinieika, sak-
leysis og heilags elsku-elds,
hefur ekki einungis þokað í bak-
sýn, heldur beinlínis verið óvirt,
misskiiin og vanhelguð af þeim,
sem sízt skyldi, æskunni sjálfri.
Og ekki ætti að gleyma því, að
hvítasunnan er stofndagur krist-
innar kirkju árið 33 e. Kr. Og
þá voru fermingarbömin, þau
fyrstu sem játuðu fylgd við
Krist og kirkju hans sem slika
stofnun heilags anda, þrjú þús-
und að tölu og Pétur postuli
sjálfur prestur dagsins. Slikar
minningar má ekki óvirða. Slíka
helgi má ekki fóbum troða.
En það hefur verið gert, jafn- ■
vel á helgustu og fegurstu stöð-
um sögu Islands og kirkju.
Á Laugarvatni er Lindin helga.
Líklega helgasti og undursam-
legasti skírnarfontur heimsins,
ef rétt er skilið og metið
Og á Þingvöllum varð ísland
kristið og íslenzka kirkjan til á
Jónsmessunótt árið 1000.
En báðir þessir staöir hafa
verið nefndir í sambandi við
hin leiðu „hvítasunnuundur"
siðustu ára.
Þetta má ekki svo til ganga,
ef íslenzka þjóöin og islenzk
kirkja á að haída heiðri sinum.
Þvi verður hér að taka aðra
stefnu, einmitt með nýjum tím-
um og nýjum æskulýöslögum,
sem auðvelda mjög fyrstu spor
og byrjunarörðugleika.
Hivítasunnan skal hljóta sinn
ljóma að nýju, sína helgi, sína
fegurð, sina gleði.
"Til þess þarf kannskj að
hrófla við einhverju gömlu og
stöðnuöu í helgisiðalöggjöf okk-
ar, eignast önnur sjónarmið,
breyta samkvæmt breyttom tfm
um, öðrum viðhorfum.
Betra væri t.d. að hatfa að-
faranótt hvítasunnu með skrúð-
göngum hvítklædds æskufólks
utan eða innan dyra í kirkjum
og samkomuhúsum eöa á götum
úti með söng og tónlist, en að
þar sé haldið áfram sem nú er
útj um borg og bí — hraun
og hliðar.
Hvítasunnuna þarf að gera aö
æskulýðsdegi Islands, eins og
ég hef áður bent á í blaöagrein-
um.
Þar sýnist ýmislegt til fyrir-
stöðu. En hvaða dagur gæti
samt verið heppilegri þegar alit
er litið, ekki sizt helgj og hefðir
sögu og kirkju?
Sé miðað við hátíðina sem
slíka er auðvelt að laga,. bæði
próf í skólum og aðrar aðstæð
ur í mennta- og atvinnulifi þjóð
arinnar eftir þvi Ennfremur er
þá sjálfsagt, að undirbúningur
standj að vissu Ieyti yfir allt ár-
ið miðað við keppnj bæði í lík-
amlegum og andlegum iþróttum,
músik og fegurðarsamkeppni,
listdansi og sýningum, þar sem
æskulýðsdagur yrði takmark og
tímamót til að miða við.
Og hvað yröj þá gert þennan
dag? Hvað ætti að verða til að
setja svip á æskulýðsdag ís-
lands? Hvaö ætti að gera hann
að svipmikilli hátíð hins heilaga
kraftar atf hæðum, kraftar guðs
undir yfirskrift vorguðsins: Sjá,
ég ger; alla hluti nýja?
Jú, auðvitað fegurð og kraft-
ur í sálu-m og þroska íslenzkrar
æsku.
Hér er ekki tími til að fara
nákvæmlega út í efnisval og
skipulag slíkra hátíðahalda.
Enda mundu þau Iaga sig eftir
anda, aðstæðum og skilningi
hvers tíma, hverrar kynslóðar.
Ennfremur mundi reynslan
kenna svo margt, sem enginn
gætj ímyndað sér fyllilega fyr-
irfram.
Það helzta sem hiUir undir
sem verkeíni verðug til fram-
kvæmda kem-ur þó fram, þegar
hvítasunnaii' er hugsuð sem arf
taki ekki einungis hinnar fyrstu
í J-erúsalem árið 33 heldur
einnig laufskálahátíðar með
öllum sínum vorfagnaðj og
Olympíuhát-íða Grikkja með
allri sinni keppni, drenglund,
þroska og fegurðardýrk-un.
Á æskulýðsdegi íslands í
hinni hvítu sól komandi tíma
yrðu fyrst og fremst:
Helgisamkomur bæði í kirkj-
um og stærstu eða minnj sam-
komuhúsum borga, bæja og
sveita þar sem helgisýningar
æskunnar og tónlist að hennar
skapi setti svip á bæinn. En
auðvitað yrðj það þrautæft og
fyrirtfram hugsað sem guðsþjón-
ustur þótt með margvíslegum
blæ væri. Einkunnin þyrfti
samt alltaf að vera:
„Þrungið af heilögum anda og
krafti“. Og að sjálfsögðu yrði
þetta undir u-msjá og forystu
prestanna, með skrúðgöngum og
viðhöfn, þar sem fermingarbörn
vorsins kæmu sérstafclega fram.
Þá yrðu listsýmingar, þar sem
unga föfkið kæmi að sinni list-
sköpun eða úrva-lj bennar og
Myndlista- og bandíðaskóli
hefði forgöngu. Bezta myndin
valin.
Konsertar og tómlistarsam-
komur væru einn meginþáttur
í hátiðahaldi æskulýðsdagsins
Og þar yrði keppni mil'li hinna
ýmsu söngvara og hljóðfæra
leikara og verðlaun veitt. Þarna
hefðu tónlistarskólar að sjálf-
sögðu forgöngu.
íþróttaleikir og keppni í þeirn
í sem flestum greinum væri
kapitulj æskulýðsdagsins út af
fyrir sig, en senniiega einn hinn
rismesti og fjölbreyttastj or þá
valinn íþróttakóngur ársins.
Spunningakeppni milli skóla
og sókna i kristnum fræðum
væri einnig þýðingármikil oa
skemmtilea einkum í útva>*pi
eða sjónvarpi og gæti Ivft þess-
um fræöum upp tii ve-rðugrar
virðingar í vitund hinna ungu
Ballett og listdans byrfti einn-
ig aö skapa .’erðugt og s.iálfsagt
sæti meðal hins bczta. sern haf'
Hálskirkja i Fnjóskadal
Siungur og fjór og fullur af
fögrum hugmyndum, brennandi
í andanum, vekjandj í bofiskap
sínum vakandi yfir velferð
lands og þjóðar.
Hver er hann?
Einn kunnasti prestur lands-
ins, sr. Árelíus Níelsson.
Hann skrifar hugvekju hvíta-
sunmunnar fyrir Kirkjusíðuna í
dag.
I þessari grein vekur hann
enn athygli á þéirri hugmýnd
sinnj að gera þessa björtu há-
tíð vorsins að æskulýðsdegi
kírkjunnar — æskúlýðsdeai ís-'
lanids. Fyrir þessari tillögu sinni
færir hann mörg rök.
þess prestakalls. Það var 9. júni
1940. Um haustiö fluttist hann
að Stað á Reykjanesi, síðan tU
Eyrarbakka, þar sem hann var
prestur í áratug unz hann fékk
hið nýstofnaða Langholtspresta-
kall hér í borg, haustið 1952.
Koina sr. Árelíusar er Ingibjörg
Þórðardóttir frá Firöi í Múia-
sveit.
Og þó þarf í raun og veru
engin rök önnur en rök reynsl-
unnar. Þetta hátíðahald, eins og
raunar meira af okkar helgi-
haldi er komið út á mokkrar
villigötur og frídagamir hafa
verið misnotaðir. Það er mikil
þörf á að breyta til og gefa þess-
um helgidögum aukið hlutverk
í þjóðlifinu í samræmi við upp
haf sitt og raunverulegan tii-
gang svo að heilagur andi hrein-
leikans og kærleikans fái far-
veg inn í hjörtu hinma ungu. og
raunar allra landsins barna.
Hálskirkja í Fnjóskadai er
valin tii birtingar á Kirkjusíð-
unni í dag vegna þess að sr.
Árelíus Níeissom var vígður til
væri að verkefni og markmiöi
á þessari vorhátið íslenzkrar
æsku.
Keppni milli hljómsveita, sem i
lékju uppáhaldstónlist unga
fólksin? væri einnig sjáifsagður
þáttur á þessari vorhátíð æsk-
unnar Og einnig yrði þá vaiin
feguroardrottning íslands, og
við það val yrði ekki síður mið-
sð við háttvísi og fagra fram-
komu, með einurð og 1 júfleika
en mitíismál og andiitsfriöleika
Hér hefur nú verið minnzt
á það helzta, sem sett gæti svip
sinn á æskulýðsdag og hvíta-
sunnu komandi tíma á íslandi
F.n rétt er að taka það fram til
að fvrirbyggja misskílning að
hér yrði um meira en einn dag
að ræða. Hér yrði öll hátföin
frá laugardegi til þriðjudags-
morpuns helguð þessum verk-
efnum
Þetta vrði ekki ósvipað i
framkvæmd eins og kirkjudag-
urinr. í Þýzkalandi. En sú hátíð
. tekur oft yfir nokkra daga. þótt
allt sé undir sömu ytfirskrift.
Enntfremur kemur margt fleira
til greina en hér er nefnt t.d.
starfsfþróttir, leiksýningar og
kvikmyndasýningar. sem yrði
miðað við efni. anda og fram-
kvæmd dagsins.
En umfram allt yrði fram-
kvæmd og skipulag að véra mið-
að við viija ■ guðs, hið góða,
fagra og fullkomna. Og aldrei
mætti gieymast í neinu af þess-u,
að það ætti að vera signt af
anda og Ijósj hinnar hvítu sunnú
heilags anda, sem bendir og
hvetur til friðar, fegurðar,
bræðralags og þroska.
Allt, sem gert yrði á æsku-
lýðsdegi, hvítasunnuhátíð fram
tíðarinnar skyldi miðað við að
bernskan yrðf bjartari og æskan
ljómandj atf hinni hvítu sól heil-
ags anda af hæðum.
Reykjavík, 9. maí 1970.
Árelíus Níelsson.