Vísir - 28.07.1973, Blaðsíða 7
Vísir Laugardagur 28. júli 1973.
7
MIMIM
I SÍÐAIM
Umsjón: Erna
V. IngóIfsdóttir
Er ekki sama hver er núorö-
ið? Allir eru meira og minna að
hugsa um linurnar. Ekki sizt
þegar við ætlum nú að taka okk-
ur vel út í baöfötum i sundlaug-
unum. Ekki laust við að sumir
liti öfundaraugum á þá, sem
hafa alveg nákvæmlega réttu
málin, sem auðvitað cru gefin
upp af sérfræðingum.
Það er bara þetta, að það er
svo skolli erfitt að standast
freistingarnar og halda sig frá,
ja, það má vizt segja sem svo,
öllu sem er reglulega gott.
En þá komum við einmitt að
skyrinu. Auðvitað ekki skyri
með sykri og rjóma, það mega
bara hinir grönnu borða, heldur
skyri sem framleitt er á annan
hátt', helfur en við eigum að
venjast.
Það væri samt ekki úr vegi að
rifja aðeins upp sögu skyrsins
sem er ævaforn á Islandi.
Skyrið hefur sjálfsagt borizt
hingað með landnámsmönnum.
Það var dagleg fæða i gamla
daga og var skyrgerð verk hús-
mæðranna, sem höfðu lært það
áf mæðrum sinum og ömmum.
Skyr var og er búið til úr unda-
rennu og þannig var farið að:
Fyrst var undarennan hituð
upp undir suðu, en við það geril-
sneyddist hún að vissu marki.
Siðan var hún kæld niður i 37
gráður. Konurnar höfðu ekki
neinn hitamæli i þá daga og
varð þá að notast við litla fingur
eða olnbogann. Var það oft, talið
ráöa gæðum skyrsins, hve hús-
mæður voru næmar á hitann.
Næst var blandað hleypi i
mjólkina og þétti. Hleypirinn
var unninn úr þurrum kálfs-
mögum eða lyfjagrasi, en þett-
irinn var gamalt skyr, geymt
frá siðustu gerð. Þar næst var
mjólkin látin kólna, sem hæg-
ast, svo að hleypirinn og gerla-
gróðurinn hefði tima til að
verka á undarennuna og fá hana
til að hlaupa. Voru þá breiddar
þykkar ábreiður yfir ilátið til að
halda hitanum að. Siðan var
hlaupiö siað mismunandi lengi
eftir þvi, hversu mikið eða litið
skyrið átti að vera. Stundum
var skyrið ekkert siað heldur
sett strax i ámur og geymdist
þetta súra þunna skyr mánuð-
um saman óskemmt. Skyrið var
misjafnlega bragðgott og réði
þar mestu um þéttirinn og
gerlagróðurinn, sem smám
saman þróaðist hjá hverri skyr-
gerðarkonu, svo og nákvæmni
og hreinlæti.
Skyr er hollt.
Hollusta skyrs er tvimæla-
laus. Skyrinu á islenzka þjóðin
ekki hvað sizt tilveru sina að
þakka. Skyrið er auðugt af
eggjahvituefnum og inniheldur
nokkuð af ABC og D vitaminum
auk steinefna, mismikið þó, eins
og sézt á meðfylgjandi töflu.
Það sem ekki sézt á töflunni, en
er þó ákaflega mikilvægt atriði,
eru áhrif skyrsins á meltingar-
starfsemina. Skyrneyzla stuðlar
mjög að þvi að viðhalda nauð-
synlegum gerlagróðri i smá-
Skyr er hollt og skyr
er góð megrunarfœða
sinnep 1 tsk paprikuduft/örlitil,
kryddsósa (t.d. HP sósa).
Epli og sildarflökin skerast i
smábita. Siðan er öllu blandað
vel saman. Borðist með brauði.
Kartöflusalat.
200 g skyr/3 msk. oliusósa
(majones)/ 1/2 tsk. sitrónusafi
eöa edik/1 msk. sykur/ 1/2 tsk.
salt/ 1/4 dl vatn/rauð eða gul
paprika/sólselja (dill)/soðnar
kartöflur, ca 1/2 kg.
Hrærið oliusósuna saman við
skyrið, blandið sitrónusafa,
sykri salti og karrýi saman við
og þynnið með vatni. Blandið
þessu saman við kaldar kart-
öflurnar, sem skornar eru i
sneiðar, nýja papriku, skorna i
hringi og smátt klippta sólselju.
Berið salatið fram með fisk- eða
kjötréttum.
Skyr-ídýfa.
Skyr-idýfa er handhægur og
bragðgóður gestaréttur. Dýfuna
má útbúa með nokkrum fyrir-
vara og geyma á köldum stað,
þar til hún er borin fram. Berið
fram nokkrar skálar með mis-
munandi idýfum, og bjóðið gest-
unum eitthvað af eftirfarandi til
að dýfa i þær. Saltkex, ýmis
konar litlar kexkökur, franskar
kartöflur, kartöfluflögur eða
stengur, ristaða brauðteninga,
agúrkulengjur, hreðkur, gulrót-
arlengjur, blómkálsgreinar,
grænar paprikulengjur. Og svo
koma hér nokkrar skyr-idýfur.
þörmum og tryggja þar með
eðlilega meltingarstarfsemi.
Þegar þess er gætt, að melting-
arsjúkdómar eru álitnir vera
með útbreiddustu sjúkdómum i
menningarlöndum, er bersýni-
legt, hve skyrneyzla er mikil-
vægt atriði í heilsugæzlu okkar.
Ennfremur má geta þess, að
þar sem skyr er gert úr unda-
rennu, er það fitusnautt en jafn-
framt svo auðugt af auðmeltum
og hollum eggjahvituefnum og
steinefnum, að hollari megrun-
arfæða er vandfundin.
Efnisinnihald skyrs pr.
100 gr.:
Eggjahvita 15. 0 g
Mjólkursykur 2. 5 —
Mjólkurfita 0. 4 —
Kalcium 85. 0 mg
Eggjahvita 15.0 g
Mjólkursykur 2.0 —
Mjólkurfita 0.4 —
Kaicium 85.0 mg
Fosfór 180.0 —
Járn 0.3 —
Vitamin A alþjóða ein 13.0
Vitamin D alþjóða ein 0.3
Tiamin 0.03 mg
Vitamin B 0.35 —
Niacin 0.1 —
Vitamin C 1.0 —
Hitaeiningar 74
Hér koma
svo nokkrir réttir
með skyri.
Skyrsósa á hrátt grænmetis-
salat.
Þynnið skyr með vatni, þann-
ig að það sé fljótandi og kryddið
með einhverju af þessu: karrýi,
salti, papriku, tómatsósu, rifn-
um lauk, smátt saxaðri stein-
selju, blaðlauk eða graslauk.
Hellið salatsósunni yfir grænt
blaðsalat eða annað hrátt græn-
metissalat.
Skyrsalat.
200 g skyr/50 g smjör/ 1/8 tsk.
paprika/1 msk rifinn lauk-
ur/salt.
Hrærið skyrið saman við lint
smjör og kryddið meö papriku,
rifnum lauk og salati. Berið sal-
atið fram sem álegg á brauð og
kex. Salatið má krydda á ýmsan
annan hátt en að framan segir,
svo sem með karrýi, kúmeni,
salti, pipar, seljurót, ýmsum
lauktegundum, rauðri, grænni
eða gulri nýrri papriku, tómat-
krafti og sinnepi.
Einnig má blanda smátt
skornum tómötum, agúrkum,
hreðkum, sperglum eða rækjum
i skyrsalötin.
Fiskur i skyri.
Nota má hvað fisk sem er.
T.d. má nota lax, silung, heilag-
fiski eða ýsu.
Skyrið er þynnt út með vatni
og blanda u.þ.b. til helminga
með majonesi, og kryddað eftir
smekk t.d. með pipar, lauksalti,
hvitlaukssalti eða papriku, og
sykur aðeins settur út i. Fiskur-
inn soðinn, hreinsaður og skor-
inn i litla bita. Harðsoðin egg
söxuð smátt og appelsinur eða
niðursoðinn ananas saxaður
smátt og þessu öllu blandað
saman. Einnig er ágætt að setja
Nokkrar skyr-idýfur og tilheyrandi.
Húsmæður að búa til skyr i gamla daga.
alls konar saxað grænmeti út i.
Þetta er fyrirtaks réttur til að
nýta fiskafganga með.
Sinneps sild
2 sildarflök/1 epli/u.þ.b. 1 dl.
majones/u.þ.b. 1 dl skyr (hrært
með vatni og sykri)/2—3 msk.
llræriö saman:
200 g skyr/ 1/2 dl rjóma
(þeyttan eða óþeyttan, idýfan
verður léttari með þvi að þeyta
rjómann sérstaklega)/l og 1/2
msk. kryddsild smátt skorna/1
msk rifin lauk/ 1/2 msk. kapers.
eða
200 g skyr/ 1/2 dl rjóma/1 tsk.
rifna piparrót eða framan af
hnifsoddi þurrkaða piparrót/3
tsk. kaviar.
eða
200 g skyr/ 1/2 dl rjóma/3
msk. rifinn, sterkan osk/1 msk.
smátt saxað blaö eða graslauk/
1/2 tsk. sinnep.
eða
Þurrkuð lauksúpa (úr pakka)
er hrærð saman við vel hrært ó-
sykrað skyr. 1-dýfuna má
krydda með örlitlu af hvitlauks-
salti og papriku.
— EVI.