Vísir - 13.12.1975, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 13. desember 1975. VISIR
KIRKJAN OCir ÞJÓÐIM
Nú fer að styttast til jólanna,
þessarar blessuðu hátiðar, sem
stendur hjarta okkar næst. Dag-
lega segja blöðin okkur hve
margir dagarnir eru þar til hin
mikla hátið gengur i garð með
helgan anda himni frá,
hjartans frið og^gleði.
Aðventan — jólafastan — er
hinn árlegi undanfari jólanna.
Með réttu á hún að hafa yfir sér
hinn vondjarfa hátiöarblæ eftir-
væ n t i n ga r i n na r . Fyrsti
sunnudagur hennar var i gamla
daga allmikill hátiðisdagur
enda er hann nýársdagur kirkj-
unnar. Þá fór viða fram altaris-
ganga.
Nú er fyrsti sunnudagur að-
ventu aftur að vinna sér nokkra
sérstöðu. Kirkjur eru þá að
jafnaði betur sóttar en aðra
sunnudaga, og haldnar eru
samkomur að kvöldi þessa
dags. Til þeirra er vandað og
þæreru viöa fjölsóttar. Óneitan-
,lega ættu þær að geta stuðlað að
heilbrigðari og uppbyggilegri
undirbúningi jólanna heldur en
okkur hefur tekist i öllu vöru-
flóðinu og gjafagnægðinni.
Annað, sem einkennir aðvent-
una nú, ekki sist siðustu vikuna
fyrir jólin, eru „litlu jólin” svo-
nefndu. Þau eru haldin i skólun-
um og i rauninni ekki nema gott
eitt um þau að segja, enda fara
fram með mestu prýöi. En við
skulum muna eftir þvi aö við
eigum hvorki til litil jól né stór
jól, heldur aðeins jólin, hina
dýrðlegu fagnaðarhátið, sem
með birtu og blessun kemur til
okkar allra á ársins dimmasta
tima.
En það eru fleiri, sem halda
„litlu jólin” heldur en kennar-
arnir og blessuð börnin i skólun-
um. Sumstaðari fyrirtækjum og
stofnunum komst, a.m.k. á
timabili, sú venja á að fagna jói-
um, eða öllu heldur jólafriinu,
með smávegis gleðskap eða
gera sér einhvern dagamun.
Þetta gat sýnst eðlilegt og sak-
laust. En „mjótt er mundangs-
hófið” stendur þar. Og svo er
einnig hér. Að öllu sé i hófs tillt á
ekki siður við » á þessu sviði en
annarsstaðar. Og ekki mátti
Bakkus koma hér mikið vió
sögu svo að leiðindi hlytust af,
og skyggðu á bjarmann af hinni
réttu tilhlökkun og sönnu jóla-
gleði. Það eru ekki allir svo
sterkir þegar út á það hála svell
er komið.
Af allt öðrum toga og annars
eðlis eru „litiu jólin”, sem sá er
þetta ritar, hefur heyrt að eitt
stærsta fyrirtæki landsins stofni
til með starfsfólki sinu siðasta
vinnudag fyrir jólafri. Hið fjöl-
menna starfslið safnast saman
á einn stað. Það eru sungnir
jólasálmar. Það er flutt ræða
eða hugvekja. Yfir samkomunni
er helgur blær aðventunnar,
loftið er mettað af anda hans,
sem kom til að færa frelsi og frið
.á jörð og vera öllu mannkyni
vegurinn, sannleikurinn og lifið.
Þetta er fagur dráttur i jóla-
haldi eða öllu heldur undirbún-
ingi þess, eins og öll aðventan á
að réttu lagi að vera.
Og nú er hún enn einu sinni
að koma til okkar þessi
fagnaðarrika fæðingarhátið
frelsarans. 1 dag eru 10 dagar
þar til hún verður hringd inn á
aðfangadagskvöld. Þeirrar
stundar munum við öll njóta i
barnslegri auðmykt og hrifn-
ingu hvortsem við höfum haldið
„litil jól” eða ekki. Hitt er mest
um vert að við höfum búið
jólanna heilaga syni rúm i
hjörtum okkar og tokum fagn-
andi á móti hinum himneska
boðskap þegar
gleðifregn er flutt oss ný
úr fögrum himinsölum.
Sá Guð, er hæst býr hæðum i
vill hér i jarðardölum
oss búa hjá.
Um blessun þá
og birta leyndardóma,
Guðs englaradddir róma.
Eftir sr. Agúst Sigurðs-
son. Mælifelli.
Eftirfarandi lýsingu á kirkj-
unni á hinum forna og merka
kirkjustað, Vallanesi á Völlum,
fékk Kirkjusiða Visis hjá sr.
Agúst Sigurðssyni. en hann var
prestur i Vallanesi árin
966-1970.
-Um Vallaneskirkju núverandi
virðistekki margt að segja. Hún
er steinsteypt hús, vigð sumarið
1931. Þó er vert að geta þess, að
hún er veglegri og fallegri i
hlutföllum en flestar þær kirkj-
ur, sem reistar voru á árunum
eftir hinni einföldu teikningu
Guðjóns Samúelssonar. Kirkjur
af þessari týpu kallar sira
Magnús Már „kreppukirkjur”.
Gömul mynd frá Vallanesi. Vallaneshjáleiga tii vinstri. Jaðar ámiðri myndinni niðri við fljótið.
- VAllANtSKMJA
en mjög er sparnaöarlegt og
raunar aökreppt að sérbyggja
kórinn á ekki stærri húsum og
sömuleiöis turninn á stöpli sem
notast svo sem forkirkja. Er
þessi kreppukirkjustlll bæði
ljótur og fram úr hófi óhentug-
ur, en þrengsli tii fulls baga i
kór og engar geymslur eða
stigagangur við forkirkjuna.
Sleppum þvi þó nú. Vallanes-
kirkja ber af sy sturkirkjum
sinum af þvi að hún var hvorki
gerð lægri, mjó.rri né styttri en
Guðjón heitinn ætlaðist til Sorg-
leg dæmi um slika gerö má
hvarvetna finna (Kálfafells-
staður, Staðarstaður, Mælifell
ogviðar.). Þámá telja aö Valla-
neskirkja sé mjög gott sönghús
og er ekki annars staöar betra
að tóna. Lestur fyrir altari hins
vegar heldur erfiður. Altari er
stórt og sómir sér vel, dúkur og
klæði venjulegt og fer ágætlega.
Stjakar 2, háir og bera altaris-
kerti i fullri stærð. Taflan er eft-
ir Lund, báturinn gæti eins verið
á Fljótinu og Geneserevatninu.
Snotur, en vitanl. ekki dýrmæt.
Kaleikurinn vænn og fallega
lagaöur, silfursmiði frá 1836,
sveinsstykki, gerl i Khöfn, en
smiðurinn islenskur (ekki
patina). Bakjyiö altarið er litil
geymsla annars vegar, en hins
vegar skrúðhús, afar litið. Eng-
ar gamlar bækur, en góð Biblfa,
sem frú Björg Jónsdóttir gaf til
minningar um sira Sigurð mann
sinn, sem var pr. i Vallanesi
1924-35 og lét reisa kirkjuna.
Litað gler aðeins i kórgluggum.
Minningarg jöf sira Péturs
Magnússonar um móður hans,
frú Ingibjörgu Pétursdóttur
Eggerz. Altarið úr gömlu kirkj-
unni (1824) setti ég þar sem áð-
ur var ofn, en hann fjarlægður,
er rafmagn var tekið til upp-
hitunar. A þvi altari gamali
kertastjaki 3 arma, þungur af
kopar. Fornan ljósahjálm lét ég
lagfæra syðra og setti upp
framarlega, innar stærri hjálm-
ur, sem fer vel eftir að ég brons-
aði hann að nýju. Ekki þótti
komatilmála aðraflýsa nema
aðeins: 3 litt áberandi veggljós
hvorum megin milli glugga.
Orgelið flutti ég i norðvestur-
homið. Hvergi var rúm fyrir
það né söngfólkið. Er það mikill
galli á teikningu Guðjóns, en
ekki loft, né unnt að koma þvi
fyrir. Orgelið er gamalt, ekki
sterkt, en hljómar vel og hefur
aldrei brugðist. Kirkjan tekur
um 90 manns, nú i sókninni 180.
Klukkur eru svo góðar, að orð er
á gerandi. Eitt er ótalið enn:
Skirnarfonturinn. Einkennileg
smið, likl. innlend og Ur gildum
rekavið, en hann er massifur,
lokið sömul. úr einum bol.
Renaissance-skreytingar. Skál-
in er af silfri, minningargj. 1782
um sira Pál Guðmundsson og
hans maddömu, hefur verið
með gullhúð.
Vallaneskirkja stóð áður 25
m. utar og i kirkjugarðinum,
kirkjudyr gegnt bæjardyrum...
Þar sem þær voru s et ti égm innis-
varöann um sr. Stefán Ólafsson.
Annars ekki vandi að gizka á
legastað hans: i kór hins foma
kirkjustæðis. Gamla bæjarstæð-
ið var svo girt með kirkju-
garðinum og kirkjan varð þá
innangarðs. Mikill fjöldi af
plöntum gróðursettur þar.
Að innan er Vallaneskirkja
máluð i ljósum, bláum lit, fal-
legir smárúðugluggarnir, hvitir
báðumegin, en að utan er hún
jarðgul með skýjahvitu þaki. A
bekkjum hurðum o.fl. er vönduð
eikarmálning frá tið sr. Péturs
Magnússonar.