Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1926, Blaðsíða 1
LESBÓK
MORGUNBLAÐSINS.
Sunnudaginn 17. janúar 1926.
Um Strönd og Strandarkirkju.
Eftír dr. Jön Helgason, biskup.
„Gissur hvíti gjörðj heit
guði hús að vanda,
hvar sem lífs af laxa reit
lands hann ikendi stranda."
Svo kvað Grímur Thomsen fyrr-
um í ljóðum sínum um Strandar-
kirkju. Hefi jeg ekki annarstaðar,
það jeg man, rekið mig á þá
sögn, að Gissur hvíti hafi* fyrs*-
ur gert kirkju á Strönd í Sel-
vogi. Vitanlega er ekkert þvi til
fyrirstöðu, að þetta sje rjett-
hermt, þótt söguleg rök vanti fyr-
ir því. Gissur á í hafvillum
og sjávarháska að hafa unnið
guði það heit, að liann skyldi
kirkju gera, þar sem hann næði
heill landi. Hafi hann tekið land
á Strönd og því reist þar Ikirkju
þessa. Önnur saga hermir, að
Arni nokk'ur hafi fyrstur reist
kirkju á Strönd af sömu hvöt-
um og Gissur á að hafa gert það.
Að þessu víkur sjera Jón Vest-
mann, er prestur var í Selvogs-
þingum 1811—42 í vísum um
Strandarkirkju, sem prentaðar
eru í Blöndu (I b. bls. 332—
45)*:
„Það hef jeg fyrst til frjetta,
frægra jafningi
Árna för ásetta
efndi úr Noregi
íslands til, en óvíst hvar,
stofu flutti valinn við
til vænnar byggingar.“
En hver sá Árni hafi verið, herm-
ir sagan ekki.
* Úr inngangs-ritgjörð að ljóð-
um þessum, eftir dr. Jón Þor-
kelsson þjóðskjalavörð, er mikið
af þeim fróðleik tekið, sem grein
þessi flytur.
Strandarkirkja eins og hún lítur út nú, (eftir vatnslitamynd
eftir dr. Jón Helgason bifikup.)
Hann í huga leiddi
hvað til gjöra ber,
biskup fann, og beiddi
best við duga sjer;
á því hafði’ hann alla von
að efla mundi hann áheit sitt
Árni Þorláksson.
Árni biskup á eftir þessu að
hafa fyrstur vígt kirkju á Strönd.
Hið sannasta, sem sagt verður
um uppruna Strandarlkirkju, er,
að vjer vitum ekkert um hann
með vissu. Má vel vera, að hún
„Hrepti hríðir strangar
hörkur, vinda los,
útivist átti langa,
ánauð, hásika, vos;
heit vann guði í þrautum þá
kirkju bvggja af knörs farmi
ef kynni landi ná.“
En nú var kirkja fyrir í Nesi
, og því var mönnum lítt um það ‘
gefið, segir skáldið, að önnur
væri reist á Strönd. Leitaði þá
Árni þessi til nafna síns í Skál-
holti, Árna biskups Þorlákssonar: