Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1931, Blaðsíða 4
132
ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Byltingin áSpáni.
Macia ofurstó
bráðabirgðaforseti Kataloníu.
byggingum, og lýðveldismenu
ýstu því yfir, að lýþveldi væri sett
á stofn. Hvergi þorðu yfirvöldin
að skerast í leikinn.
Spánska stjórnin, konungssinna-
stjórn Aznars, sá sjer ekki annað
fært en að segja af sjer. Konung-
urinn leitaði nú samvinnu við Zam-
ora. en hann n itaði samvinnu við
konunginn. Konungurinn bauðst þá
til að afsala sjer völdum í hendur
sonar síns, prinsins af Asturiu, en
lýðveldismenn heimtuðu lýðveldi
þegar í stað.
Konungurinn hafði nú aðeins um
tvent að velja: Annað hvort að
setja hart á móti hörðu eða að
fara frá völdum. Mótspyma af
hálfu konungsins hefði án efa leitt
til borgarastríðs. Foringjar kon-
ungssinna ráðlögðu því konungn-
um að fara frá völdum. Að lokum
afrjeð hann að gefast upp. Gerði
hann það til þess að komast hjá
borgarastríði ? Eða gat hann ekki
reitt sig á herinn?
Kl. 6 þ. 14. var tilkvnt opinber-
lega, að konungurinn væri farinn
frá völdum. Romanones utanrikis-
ráðherra gekk á fund Zamoras
og lagði alt vald í hans hendur.
Zamora hafði skömmu áður mvnd-
af lýðveldisstjórn.
Að kvöldi sama dags fór Alfons
13. frá Madrid. Klökkur kvaddi
hann hirðfólkið og sagði um leið:
„Jeg fer úr landi. en kem aftur“.
Hann ók svo í bíl til Cartagena.
Rpánskt herskip beið hans þar og
flutti svo hinn síðasta konung
Baráttan milli lýðveldismanna
og konungsins á Spáni er á enda,
að minsta kosti fvrst um sinn. Enn
einn af konungunum í Evrópu er
farinn frá völdum. Alfonso 13.
hefir bættst við í hóp hinna mörgu
konunga, sem steypt hefir verið af
stóli síðan heimsófriðnum lauk.
Lýðveldi er sett á stofn á Spáni.
Og einræðið er á enda þar í landi.
Lán virðist ekki fylgja einræðinu,
livorki þar nje annars staðar.
Tímarnir breytast. Fjöldi Spán-
verja flýðu land og lifðu í útlegð á
einræðisárunum. Nii streyma þeir
heim til Spánar. Á frönsk-spánsku
landamærastöðinni Hendaye mæta
þeir öðrum straumi, aðalsmönnum
o. ö. konungssinnum, sem flytja
með sjer skartgripi sína og aðra
verðmæta hluti.
Fyrir nokkrum vikum voru að-
alleiðtogar lýðveldismanna, Zam-
ora o. flv, pólitískir fangar í Mo-
delo-fangelsinu í Madrid. Nú er
Zamera æðsti valdhafi á Spáni,
stjórnarforseti hins nýja lýðveldis.
Flestir ráðherranna í stjórn hans
eru fjelagar hans frá Modelo-fang-
elsinu.
Ilinn mikli og óvænti sigur lýð-
veldismanna við bæjarstjórnar-
kosningarnar þ. 12. þ. m. neyddi
konunginn að lokum til þess að
fara frá völdum. Fyrst eftir kosn-
ingarnar ætlaði hann sjer þó að
sitja áfrara við völd og gefast- ekki
upp fyr en í fulla hnefana. En lýð-
veldishreyfingin var orðin honum
ofurefli. Hinn 14. þ. m. var upp
reisn hafin í flestum borgum á
Spáni. Ibúarnir í Barcelona, höfuð-
borginni í Kataloniu, riðu á vaðið
og settu lýðveldi á stofn undir’
forystu Macia ofursta.
Uppreisnin breiddist á fáeinum
klukkustundum um svo að segja
alt landið. í hverri borginni á
fætur annari voru fánar lýðveldis-
ins dregnir á stöng á opinberum
Alfons konungur, myndin te kin rjett áður en hann varð að
hrökklast frá völdum.