Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1932, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
183
Huar fól Egill
silfur Hðalsteins konungs?
Þau munu liafa kornið me.st
inanngjiild fyrir ísleiHling. er Að-
alsteinn Eng’akonungur galt föður
og frændum Þórólfs Skaliagríins-
sonar, kistur tvær fullar af silfri.
Til marks um það, hvað kistur
þessar liafa stórar verið, segir
sagan að tveir menn hafi borið
hvora inn í liöli Aðalsteins, ]>á er
liann afhenti Agli fjeð’.
Eins og kunnugt er, kom fje
]>etta enguin að notum. Egill kast-
aði sinni eign á það, og galt livorki
f'öður sínum nje frændum neitt ]>ar
af. Og seinast, þá er hann fekk ]>ví
eigi ráðið að sá silfrinu á Alþingi
til þess að reyna að koma öl'lum
þingheimi í bardaga, fól liann
silfrið og hefir það aldrei .fundist
s>ðan.
Egill átti ]>á heima á Mosfelli
í Mosfellssveit og var blindur orð-
inn. í siigu hans segir svo um l>að
er hann fól f jeð:
Þat var eitt kveld, þá er menn bjugg-
ust til rekkna á Mosfelii, at Egiil kall-
aði til sin þræla tvá, er Grimur átti.
Hann bað þá taka sér hest — »vil ek
fara til laugar«. Ok er Egill var búinn,
gekk hann út, og hafði með sér silfr-
kistur sínar; hann steig á hest. Fór
siðan ofan eftir túninu fyrir brekku þá,
er þar verðr, er menn sá siðast. Enn
um morguninn, er menri risu upp, þá
sá þeir, at Egill hvarflRði á holtinu
fyrir austan garð og leiddi eftir sér
hestinn. Fara þeir þá til hans ok fluttu
hann heim. En hvárki kom aftr síðan
þrælarnir né kisturnar, ok eru þar
margar gátur á, hvar Egill hafi fólgit
fé si't. Fyrir austan garð at Mosfelli
gengr gil ofan úr fjalli. Enn þat hefír
hefir orðið þar til merkja, at i bráða-
þeyum er þar vatnfall mikit. Enn
eftir þat er vötnin hafa fram fallit, hafa
fundizt í gilinu enskir penningar. Geta
sumir menn þess at Egill muni þarféit
hafa fólgit. Fyrir neðán tún at Mos-
felli eru fen stór og furðuliga djúp.
Hafa þat margir fyrir satt, at Egill muni
þar hafa kastat í fé sínu. Fyrir sunnan
ána eru laugar ok þar skamt frá jarð-
holur stórar, ok geta þess sumir, at
Egill muni þar hafa fólgit fé sitt, því
at þangat er oftliga sénir haugaeldar.
Egill sagði, at hann hefði drepit þræla
Gríms, ok svá þat, at hann hefði fé sitt
fólgit, enn þat sagði hann engum
manni, hvar hann hafði fólgit.
Hjer eru þrjár tilgátur um það
livar silfrið sje niður komið. Tvær
hinar síðari tilgáturnar virðast l>ó
tæplega geta lcomið ti'l greina. Er
ólíklegt. að Egill hafi fólgið fjeð
á þeim stöðum, er blasa við frá
bænum að Mosfelli, svo sem er
bæði um fenin og hverina. Það
mun líka fremur hafa verið venja
að grafa fje. lieldur en að siikkva
]>ví í fen eða hveri*). En venju l>á,
að grafa fje, má rekja til laga-
setningar Oðins, er sagði ,,at með
þvílíkum auðæfum skyldi hverr
koma til Valhailar, sem hann hafði
á bá 1; þess skyldi hann og njóta',
er hann sjálfur hafði í jörð graf-
it.“ Þótt Egill væri primsigndur,
mun nokkuð af fornum átrúnaði
liafa loðað í honum, og eins senni-
legt, að hann liafi trúað því, að
hann mundi fjárins njóta eftir
dauðann, ef hann græfi það í .jörð,
eins og hitt, að hann hafi fólgið
]>að af illkvitni, vegna þess að
liann liafi ekki unt öðrum að
njóta þess. Ekki var honum svo
sárt um það. hvað af fjenu yrði,
er liann ætlaði að fleygja því
fyrir almenning á Þingvöllum. En
um átrúnað Egils má benda á, að
það var löngu eftir að hann ljet
primsignast, að liann reisti Eiríki
*) Þó er sagt uin Geirmund helj-
arskinn, að hann hafi siikt fje sínu
í keldu.
konungi blóðöx og Gunnliildi níð
og skoraði á goð og landvætti að
reka þau frá löndum. Svo var röm
í honum forneskjan, og má af því
ráða að hann hafi trúað því að
liann mundi njóta silfursine dauð-
ur, ef hann græfi það í jörð. Til-
gátan um, að hann hafi fólgið það
í gilinu ,,fyrir austan garð at, Mos-
felli“, er ]>ví ekki ósennileg, og
stvðst hún auk þess við það, sem
sagt er um ensku peningana, er
þar liafa fundist.*)
Hjer getur varla verið nema um
eitt gil að ræða. Er það nú kallað
Kýrgil eða Kúagil. Það er spöl-
korn fyrir austan garð á Mosfelli
og nær alveg upp í háfjall. Er
það víða djúpt og grýtt og í því
katlar eða skorningar, þar sem
auðvelt mundi hafa verið að fela
kisturnar og bera á þær grjót svo
ekki sæist nein verksuinmerki, því
að lækjarsitra rennur eftir gilinu
*) Að fela fje í fjöllum, giljuin,
eða undir fossum hefir ekki verið
óvenjulegt. Má þar til nefna þrjú
dæmi: Valsfje sótti Gull-Þórir í
gljúfur undir fossi, Ketilbjörn hinn
gamli á Mosfelli í Gríinsnesi ók
silfur sitt „upp á fjallit á tveimur
iixnum, og Haki, þræll háns, ok
Bót, ambátt hans; þau fálu féit
svá at eigi finst. Síðan drap hann
Haka í Hakaskarði, enn Bót í Bót-
arskarði“. (Svipar þessari sögu all
mjög til sögunnar um Egil, og það
]>ó inest að hvor tveggja sagan
gerist á Mosfelli). Hermundur á
Gilsbakka fól fé sitt þar í gilinu og
gerði það svo vandlega, að hann
gat ekki fuiidið það sjálfur.
Kýrgil eða, Kúagil í Mosfelli.
Fól Egill silfrið á þessum stað?