Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1932, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
295
Hin nýja skáldsaga
Halldórs K. Laxness.
170 stórar fallbyssur, 380 minni faW-
byssur, 384.310 hermenn, 750 stórar
vjelbyssur, 1870 ljettar vjelbyssur og
140 landdreka.
Frakkar með 360 hernaðarflugvjel-
ar, 250 stórar fallbyssur, 230 minni
fallbyssur, 691.220 hermenn, 2580
siórar vjelbyssur, 3180 Ijettar vjel-
bvssur og 410 landdreka.
’ Sje nú tekið annað daemi um mann-
fjölda í her þjóðanna, þá er það
þannig:
Þjóðverjar 100,000, en gegn þeim
eru
að austan: Pólverjar með 3.700.000,
Tjekkar með 1.300.000 og að baki
þeim Rússar með 7.500.000,
að vestan og sunnan: Itailir með
4.500.000, Frakkar með 4.250.000,
Belgar með rúma miljón og að baki
þessara Englendingar með 2.500.000.
Allar þessar tölur eru miðaðar við
herafla á ófriðartímum.
Maxim G-orki
hinn heimsfrægi rússneski rithöfundur
álti að taka þátt í afvopnunarráð-
stefnunni, en veiktist alvarlega á leið-
inni. —
— Þegar rignir fer jeg altaf inn
í búð og kaupi mjer regnhlíf.
— Þú hlýtur þá að eiga margar
regnhlífar.
— Nei, daginn eftir hefi jeg
skifti á henni og einhverju sem
jeg get haft gagn af.
Eftir Kristján Albertson.
Halldór Kiljan Laxness: Þú vín-
viður hreini. Reykjavík 1931. —
Halldór Kiljan Laxness: Fuglinn
í fjörunni. Reykjavík 1932.
I.
Einn rosalegan haustdag koma tvær
manneskjur í land í litlu sjávarplássi,
fátæk umkomulaus stúlka, Sigurlína
Jónsdóttir, með óskilgetið telpubarn
í eftirdragi, Sölku Völku. Þær eru
,í leið suður, en móðirin svo veik og
peningalaus að hún kemst ekki lengra.
Þær fá inni í einni þurrabúðinni, hjá
gömlu fólki, og það fer svo að þær
setjast þar að fyrir fult og alt.
Líf þeirra er rakið, það verður
gangur sögunnar, sá straumur, sem
jilássið speglast í, sumar og vetur,
Óseyri við Axlarf jörð, lágkúrulegt þorp
við úfinn fjörð milli hárra^ fjalla. Við
kynnumst fjölda af baslandi fátæk-
lingum, sem eiga alt sitt undir tveim
voldugum öflum: fiskinum í sjónmn
og Bogesen kaupmanni, sem á allan
fisk, sem á land keniur, og „heldur
lífinu í“ hverjum einstökum í pláss-
iru með flóknu og vísdómsfullu reikn-
ingshaldi. En í síðari hluta sögunn-
ar kemur nýr sterkur aðili til skjal-
anna, nefnilega fólkið sjálft, verka-
Ivðshreyfing, kaupfjelagsskapur, Bogc-
sen hröklast burtu og nýir menn taka
að fjefletta almennig með umboð frá
fólkinu sjálfu. En einhvers staðar
langt úti í framtíðinni hvllir undir
nýtt skipulag og hetri æfi fyrir
aiþýðuna á Óseyri við Axlarfjrð.
f þessari sögu hefir Laxness, fyrst-
ur íslenskra skálda, skapað stóra,
mannmarga, áhrifasterka og óvenju-
lifandi mynd af kjörum og menningu,
lífi og líðan fátæklinganna í íslensku
sjávarplássi. Það er ógemingur að
gera í stuttu máli frekari grein fyrir
gangi þessarar löngu, viðburðaríku
sögu nje Iýsa sem vert væri öllum
þeim öflum og andstæðum í náttúr-
unni og mannlífinu sem hjer eigast
við. En á tvær höfuðpersónurnar
verður að minnast, því að þær mann-
lvsingar eru hið fegursta og dýpsta
Halldór K. Laxness.
í verkinu, og það sem öllu fremur
gtfur því skáldlegt gildi.
II.
Sigurlína í Mararbúð er stór og
holdugur kvenmaður, með breykst blóð
og hreint hjarta, einföld, viljalítil,
og eilíflega umkomulaus meðal mann-
anna. Hún er fædd til að vera trygg
og undirgefin, dæmd til að hrekjast
l’rá manni til manns, fátæk og smáð,
ala biirn sín í Iausaleik og eiga ekk-
crt athvarf nema í trúnni á frefsara
sinn. Hún er ein af þeim manneskj-
um sem talað er um í orðum fjall-
ræðunnar: „Sælir eru fátækir í anda,
því að þeirra er himnaríki. Sælir
eru hjartahreinir, því að þeir munu
guð sjá.“ Hún getur ekki sjálfri sjer
um kent þó að Steinþór Steinsson,
skáldið og bullan, baldinn, ástríðu-
fullur karlmaður „fæli frá henni all-
ar kristilegar hugsanir og hreki frá
henni sjálfan varðengil ggiðs, svo að
hún getur ekki einu sinni komist í
það rjetta samband við Jesú, hennar
frelsara, síðan hann kom“. Því hún
hefir ekki „skapað heiminn", eins
og hún svarar telpunni sinni, sem
börnin kalla „melludóttir" á eftir,
og þess vegna fyrirlítur móður sína.
„(ruð ræður yfir mínu lífi og mínn
hjarta", segir móðir hennar. „Hann
hefir skapað mig með kvenmannsins