Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1933, Blaðsíða 1
5. tölublað.
oröitíiMaiÖsíms
Sunnudaginn 5. febrúar 1933.
VHI. árfUfor.
U«*U»rrf«-Lmi4j* k f.
Ejnar Munksgaard
og útgáfustarfsemi hans.
Corpus codicum Islandicorum medii ævi IV. Codex
Frisianus, With an Introduction by Halldór Her-
mannsson, Copenhagen, 1932.
Fyrir rúmum. 15 árum kom
ungur maður tilKaupmannahafnar
að leita sjer fjár og frama. Hann
var vinfár og fjelítill, en hafði
alt frá æsku vitað, hvað hann
vildi, og aflað sjer óvenjulegrar
þekkingar á starfi sínu. Ejnar
Munksgaard er jóskur að ætt,
fæddur í Vjebjörgum 1890. Þar
byrjaði hann bóksaia,nám sátt,
en fór tvítugur að aldri suður
í lönd og vann þar í bókaversl-
unum í Þýskalandi, Svisslandi og
Frakklandi í sjö ár. Þegar til
Hafnar kom, gekk hann í fjelag
við annan mann, Levin að nafni,
og byrjuðu þeir fjelagar í smáum
stíl og seldu fyrst einkum gamlar
bækur. En það kom brátt í ljós,
að Munksgaard var framtakssam-
ur og fundvís á nýjar leiðir. Forn-
bóksala þeirra fjelaga óx og varð
sífelt fjölbreyttari, og áður en
langt leið tóku þeir að færast
ýmis meiri háttar útgáfufyrirtæki
í fang. Nú er svo komið, að Levin
& Munksgaard er stærsta vísinda-
forlag Norðurlanda og fyrirtæki
þeirra eru vel þekt af fræðimönn-
um um allan hinn siðaða heim.
Vísindatímarit þau, sem þeir gefa
út (Acta philologica, psychiatrica,
opthalmologica o. s. frv.), hafa
áskrifendur í 500 bæjum víðs veg-
ar um lönd.
Það er ekkert launungarmál, að
það er Munksgaard, sem er lífið
og sálin í þessari miklu starfsemi.
enda hefir hann til þess óvenju-
lega hæfileika, bæði að gáifum,
lærdómi og skaplyndi. Hann er
fjölmentaður og fræðimaður að
upplagi, prýðilega ritfær sjálfur
og hefir samið og gefið út rit um
bókfræði og bókasöfnun í hjá-
verkum sínum (m. a. Nodier, Den
boggale 1921, með fróðlegum skýr-
ingum, og Om Flatöbogen 1930).
Og hann er höfðingi í lund, stór-
tækur og stórhnga, kaupsýslumað-
ur og víkingur í senn. Hann er
óvenjulegt ljúfmenni í framgöngu
og munu flestir íslendingar, sem
átt hafa því láni að fagna að
kynnast honum, hafa fengið á hon-
um miklar mætur. Spillir það ekki
til, að hann er jóskur, því að
íslendingar hafa jafnan átt betur
skap saman við Jóta en Eydani.
Munksgaard veitti því skjótt at-
hygli, að góður markaður var
fyrir islensk fornrit og gamlar
ísienskar bækur víða erlendis. —
Enda hefir hann lagt. meiri og
meiri áherslu á þessi fræði í bóka-
verslun sinni og verið fnnd-
Ejnar Munksgaard.
vís á fáigætar bækur um ísland og
íslensk efni. Hann hefir og kostað
ýmis rit um íslenska og norræna
fornfræði, sem hjer er ekki rúm
til þess að telja. En stærsta fyrir-
tæki hans af því tæi eru ljósprent-
anir þær eftir íslenskum handrit-
um, sem hann hóf 1930 með hinni
miklu útgáfu Flateyjarbókar, og
hjelt áfram með Codex Wormian-
us (Ormsbók Snorra-Eddu), Cod-
ex Regius af Grágás, og nú síðast
með Codex Frisianus. Þessar út-
gáfur hafa allar verið gefnar út
án styrktarfjár, nema Flateyjar-
bók, og má það kalla þrekvirki,
því að þær kosta stórfje. En
Munksgaard hefir tekist að fá
áskrifendur um víða veröld, jafn-
vel austur í Japan, auðvitað mest
bókasöfn, svo að fyrirtækið ber
sig, þó að forlaginu sje það meir
t.il frægðar en hagnaðar.Enn munu
þessar útgáfur víðast liggja lítt
notaðar, en þær eru rækileg á-
minning um að sinna fornbók-
mentum rorum og eitt stærsta