Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1933, Blaðsíða 1

ÍTlan’nfelIir uofði yfir
r
á Islanði fyrir fimtíu drum.
Á þessum tlmum, þegar allir barma sjer út af kreppunni
og óvœnlegum afkomuhorfum, er rjett að rifja það upp að
oft hefir ver blásið. Fyrir 50 árum lá við mannfelli hjer
á landi og þött bœndum og búaliði kœmi nokkur hjálp þát
var það þó mest þrautseigju þjóðarinnar að þakka, að hún
komst fram úr vandrœðunum. Þegar þetta hörmulega tíma-
bil er rifjað upp, megum vjer vera þakklátir fyrir það áð
timarnir núna skuli ekki
Árið 1882 er óefað eitthvert
mesta óaldarár, sem dunið hefir
yfir ísland, síðan móðuharðindin
leið, en þau voru liundrað árum
áður. Yeturinn var þó mörgum
vetrum betri, en sumarið varð
mörgum vetrum líkast. Umhleyp-
iugar voru miklir framan af ár-
inu og oft stórviðri, en lítið frost
og víða á Suðurlandi kom ekki
klaki í jörð fyr en eftir páska.
í marslok gerði hlýindatíð um
land alt. Yar þá hin mesta vor-
blíða og hugðu menn sumarið
gengið í garð. En á annan í pásk-
um (10. apríl) tók að frysta með
norðanhríðum, voru þá harðindi
eins og á þorra og gekk á því
slitalaust fram til 29. apríl. í 10
daga samfleytt var þá svo mikið
stórviðri, að hvergi var út kom-
andi. Var þá iðulaus grimdarstór-
hríð nyrðra, minni hríð á Suður-
landi, en veðrið þar öllu meira.
Þá fylti alt með hafís fyrir Norð-
urlandi og Austurlandi, alt frá
Straumnesi að Djúpavogi. Syðra
var svo mikið sandrok, einkum í
Rangárvallasýslu, að sumar jarðir
vera verri en þeir eru.
ónýttust, einkum á Landi, Rangár-
völlum og Holtum. Vestra voru
harðindin mest, því að þar var
látlaus stórhríð frá 10. apríl til
b. maí. Slotaði þá nokkuð, en 23.
maí spiltist aftur og gerði frost-
hríðar, sem heldust sums staðar
fram til 15. júní. Þá var svo mikil
stórhríð 24. maí um alt Norður-
land, að kunnugir menn viltust af
alfaravegi, og maður varð úti í
Iírútafirði. í hríðum þessum var
oft mikið frost, 10—15 stig og í
fyrstu viku maí fraus skip inni á
höfninni í 'Stykkishólmi og varð
hestís í kringum það. Syðra voru
ckki hríðar, en kuldanæðingar,
sem spiltu öllum gróðri, en seinast
i júní tók að hlýna þar og varð
júlí hlýr en vætusamur. Norðan-
lands birti upp vikutíma seinast í
júní, en skall svo aftur á með
frosthríðum. Var þá svo kalt, að
vetrarís var enn á Ólafsfjarðar-
vatni 6. júlí. Seinustu dagana í
júlí birti upp, en skall yfir aft-
ur 4. ágúst og sá þá eigi sól til
höfuðdags. Þá birti upp og kom
góður tími í viku og rak þá haf-
ísinn að lokum frá landinu. Samt
heldust hríðarköst og er talið, að
10 sinnum ]hafi orðið alsnjóa
nyrðra frá Jónsmessu til rjetta.
12. sept. gerði þriggja daga stói*j
Jiríð með 9. st. frosti. Voru þá
ár riðnar á ísi í Skagafirði, Dala-
sýslu og víðar, en ófært úr Fljót-
um inn á Hofsós nema á skíðum.
Fenti þá margt fje í afrjettum
milli sveita. 23. sept. kom versta
hríðin og fenti þá hross í Laxár-
dalsfjöllum, milli Húnavatnssýslu
og Skagafjarðar. Úr rjettum
breyttist til batnaðar og gerði
hagfelda hausttíð.
Eins og eðlilegt var l<om gróð-
ur afar seint um alt land og eklci
var kominn sauðgróður nyrðra í
fardögum. Ollum skepnum varð að
gefa inni til Jónsmessu, þar sem
nokkuð var til að gefa. Sums stað-
ar kom enginn gróður upp um
sumarið, svo sem á útkjálkum í
Hrútafirði og í Strandasýslu. Hey-
skapur gekk ákaflega illa alls
staðar. Nyrðra var hvergi hægt
að bera ljá í jörð fyr en seinast í
júlí og í 'ágúst, en þá bættist það
ofan iái, að einmitt um það leyti
fór mislingasótt eins og logi yfir
akur um Norðurland. Sláttur byrj
að í 15. viku sumars en víðast-
hvar voru menn frá verkum vegna
veikinda, stundum var ekki hægt
að slá fyrir snjó, og ekkert þorn-