Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1934, Blaðsíða 2

278
uiiSBÓK MORGUKBLAÐSINS
Þar var þá ok fuglberg mikit á
sumrum. Þar var þá áttatigi
sauða í eynni, er bændr áttu.
Þat váru mest hrútar ok ær, er
þeir ætluðu til skurðar“. Þeir
Grettir og fjelagar hans lögðu
eign sína á fje þetta og slátr-
uðu til matar sjer og entist þeim
í tvo vetur. „Gott þótti þeim í
eyjunni, því at þar var gott til
matar fyrir fugls sakir ok
eggja, en til eldiviðar var
hneppst (þ. e. erfiðast) at afla.
—'Ekki þurftu þeir at starfa út-
an at fara í bjarg, þá er þeim
líkaði“. Kemur lýsing þessi á
landskostum eyjarinnar vel
heim við það, sem verið hefir
um langan aldur og er enn, og
er hún vafalaust eftir kunnugan
mann.
Skálinn.
Eitt fyrsta verk þeirra Grett-
Rannsóknarför
Einu minjar um Gretti í
Drangey, sem hugsanlegt er að
finna, er þessi skáli hans. Tófta-
leifar nokkurar eru í eynni og
hafa sumir haldið, að þar hafi
skálinn verið. Rannsókn á þessu
hafði aldrei verið gerð fyrr en
nú, er við Matthías Þórðarson
þjóðminjavörður og Ámi Óla
blaðamaður fórum út í Drang-
ey í því skyni að finna, hvar
skáli Grettis hefði verið, ásamt
þremur kunnugum mönnum úr
nágrenninu. Það sem ýtti mest
undir að fara þessa ferð nú, var
hin nýja útgáfa Grettis sögu,
sem kemur væntanlega út á
næsta ári hjá Fornritaf jelaginu,
og mjer hefir verið falið að ann-
ast um. En þó er hætt við, að
ekki hefði orðið úr ferðinni, ef
Morgunblaðið hefði ekki hlaup-
ið undir bagga og tekið að sjer
að sjá um för okkar að öllu
leyti, og má fyrst og fremst
þakka það áhuga Valtýs Stef-
ánssonar ritstjóra fyrir þessu
máli. Skal eg nú skýra frá ferð
okkar til eyjarinnar og árangr-
inum af henni.
Við Matthías komum til Sauð-
is, er þeir settust að í Drangey,
hefir verið að gera sjer skýli
yfir höfuðið, byggja sjer kofa
eða skála, eins og kallað er í
Grettis sögu. Nokkuð má sjá,
hvernig skálinn hefir verið, þar
sem sagt er frá drápi Grettis.
Þeir Þorbjörn öngull „gengu
heim til skálans“, og gengu á
dyrnar, þar til „brast sundr hurð-
in“. Illugi varði þeim dyrnar, „ok
er þeir sá, at þeir gátu ekki at
gört, hlupu þeir upp á skálann
ok rufu. — Rufu þeir nú um
ásendana ok treystu síðan á ás-
inn, þar til er hann brast í
sundr. — I því hlupu þeir ofan
í tóftina“. — Af þessu er auð-
sætt, að mæniás hefir verið í
skálanum og reft af honum út á
veggina beggja vegna. Ekki get-
ur skálinn hafa verið stór; til
þess hefir skort efnivið.
til Drangeyjar.
árkróks kl. 10 á laugardags-
morguninn 18. ágúst. Var þá
veður hið fegursta, sólskin og
heiðríkja og sljettur sjór. Kom
okkur saman um að nota þetta
góða veður og fara þegar út í
eyju. Hafði Árni Óla blaðamáð-
ur farið á undan okkur til þess
að undirbúa ferðina. Til þess að
flytja okkur út hafði hann feng-
ið Bjarna Sigurðsson á Sauðár-
króki, sem hefir haft Drangey
á leigu ásamt bróður sínum
undanfarin 11 ár og legið þar
við á hverju vori síðan og er
þaulæfður sigamaður. Þegar við
höfðum matast, var lagt af stað
og var þá kl. ll1/^- I Hólakoti
á Reykjaströnd stönsuðum við í
rúman hálftíma. Tók Bjarni þar
með sjer tvo menn til fararinn-
ar, Sigurð Sveinsson föður sinn
og Sigmund bróður sinn. Eru
þeir feðgar allir þaulvanir
Drangeyjarmenn. Hefir Sigurð-
ur verið við sig í eynni á hverju
vori í síðastliðin 50 ár, fyrst
drengur með föður sínum, en
nú seinni árin með sonum sín-
um.
Staðhættir og örnefni.
Vegalengdin frá Sauðár-
króki út í Drangey er um 13
sjómílur, en frá Reykjum og út
í eyju, vegurinn, sem Grettir
synti, er um 4y% sjómíla. Skamt
fyrir utan Reyki er höfði einn
ekki mikill, sem heitir Reykja-
diskur; er þaðan skemst til eyj-
arinnar úr landi. Harla fagurt
þótti okkur að sigla út Skaga-
ijörðinn í sólskininu, með Málm-
ey framundan á stjórnborða
eins og stafnhátt skip í fjarsica
og Þórðarhöfða nokkuru sunn-
ar, Höfðastrandarfjöll á hægri
hönd, Mælifellshnjúk að baki,
Tindastól á vinstri hönd, en
Drangey fyrir stafni. Sóttist
okkur vel ferðin. Smámsaman
fóru klettar eyjarinnar að skýr-
ast. Skamt sunnan við eyna er
hár og mjór drangur, sem hall-
ast í áttina til eyjarinnar og
heitir Kerling. Sunnan til að sjá
er hún ekki mittismjó, en þegar
maður sjer hana að norðan og
vestan, verður hún miklu spengi-
legri og samsvarar sjer þá vel.
Kerlingin er nú búin að vera
einstæðingur æði lengi, því að
Karlinn hennar, sem stóð fyrir
norðan eyna er fallinn í sjó fyr-
ir 150 árum, og sáum við að-
eins ofan á hann upp úr sjávar-
skorpunni af norðurenda eyjar-
innar. Sú sögn er um Karl og
Kerlingu, að þau hafi verið
nátttröll, sem áttu heima í
Hegranesi. Bar svo til eitt sinn,
að kýr þeirra varð yxna, og fóru
þau að leiða hana. Teymdi karl
en kerling rak á eftir. Þegar
þau voru komin góðan kipp út
á Skagafjörð, ljómaði dagur um
loft og urðu þau þá að steini,
þar sem þau voru komin, en úr
kúnni varð eyjan sjálf (J. Á.
Isl. þjóðs. I. 210). Suðurendi
Drangeyjar heitir Hærings-
hlaup, því að þar hljóp Hær-
ingur ofan fyrir, svo sem segir
í Grettis sögu. Er þar ekki líf-
vænlegt ofan að fara. Vestan
undir Hæringshlaupi, niður
undan Kofabrekku, er undir-
lendi nokkurt, kallað Fjaran;
þar hafa fuglamenn tjöld sín á
vorin. Vestan við hana er Lund-