Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1938, Blaðsíða 4

172 LESBOK MORGUNBLAÐSINS
Önnur grein S. B. frá Skagen
I greipum dauðans
()<r ofte, naar min Mor stod op,
fik Pjalterne paa Krop.
der Taareströni paa Kinden randt
af Armod'•— det er sandt.
Hansen fiskari.
essi vísa úr kvæðabálki Han-
sens fiskara er andvarp frá
nmkomuleysi fortíðarinnar á
Skajren — Jiví enjrin <rrimd er
jafn hamstola op: enjrir sorgar-
leikir jafn hryllandi ojr l>eir, sem
lífið vefur inn í æfi mannanna.
I Jjessu Jjorpi ljek tilveran
niarjra sorjrarleiki á áivm áður —
o<r að loknum hverjum leik var
■rrátur á jörðu o<r hungurvæl í
lofti!
Eitt dæmi skal nefnt um það,
hvernig ógæfan gisti þessa strönd.
Það var <römul hefð, að formenn-
irnir á Skagen buðu hásetum sín-
rm og öllu þeirra skylduliði til
veislu annan dag jóla ár hvert.
Þá var mikill mannvirðinga- og
efnaliagsafkomumunur á rjettum
og sljettum sjómanni og formanni.
Sjómennirnir báru ekki meira úr
býtum en það, að þeir lifðu við
sult og harðrjetti, en formennirn-
ir voru bjargálna millistjettar-
menn, sem almúginn leit ;upp til
og kaupmennirnir græddu á fje.
Vegna Jjessa afstöðumunar í líf
inu voru gleðiveislurnar hjá for-
mönnunum hin raunverulegu jól,
sem smælingjarnir hlökkuðu til
og biðti eftir frá ári til árs. Þetta
eiua kvöld á árinu var djúpið
milli hinna sjálfstæðu borgara og
Jieirra snauðu staðfest með söng
og sætabra;uði. Þá var jetið og
drukkið, sungið og sj)ilað fram
uiulir morgun, og gestirnir síðan
levstir út með matgjöfum og sæl-
gæti.
★
Að vanda var mikið uin dýrðir
á Skagen á annan dag jóla 1862,
— en er á leið kviildið skall á
ofsaveður og stórhríð. Mörgum
rcyndum veislugesti var hugsað
Dahler,
hóteleigandi á Gammel Skagen,
og kona lians.
til skerjanna við tangann þessa
nótt. Það lagðist einhvernveginn
í s',ma, að ef til vill væru J>ar
einhverjir að berjast við dauð-
ann — en vonandi var það ekki.
Er veisluglauminn lægði báru
menn börn og konur til heima-
húsanna, eo-flestir verkfærir menn
biðu eftir að dagur rynni, til að
ganga úr skugga um það. hvort
nokkurt skip hefði strandað.
Er skímaði og rofaði hríðiu
eygðu menn mikið skip siipa
hveljur í brimgarðinum austan
við Jjorpið. Það var strandað og
brotið.
Tnnan örskammrar stundar
voru allir liðtækir menn í þorp-
inu komnir á strandstaðinn og
öllum björgunartækjum komið á
vettvang og tekin í notkun. Þess-
ari glímu lauk með því, að skip-
brotsmönnum varð öllum bjargað
— en björgunarbátur með átta
sjálfboðnum sjómönnum hvolfdi.
Sjii bátverja rak dauða á land, en
sá áttundi kom aldrei fram.
Eftir þessa nótt var átta ekkj-
um og tuttugu og fimm munað-
arlausum börnuin fleira á Skagen.
★
Þó margir átakanlegir atburð-
ir ættu sjer tíðum stað á þessum
slóðum, þá fengu Skagenbúar
einnig öðrum þorpsbúum fremur
mörg tækifæri td að miklast og
gleðjast yfir unnum sigrum í við-
ureigninni við öldur hafsins og
dauðann — því einmitt hjer hef-
ir verið bjargað fleiri skipbrots-
mönnum en á nokkrum stað öðr
um í Norðurálfu, að því er talið
er.
Fyrir rúmum tuttugu árum
ljest hjer gamall maður, Jens
Rasmussen að nafni, sem hafði,
ýmist með eigin hendi, eða í fje-
lagi við aðra, bjargað um fimin.
hundruð mannslífum úr sjávar-
háska við Skagen. Niðjar þeirra.
sem fyrir atbeína þessa eina
manns hjeldu lífi og limum,
munu nú skifta þúsundum.
★
Jens Rasmusseu var maður fá-
skiftinn og einrænn. Hann kvað
aldrei hafa vrt á nokkurn mann
að fyrra bragði á landi eða í sjó-
róðrum — en þegar kom í björg
unarbátinn gaf hann einarðar
skipanir. sem menn treystu og
hlýddu. Ilann afþakkaði jafnan
öll heiðursmerki og bjarglaun,
sem hann ekki gat keypt mat fyr-
ir — því hann var fátækur barna
maður og barðist í bökkum alla
æfi. Sagt er, að breska stjórnin
hafi einu sinni ætlað að heiðra
liann með Queen Elisabeth-orð-
unni, en gamli maðurinn afjiakk-
aði hana með þeim forsendum, að
slíkan varning gæti hann ekki
lagt sjer til munns. Fyrir hrein'-
skilnina fjekk hann 4 sterlings-
pund, sem var gullverð orðunnar,
og var ánægður með þau skifti.
Ijars Kruse, fyrirmyndin og
liet.jan í sjómannasögum Drach-
inanns, druknaði að lokum, ásamt
fleiri mönnum, við að ná skip-
brotsmönnum í land. Hann bjarg-
aði einnig nokkur hundruð mauns
lífum og mun enn um langan ald-