Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1940, Blaðsíða 6

310
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Nína Sæmundsson
¥-*es6 hefir þótt verða vart, að
náttúran, sem menn hafa hú-
ið lengi við, einkum landslagið,
þar sem þeir hafa alist upp í
æsku, hafi haft áhrif á þá and-
lega. Sumir álíta jafnvel, að þetta
sje svo víst, að segja mætti, er um
þjóðerniseinkenni er að ræða: Láð
inótar lýð. Að þessu lúta einnig
orð Hávamála:
Lítilla sanda
lítilla sæva
lítil eru geð guma.
Að sjálfsögðu benda þessi orð
jafnframt til gagnstæðra áhrifa
stórfeldrar og fagurrar náttúru.
★
„Fögur er Hlíðin“, mælti Gunn-
ar á Hlíðarenda forðum. Hann
liafði mótast af fegurð Fljótshlíð-
arinnar. Hún hafði gætt hann þeim
tilfinningum og andlegri atgjörvi,
sem m. a. orð hans bera vitni um.
Þau eru ekki að eins sprottin af
átthagaást; þau er listræns, ljóð-
ræns eðlis. Gunnar er fvrsta
Fljótshlíðar-skáldið, sem vjer
þekkjum.
Síðan mun Fljótshlíðin hafa
fóstrað margan listamanninn, víst
bæði kunnan og ókunnan. Á síð-
ari tímum ólust þar upp þjóð-
skáldin frægu, Bjarni Thoraren-
sen á Hlíðarenda og Þorsteinn Er-
lingsson í Hlíðarendakoti. Ást
þeirra á Hlíðinni fögru kemur
fram í ljóðum þeirra, en eins og
forðum mun Hlíðin ekki einungis
hafa mótað átthagaást þeirra,
heldur einnig listhneigð þeirra og
listeðli.
★
Þeir Bjarni og Þorsteinn komu
mjer til hugar fyrir nokkru síð-
an, 26. Ágúst. Þá var afmælis-
dagur eins núlifandi listamanns
úr Fljótshlíðinni, Nínu Sæmunds-
son. Hún er nefnilega frá sömu
slóðum og þau skáldin, fædd og
uppalin í Nikulásarhúsum, rjett
hjá Hlíðarnenda. Listhneigðin
þroskaðist í sál hennar á æskuár-
unum í Hlíðinni fögru. Hún olli
henni mentunarþorsta. Unga stúlk-
an þráði út í heiminn,
Nína Sæmundsson.
Hún komst til Danmerkur.
Hún áttaði sig ekki í fyrstu. En
það leið þó ekki á löngu, uns list-
hneigðin braust fram, ótvíræð og
hiklaus. Og brátt komu fram
hjálpendur úr hópi göfugra list-
vina í Kaupmannahöfn, sem
studdu hana til að hefja nám í
listaháskólanum þar, og síðan
fjekk hún styrkveitingar hjeðan
að heiman.
Hún lauk námi sínu á skömm-
um tíma. Fyrsta verk hennar, sem
kunnugt varð, var „Sofandi dreng-
ur“. Hún sýndi það á listsýning-
unni í Charlottenborg vorið 1918.
Jeg keypti það til Listasafnsins 2
árum síðar.
Aðra mynd, „Rökkur“, keypti
jeg 1922. Hana tel jeg besta af
þeim listaverkum Nínu, sem jeg
hefi sjeð.
★
Að loknu háskólanáminu í Höfn
dvaldi Nína Sæmundsson nokkur
ár helst í París, en hún ferðaðist
þó víða á þeim árum, m. a. til
Ítalíu og Spánar, og jafnvel suð-
ur til Norður-Afríku. Á Parísar-
listsýningunni veturinn 1924—25
sýndi hún „Móðurást“. Vinur minn
einn, sem þá kom á sýninguna og
skoðaði myndina, lýsti fyrir mjer
aðdáun Frakka, kvað þá h&fa
lokið miklu lofsorði á hana, og
hann mun hafa útvegað mjer ljós-
mynd af henni. Listvinafjelagið
ákvað að kaupa myndina, steypta
úr bronsi, ef það gæti fengið rík-
isstyrk til þess og safnað fje með-
al einstakra manna. Styrkurinn
fjekkst og fjelagið gat fest kaup
á „Móðurást“.
Nína Sæmundsson kom nú aft-
ur til ættjarðarinnar næsta sumar,
og hún flutti listaverkið hingað
heim um leið.
Hún var nú orðin kunn uin
Norðurálfuna fyrir list sína, lík-
lega kunnari en margir hugðu
hjer. — Mjer er minnisstætt, hve
jeg dáðist að því einhverju sinni
á þessum árum, er jeg sýndi þýsk-
um skipstjóra, sem kom hingað,
litla mynd („Jóskur sjómaður")
eftir Nínu Sæmundsson, að þessi
maður skyldi þekkja þessa mynd
og henum vera vel kunnugt um
höfund hennar.
★
Nína Sæmundsson dvaldi ekki
lengi hjer heima. Eins og margir'
aðrir framgjarnir listamenn vildi
hún leita sjer fjár og fram í
Vesturheimi. Hún fór eftir
skamma dvöl til New York og
dvaldi þar nokkur ár, en síðustu
6 árin hefir hún átt heima í Holly
wood í Californíu. Við og við
hafa borist hingað frægðarfrjettir
af henni. Fyrir nokkrum árum