Lesbók Morgunblaðsins - 16.03.1947, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
91
LOLLA
Vetur einn í búskap mínum á Litlu- Hrekku
misti jeg væna kú, sem jeg átti, og vildi bæta
mjer kú í staðinn, því ella hefði orðið litið
um mjólk hjá okkur næsta sumar fyrir heim-
ilið. En þar á næstu grösum var þess ekki von.
Jeg brá mjer þvi suður i Saurha' til Elíasar
tónda á Néðri-Brunná og gaf hann mjer kost
á Ijósrauðri kvígu, sem hafði borið fyrsta
kálfi, af góðu kyni. Hún var hyrnd og lágu
hornin frain, og beygðu svo stilkarnir upp,
og fóru hornin því vel. Jeg gat þess við Elías,
að mjer þætti ókostur á kúm, að þær væru
hyrndar. vegna þess, hve gjarnt þeim væTÍ að
beita þeim til skemdarverka. F.n úr því gerði
hann ekki mikið. Þó samdist með okkur um
kaupin og hélt jeg heim með litlu Rauðku.
Fyrst eftir að heim kom var Lolla (en svo
var hún ávalt kölluð) í fjósi með hinum kún-
um, en þegar þær fóru að fara út vildu heima-
kýrnar ama henni, ög hún var eins og fram-
andi fyrst í stað og einstæðingsleg. Þettn lag-
aðist ]>ó fljótt, því allir ljetu vel að henni,
einkum þó Jóhanna dóttir okkar hjóna, sem
mjólkaði hana á hverju máli, og kjassaði. Hún
er mikill skepnuvinur, og stóð aldrei svo upp
frá mjöltum, að hún viki ekki góðu að Lollu
í orðum og atlæti. Kunni Lolla að meta það,
þar sem hún var einstæðingur, bláókunnug
sig um sumarið að Flatatungui) til
bráðabirgða, með eitthvað af dauð-
um munum og gangandi gripum hins
mikla bús þeirra. En seinna kallaði
sjcra Jón Broddason það alt staður-
ins peninga og í heimildarleysi burt
jlutta. Og rjett áður en biskup sigldi,
mun hann hafa úrskurðað (sjera) Sig-
mund „í bann jallinn“ fyrir óhlýðni
sína. Verður nánar vikið að því síð-
ar“. Framh.
1) Solveig var fylgikona og barnamóðir
sjera Sigmundar. Hún var rík og stórættuð,
bæði nær og fjær; komin lengra frá af Sturl-
ungum og Oddaverjura. Aður var hún gift
Ormi hirðstjóra á Staðarhóli, syni Lofts ríka.
Sagt er, að 1446 hafi Ormur „búist til utan-
ferðar, en hún bannaði honum það, og bað
hann það ei gera; hann mætti ábyrgjast hvað
af því kæmi“. Ormur fór eigi að síður, og varð
Solveig l>á fylgikona sjera Sigmundar. Sonur
Orms og Solveigar var Loftur Ormsson. Frá
honum er komin, alt til okkar daga, ein
merkasta ættkvíslin frá Lofti ríka.
Jóhanna og Lolla.
kúnum, og svo líka fólkinu. Það fór því svo,
að með þeiin tókst svo náin vinátta, að Loila
fór hálfnauðug af stöðlinum út í hagann, ef
Jóa var ekki gengin heim til b.æjar áður. Við
mjaltir sleikti hún kjólinn á Jóu, en hún ýtti
henni þá frá; og sagði um leið, að þetta mætti
hún „alls ekki gera“. Var sjáanlegt að þetta
var Lollu vonbrigði að mega ekki votta henni
ást sína með þeim hætti, og lengi síðan brá
hún ]>essum ástaratlotum fyrir sig.
Ekki duldist okkur það, að ætíð seldi Lolla
illa, ef Jóa mjólkaði hana ekki, dag og dag
í bili, og var súr á svipinn, einkum fyrst .í
stað. Stundum heimsótti Lolla hana í slægjuna,
þar sem hún var að raka. til að vita hvort hún
bugaði ekki einhverju góðu að sjer, enda brást
það aldrei. Svo veik hún henni í áttina til
kúnna, og var þá Lolla ánægð. — Það var
nú hvort tveggja, að stúlkan var einstakur
skepnuvinur, og Lolla einhver sú vitrasta
skepna, af nautgrip að vera, sem jeg hefi þekt.
Við höfðum gaman af að veita Lollu athygli
á kvíabólinu um mjaltirnar. Um leið og stúlk-
an stóð upp undan henni við mjaltir gleymdi
hún aldrei að strjúka henni um vangann eða
láta vel að henni á annan hátt. Bar þá stund-
um til að Jóa víki sjer að hinúm kúnum og
ljeti vel að þeim; þá fylgdi Lolla hverri hreyf-
ingu hennar með augunum, gekk svo til henn-
ar og rak hornin í kúna. sem Jóa hafði verið
að láta vel að, og rjetti henni granirnar eirfs
og hún vildi segja: „Þú áttir að klappa mjer,
en ekki henni“. Svo varð Jóa að gera henni
úrlausn á ný, til að sefa afbrýði hennar.
Svo var sem Lolla skildi hvert orð, er mælt
var til hennar, hvort heldur hlýyrði, eða
hvassyrði var beint til hennar, en Væri svo til
hennar talað var hún ekki gull á móti grjóti,
og var þá ófrýn á brún og tillit ekki sem vin-
samlegast. Væri hundur með þeim. sem rak
kýrnar í hagann, þá hafði hún til að elta
hann bölvandi og blásandi, og mundi hafa
rekið hornin í skrokk hans á hol, ef hún hefði
fengið færi á því. Svona var skapið.
Venjulega hafði Lolla forystu fyrir kúnum
á daginn, og stundvís um hvað mjaltatíma
liði á kvöldin, ef hún var ekki í því meiri
kúasolli, en þær gengu beggja megin árinnar
sitt á livað á næstu bæjum. Dalurinn er breið'-
ur þarna, en áin rennur á miðju engi alt til
sjávar. Bærinn Litla-Brekka stendur hjit t und-
ir austurhlíðinni. Ekki var áin neinn hemill á
það að kýrnar væru eins vestan hennar sem
austan.
Þegar leið að mjaltatíma á kvöldin fóru
kýrnar að smáþokast heim á leið og Lolla þá
oftast í fararbroddi,- en stundum bar þó út af
um tímann. En ef Jóa kallaði á Lollu sína að
koma, væri hún i kallfæri, nrást það ekki að
hún rak upp gaul. og fór að þokast heim á
leið; og oftsinnis bar það til ef stilt var veður,
ef kýrnar voru fyrir handan ána, að Jóa kall-
aði: „Lolla mín komdu nú heim“, að hún
svaraði og helt þegar heim á leið, en það er
um kílómeters vegarlengd frá bænum.
Lolla varð ekki langgæð; hafði hún um
veturinn búist vel til, og gaf fyrirheit um
mikla og góða mjólk á heimilið, því nóg og
gott fóður var við hendinu. Eftir fáa daga
veiktist hún af doða, en engin dóðadæla dugði
að þessu sinni við liana. Hún var þakin í
teppum og hlúð að henni á allan hátt, en
ekkert dugði. Lolla l ar fárveik og slundi sem
fárveikur maður uns byssan gerði enda á lífi
hennar.
Lolla var meðalmjólkurkýr og Tnjólkin af-
bragðs kostgóð. Okkur var því mikil eftirsjá
að fráfalli hennar, og mjólkurvonirnar urðú
að engu; en auk þess var hennar saknað
vegna þess hve vitur hún var, og trygglynd
við stúlkuna, sem mjólkaði hana, strauk henni
um vangann og talaði við hana þegar hún
var komin á básinn sinn á kvöldin úr stormi
og hreggviðri sumarsins.
fíuðjón frá Brekku.
V ^
Ávalt ung.
Frænka mín er 73 ára. Jeg spurði
hana einu sinni: „Skyldi gömlu fólki
finnast að það eldist jafnt.í anda og
að árum?“
„Nei, alls ekki“, sagði hún. „Jeg
hefi þrárfaldlega spurt gamalt fók um
það“.