Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1952, Blaðsíða 16

28
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ÞJÓÐMINJASAFNIÐ hefir bæði verið eftirlætisbarn og alnbogabarn þjóðar-
innar. Það hefir hrakist úr einum stað í annan. Fyrst var það geymt á dóm-
kirkjuloftinu, síðan fékk það inni í Alþingishúsinu. Þaðan var það flutt í
Landsbankann og loks í Safnahúsið við Hverfisgötu, þar sem þvi var ætlað-
ur varanlegur samastaður. En húsnæðið þar var bæði þröngt og óhentugt og
langt er síðan menn sáu að við það varð ekki unað. Svo reisti þjóðin sér-
stakt hús handa því, til minningar um fullveldið, sem hún fékk 1944. En það
var ekki fyr en í sumar sem leið að byrjað var að flytja safnið þangað, og
síðan hefir verið unnið að því að koma því þar fyrir. S. 1. sunnudag voru
opnaðar fyrir almenning tvær deildir þess, fornaldarsafnið og Norska safnið,
sem hingað var gefið fyrir tveimur árum. Myndin er úr fornaldardeildinni.
Má sjá þar í kössum ýmis vopn og í þeim kassanum, sem næstur er, glottir
hauskúpa Grásíðumannsins við gestum, með opin skarð í tannskaflinum, því
að hann hafði aldrei tekið eina framtönnina. (Sjá grein um hann í „Gengið
á reka“). Lengst til hægri stendur hin fræga kirkjuhurð frá Valþjófsstað inn
í glerskáp. (Ljósm. Mbl. Ól. K. Magnússon).
Ölfusárbrúin gamla.
Þegar Alþingi samþykti lög um
brúargerð á Ölfusá, veitti það 40 þús.
kr. til verksins, en ætlast var til að
sýslurnar fyrir austan legðu fram 20
þús. kr. Danskur verkfræðingur, sem
gerði áætlun um brúarsmíðina, sagði
að hún mundi kosta 80 þús. kr., svo
að stjórnin vildi ekki samþykkja lög-
in. Tryggvi Gunnarsson, sem staðið
hafði fyrir brúarsmíðum fyrir norðan,
fór þá austur að athuga staðhætti og
helt að hægt mundi að koma brúnni
á ána fyrir 66.000 kr. Var hann á fund-
um með bændum á Selfossi og virtist
þar mikill áhugi fyrir brúarsmíðinni.
Lofuðu bændur að flytja ókeypis 300
hestburði að brúarstæðinu frá Eyrar-
bakka, og leggja til 2000 dagsverk við
brúarvinnuna. Landshöfðingi lofaði
líka að láta amtið borga 6000 kr.
Tryggvi sigldi um haustið og hitti Nelle
man íslandsráðgjafa og lofaði að taka
að sjer brúarsmíðina fyrir 60.000 kr.
og varð það að samningum. Þegar
til kom reyndist kletturinn vestan ár
ótraustur og varð Tryggvi því að
lengja brúna á sinn kostnað. í endur-
minningum sínum segir hann svo frá:
„Jeg skal geta þess, að jeg fekk hvorki
6000 krónurnar sem landshöfðingi hafði
lofað, nje gjafirnar sem Árnesingar
höfðu lofað. Jeg heyrði á tal bænda,
sem fluttu fyrstu trjáviðarhestana frá
Eyrarbakka að Selfossi, að þeir sögðu
sín í milli að það væri fjandi hart að
fá ekkert fyrir þetta. Borgaði jeg þeim
því fult verð og enginn mintist á það
framar að flytja ókeypis. Þannig borg-
aði jeg alla hestburði og vinnulaun.
Enn kom eitt til, sem mjer þótti verra,
að stjórnin dró af mjer 3500 kr. til
manns, sem hún setti til gæslu brúar-
smíðinnar, svo jeg fekk ekki nema
56.500 kr. fyrir brúna. En dálítið bætti
Alþingi úr því síðar“.
Áfergja.
Vínhneigðir menn horfa ekki í neitt
til þess að ná sjer í áfengi, jafnvel
þótt þeir stofni lífi sínu í voða. Sagt
er um Sæmund gamla á Víðimýri, al-
kunnan brennivínsberserk, að hann
fór á húðarmeri fylfullri austur yfir
Hjeraðsvötn ófær, er hann vissi að
bóndi austan vatna var nýkominn úr
kaupstað og mundi eiga eitthvað á
pytlunni. Sæmundur drap merina í
vötnunum en flaut á henni til
lands. Jón bóndi Jónsson á Drafla-
stöðum í Eyafirði frjetti að Stefán
bóndi á Ánastöðum væri nýkominn
úr kaupstað. Milli bæanna fellur Núpá
í djúpu gili og var mikil. Jón skreið
í kafi yfir hana i botninum og helt sjer
í stórgrýtið. Fleiri sögur eru til um
menn, sem hafa brotist yfir ófær vötn
til þess að ná sjer í brennivín, og marg-
ar sögur um menn, sem hafa drepið
sig á þvL
Dómnr um glímu.
Dr. Finnur Jónsson skrifaði 1931 um
latínuskólann 1872—78 og sagði þar
meðal annars frá glímuiðkunum skóla-
pilta. Að niðurlagi sagði hann: „Glím-
ur eru fögur list, þegar vel er glímt.
Það var unun að sjá þessa lipru, hjól-
liðugu Norðlinga verjast brögðum. Oft
var þá glímt á Nýatúni (sem nú er
búið að eyðileggja sem svo margt ann-
að) eða úti í sandinum hjá Kríusteini.
Það var eitthvað annað en að sjá þessa
hálfberu beltamenn nú glíma opin-
berlega. Glíman stendur yfir nokkrar
sekúndur, fáein brögð fyrir látalætis-
sakir, og svo fellur annar, eða læst
falla, eins og alt sje aftalað fyrirfram,
enginn móður, ekkert kapp, engin al-
vara, bara „sýning“. En slíkt er ekki
íslensk glíma“.