Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1954, Blaðsíða 24

180
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
SULLAVE'KI Á ÍSLANDI
Þegar Harald Krabbe læknir ferð-
aðist hér um land 1864 til þess að
rannsaka sullaveikina og orsakir henn-
ar, komst hann að því að þriár teg-
undir bandorma ollu sullaveiki i fé.
Einn kallast „coenerus cerebralis“ og
leitar hann á heilann og veldur höfuð-
sótt. í sullinum er fjöldi bandorma-
hausa á stærð við tituprjónshaus og
eru í klösum. Annar nefnist „cysti-
cercus tennicollis" og hann tekur sér
aðsetur í netjunni hjá sauðkindum og
er aðeins eitt höfuð í sullinum. Þriðji
nefnist „echincoccus" og sest að í lifur
og lungum hjá skepnum. Það er þessi
tegund, sem veldur sullaveiki í fólki.
Sníkjudýr þessi þróast í meltingarfær-
um hunda og berast frá þeim í skepn-
ur og menn. Dr. Krabbe rannsakaði
100 hunda hér og fann höfuðsóttar
bandorm í 18% þeirra, netjubandorm
í 75% og lifrarbandorm í 28%. En
auk þess fann hann 5 aðrar tegundir
bandorma í hundunum.
VELOCIPED
Knud Zimsen segir frá því í endur-
minningum sínum, að Guðbrandur
Finnbogason verslunarstjóri hafi átt
fyrsta reiðhjólið, sem kom hingað til
lands. Hjólgrindin var úr járni, en
hjólin úr tré með járngjörðum. Ekk-
ert drif var á því, og þess vegna ekki
hægt að hjóla upp á móti. Þetta hjól
er nú í Þjóðminjasafni. Guðmundur
Sveinbjörnsson átti annað hjól af svip-
aðri gerð. 1892—93 bættust tvö önnur
hjól við, átti Teitur Ingimundarson úr-
smiður annað, en Elías Olsen bókhald-
ari hjá Fischer hitt. Var framhjólið á
því mjög stórt, en aftara hjólið sára-
lítið. Tók það hinum mjög fram, enda
safnaðist fólk saman til að horfa á
hann aka á því umhverfis Austurvöll.
„Þessi hjól voru þá aldrei kölluð ann-
að á máli Reykvíkinga en Velociped."
HRINGBROT
Eggert Ólafsson segir í Ferðabók
sinni að þá tíðkist enn hér á landi snot-
ur leikur, sem kallast hringbrot, og
lýsir honum svo: — Tíu karlmenn eða
fleiri taka þátt í leiknum. Þeir standa
í hring og halda höndum saman. Yzt
ÞJÓÐMINJASAFNIÐ — í þessari veglegu byggingu á nú Þjóðminjasafn ís-
lands heima. Þar hefir þessi dýrmæti fjársjóður þjóðarinnar fengið sér sam-
boðin húsakvnni til frambúðar, eftir að hafa verið á hrakhólum allt frá stofn-
un. Þau húsakynni, er safnið átti áður við að búa, voru svo óhentug og þröng,
að safnið gat alls ekki notið sín. Og það er í rauninni ekki fyrr en það er
komið í hin nýu húsakynni, að menn geta fengið nokkurt yfirlit um hve stórt
og fjölbreytt það er. En jafnframt því sem safninu hefir verið komið þar
fyrir, hefir Lesbók Morgunblaðsins flutt um það greinar, sem eru hinn bezti
leiðarvísir fyrir gesti er þangað koma. Greinarnar eru ritaðar af Friðrik Á.
Brekkan rithöfundi, scm er starfsmaður safnsins og hefir unnið að þvi að koma
því fyrir í hinum nýu húsakynnum. Fólki til leiðbeiningar skal bent á hvar
greinar þessar er að finna og um hvern hluta safnsins hver þeirra er: Vídalíns-
safn 7. júní 1953, Fornöldin 2. ágúst 1953, Vefjarstofan 20. september 1953,
Amtmannsstofan 25. október 1953, Maríukirkjan 17. janúar 1954, Ólafskapellan
24. janúar 1954 og Péturskirkjan 7. marz 1954. — Safnið verður ekki skoðað
allt í einu. Þess vegna er bezt fyrir fólk að skoða hverja deild þess rækilega
og hafa þá með sér það blað Lesbókarinnar, þar sem þeirri deild er lýst. Með
því móti hafa menn margfalt gagn af því að koma í safnið og geta kynnzt því
mjög rækilega. (Ljósm. Ólafur K. Magnússon).
standa tveir og á annar þeirra að
byrja að reyna að brjóta hringinn, en
hringbrotið er fólgið í liðugum snún-
ingum út og inn gegnum hringinn, án
þess að skilja að hendur leikmannanna,
sem þeir halda hátt, né raska röð
þeirra. Þegar sá fyrri hefir lokið sín-
um hluta leiksins, á hinn að byrja
sín megin. Þessi leikur er bæði skyn-
samlega stofnaður og veitir góða
hreyfingu og venur menn á fimleika
og snarræði.
HÁFLEYGI í BIBLÍUNNI
Um aldamótin, þegar Haraldur Níels-
son prófessor var að þýða gamla testa-
mentið, var skipuð sérstök nefnd til
þess að fara yfir þýðinguna jafnharðan
og átti Steingrímur skáld Thorsteinsson
sæti í henni. Segir Haraldur Níelsson
svo frá starfi hans: Hann var þá kom-
inn á efri ár. Samt var hann alltaf jafn
áhugasamur og ógleyminn á fundina.
Aldrei varð vart við þreytu hjá honum
eða leiða á starfinu. Og eru þó sum rit
gamla testamentisins eigi skemmtileg.
Hann var stórhrifinn af sumum skáld-
ritum gamla testamentisins, svo sem
Jobsbók, en einkum þó af spámönnun-
um. Um einn kaflann i Jesaja sagði
hann eitt sinn: „Þótt leitað sé í öllum
bókmenntum Grikkja og Rómverja,
finnum við ekki annað eins háfleygi og
þetta“.