Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1957, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
545
Eiturskrímslið Gila
in að stöðin í Greenwich yrði að
flytjast á annan heppilegri stað,
og veitti hún þá jafnframt 500.000
sterlingspund til þess að koma upp
nýtízku stjörnustöð. Var nú farið
að bollaleggja um það, hvaða stað-
ur mundi verða heppilegastur, og
varð Herstmonceux fyrir valinu.
Réði þar mestu um, að þar er loft
yfirleitt bjartara en víðast hvar á
Englandi, og svo voru taldar litlar
líkur til þess að önnur byggð mundi
nokkurn tíma þrengja að stöð-
inni.
Flutningur á Greenwich-stöðinni
hefir farið fram í áföngum. Fyrst
var stjórn stöðvarinnar flutt til
hinna nýu heimkynna 1948, og
seinna var lengdarmælingc^töðin
flutt þangað. Nú á að fara að flytja
þangað stjörnusjárnar, og þær eru
ekki smásmíði. Sex stórar bygging-
ar hafa verið reistar fyrir þær.
Þama verður komið fyrir nýum
stjörnusjám, þar á meðal þeirri
stærstu, sem til er í brezka heims-
veldinu, og ber hún nafn vísinda-
mannsins Sir Isaac Newtons.
Þótt stöðin sé flutt til Herstrpon-
ceux, verða ekki gerðar neinar
breytingar á skipulagi lengdar-
bauganna. Allar mælingar miðast
áfram við miðbauginn, sem liggur
um Greenwich, því að öðrum kosti
mundu öll sjókort, sem gerð hafa
verið síðan 1884, ruglast og verða
óáreiðanleg. Hitt er talið víst, að
mælingar hinnar nýu stöðvar muni
verða enn nákvæmari en gömlu
stöðvarinnar, vegna þess hve góð
áhöld hún hefir fengið. og þarna
á ekkert að geta truflað mæling-
amar.
— Hver er munurinn á bjartsýnis-
manni og svartsýnismanni?
— Bjartsýnismaðurinn eygir ljós þar
sem ekkert Ijós er, en svartsýnismað-
urinn er svo heimskur að hann reynir
að slökkva það.
Úr ríki náttúrunnar:
Þ A Ð er dálítið einkennilegt, að
skepna, sem ekki er nema tvö fet
á lengd, skuli kölluð skrímsl. En
til þess liggja þær ástæður, að
menn hafa lengi verið hræddir við
það, og út af því hafa spunnizt alls
konar kynjasögur og hjátrú.
Eiturskrímslið Gila er eðluteg-
und, sem lifir á vesturströnd Banda
-ríkjanna og í Arizona. Dregur hún
annað hvort nafn sitt af ánni Gila,
sem sprettur upp í Arizona, eða bá
að áin dregur nafn af henni. Hún
finnst einnig í Sonora í Mexikó, en
sunnar í því fylki er önnur svipuð
eðlutegund, sem Mexikanai kalla
Escorpion.
í norðausturhluta Coloradoríkis
hefir fundizt brot af efra skolti úr
eðlu, sem uppi hefir verið fyrir allt
að 30 milljónum ára. Það hefir ver-
ið forfaðir þessarar Gila-eðlu, og
má sjá að kynið hefir mjög lítið
breyzt, eða ekki, á þessum langa
tíma.
Gila er með klofna tungu og not-
ar hana eigi aðeins til þess að
lepja heldur eru þeffærin einnig í
tungunni. Þefskynjanin er mjög
næm og vísar henni á hvar æti er
að finna. Gila er hreiðurræningi og
stelur bæði eggjum og ungum. Hún
tekur einnig kanínur í holum sín-
um, íkorna og rottur. Ekki mun
hún geta elt uppi fullorðin nagdýr,
því að hún er heldur sein á fæti,
fer rúman kílómeter á klukku-
stund. En hún leggst líka á smærri
eðlutegundir, grefur þær upp úr
holum þar sem þær hafa leitað sér
skjóls um nætur. Flestar eðluteg-
undir í eyðimörkinni geta ekki flú-
ið meðan þeim er kalt, og ekki fyr
en sólskinið hefir yljað þeim. Gila
þolir aftur á móti vel kulda, og
þess vegna á hún auðvelt með að
ná í hinar smærri eðlutegundir
meðan þeim er kalt.
Gila hefst aðallega við í eyði-
mörk, og virðist það fremur ótrú-
legt þeim, sem séð hafa hana í dýra
-garði, því að þar hafast þær við í
pollum. Menn eru ekki sammála
um hvernig á þessu stendur. Helzt
er þess til getið, að fyrir þúsundum
eða miljónum ára hafi verið vot-
lendi þar sem nú er sendin eyði-
mörk. Loftslagið hafi smám saman
orðið heitara og landið þornað, en
Gila hafi ekki flutt sig þaðan að
?
f
t