Lesbók Morgunblaðsins - 04.12.1960, Qupperneq 4

624
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sprengingin mikla
Nú halda sovézkir visindamenn oð
„fljúgandi diskur"
Þ A Ð var skömmu fyrir kl. 7 að
morgni hins 30. júní 1908, að ógur-
leg sprenging varð í Síberíu, um
650 km. sunnan við heimskauts-
baug. Þarna voru fenjamýrar og
frumskógar, en engin byggð. —
Sprengingin var svo mikil, að
jörðin lék á reiðiskjálfi, og jarð-
skjálftahræringanna varð vart í
nær 5000 km fjarlægð. Þessu
fylgdi svo mikill blossi að á mörg
hundruð kílómetra svæði var eins
og himininn væri að brenna.
Um hálfa öld töldu menn, að
þarna mundi gríðarmikill loft-
steinn, eða loftsteinar hafa fallið
til jarðar. Þó kom í Ijós ýmislegt,
sem gerði þá fullyrðingu tortryggi
-lega. Fyrst og fremst var það
grunsamlegt ,að engin loftsteina-
brot fundust á staðnum, né í
hafi farizt jbarna
grend við hann. Og svo var engu
líkar en að sprengingin hefði orð-
ið í lofti yfir skóginum, en ekki
við það að steinn hefði rekizt á
jörðina.
En af hverju gat þá þessi mikla
sprenging stafað, ef hún stafaði
ekki af því að loftsteinn hafði
fallið til jarðar?
Fyrir fáum árum komu nokkrir
rússneskir vísindamenn fram með
þá skýringu, að þarna hefði far-
izt kjarnorkuknúið geimfar frá
einhverri annari stjörnu! Slíka
fjarstæðu lét hinn menntaði
heimur eins og vind um eyrun
þjóta, og þó var þá talað sem
mest um hina „fljúgandi diska“.
Nú er þó komið nýtt hljóð í
strokkinn, eftir því sem segir ný-
lega í rússneska blaðinu „Sovét-
aftur inn í gufuhvel jarðar. Þá
sögðu þeir og að vel hefði gengið
að losa klefann og hann hefði
komið til jarðar „aðeins um 10
km. frá þeim stað, er honum hafði
verið ætlað að koma niður“, svo
viðhöfð sé þeirra eigin orð. Öll
dýrin sögðu þeir að hefði verið
lifandi og við beztu heilsu.
Engir erlendir blaðamenn voru
við þegar þessi merkisatburður
gerðist, en vestrænir vísindamenn
telja að ekki beri að rengja frá-
sögn Rússa.
Skömmu þar á eftir sagði pró-
fessor Vasily V. Parin, einn af sér-
fræðingum Rússa í geimferðum:
„Vér erum nú alveg á þröskuldin-
um að hefja geimferðir“. Og dr.
Bernard Lowell, forstjóri hinnar
frægu geimrannsóknastöðvar á
Joddrell Bank, lýsti þá yfir því,
að nú væri Rússar svo langt
komnir að búast mætti við að
þeir sendu mann út í geiminn
„innan tveggja mánaða“.
Um sama leyti komu á gang
austan járntjalds tvær kvikmynd-
ir, sem áttu að sýna hve langt
Rússar væri komnir. Var önnur
rússnesk og heitir „Rétt áður en
farið er út í geiminn“. Hin var
tékknesk og heitir: „Farseðill út
í geiminn“. Þetta var í ágúst.
i Siberíu
skaya Rossiya“. Blaðið skýrir frá
því, að nú sé fengnar nýar sann-
anir, sem styðji þessa tilgátu og
segir ennfremur:
— Rannsóknarleiðangur 12 vís-
indamanna og nokkurra stúdenta
frá háskólanum í Tomsk, fór á
sprengingarstaðinn og dvaldist þar
um sex vikna skeið við rannsókn-
ir. Foringi rannsóknarmanna var
dr. Gennadi Plekhanov Tilgangur
fararinnar var aðallega sá að
rannsaka hvort á sprengistaðnum
mundi vera um geislavirkni að
ræða, og þeir komust að þeirri
niðurstöðu að svo var. Um það
segir dr. Plekhanov:
„Að svo stöddu getum vér að-
eins fullyrt eitt, að geislavirkni
jurta á sprengjustaðnum var 50—
100% hærri heldur en í jurtum
í 30—40 km fjarlægð allt um
kring. Geislavirknin hraðminkar
þegar komið er 10 km frá sprengi-
staðnum. Rannsóknir, sem gerðar
verða á jurtum og jarðvegssýnis-
hornum frá þessum slóðum, munu
skera betur úr um það hvort hér
hafi verið um kjarnorkuspreng-
ingu að ræða. Leiði nú rannsókn-
irnar í ljós, að svo hafi verið þá
er fyrir vísindin að skera úr því
hvort þarna hafi verið um geisla-
virkan loftstein að ræða (og er
vísindunum þó ekki kunnugt að
slíkir steinar sé til) eða hvort
hér hefir verið kjarnorkuknúið
geimfar, eins og sumir hugmynda-
ríkir vísindamenn hafa haldið
fram“.
Það er merkilegt, að umheim-
urinn frétti ekkert af þessari
miklu sprengingu árum saman.
Var það aðallega því að kenna,