Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1961, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
877
Hvenær og hvar sem líf kem-
ur fram, mun það verða með
svipuðum hætti og hér á jörð,
vegna þess að lögmál líffræðinn-
ar, efnafræðinnar og eðlisfræðinn-
ar eru hin sömu um alheim.
En hve margar eru þá þær
jarðir, sem líklegar eru til þess
að þar hafi þróazt líf?
Fjöldi þeirra sólna ,sem vér get-
um greint með berum augum á
heiðskíru vetrarkvöldi, er eitt-
hvað á milli 5000 og 6000. En sé
horft á þær í stjörnusjá, skipta
þær miljónum miljóna. Tala þeirra
sólna, sem sést hafa í stjörnusjá,
er talin 102° (eða 10 með 20 núll-
um á eftir), en það eru hundrað
þúsund miljónir miljarða. Og hver
þessara sólna veitir lífgefandi
geisla fylgihnöttum sínum.
Harlow Shapley stjörnufræðing-
ur telur að það sé mjög varlega
áætlað að skynsemi gætt líf geti
verið á 100 miljónum jarðhnatta,
en eftir öllum líkum muni þó slík-
ar jarðir vera um hundrað trilj-
ónir.
Það virðist alveg auðsætt, og
stappar nærri fullri vissu, að á
mörgum miljónum hnatta sé líf,
víða mjög fullkomið líf, jafnvel
enn fullkomnara en hér á jörð,
að þar sé bæði gáfaðri menn og
framtakssamari. Vér erum ekki
einir í heiminum.
Flestir af þessum hnöttum eru
svo fjarlægir, að vér getum ekki
vænst þess að ná skeytasam-
bandi við þá. En nokkrir eru þó
svo nærri, að vér getum freistað
þess. Og vér getum vænzt þess,
ef þar búa menn með svipuðum
hæfileikum og vér höfum, að
hægt sé að ná sambandi við þá.
En með hverjum hætti? Ekki má
búast við að báðir skilji sama
tungumál. En þá geta talnavís-
indin hjálpað.
Þegar það xnál er athugað, er
Halldór Stefánsson;
Eru íslendingasögurnar
skrök og skáldskapur?
FRÆÐIMENN vorir í fornum bók-
menntum keppast nú um það að
vera hver öðrum hugkvæmari og
snjallari í tilgátum.
Fyrri fræðimenn í þessari grein
töldu fornsögurnar — íslendinga-
sögurnar — byggðar á raunsönn-
um atburðum Sögualdar, sem
geymzt hefðu í mannaminni og
ítrekuðum frásögnum þangað til
þær voru skráðar. Sama var álit
almennings.
En þar kom að síðari fræði-
mönnum í þessari grein þótti það
lítt til frægðar fallið og ágætis,
að fylgja hinni fræðilegu og al-
mennu skoðun í þessu efni. Ný
skoðun var borin fram: Sögurnar
voru tilbúningur einn og skrök að
mestu eða öllu — skáldverk hinna
snjöllu skrásetjara. — Það hlaut
að vera ekki lítill hróður að vita
betur en þeir, sem skráð höfðu
sogurnar öldum fyrr, og geta fært
til þess rök.
Forgöngu um þenna æðri skiln-
ing mun að rekja til hins víð-
kunna fræðimanns, prófessors við
Háskóla íslands, Sigurðar Nor-
dal.
Hrafnkels saga Freysgoða varð
fyrir vali til að sanna og staðfesta
hina nýu söguskoðun. Hún er tal-
in skáldsaga sett saman um ör-
ljóst að stærðfræði þeirra hlýtur
að vera mjög svipuð stærðfræði
vorri. Sennilegt er að þeir hafi
önnur talnatákn en vér, og aðrar
reikningsaðferðir, en grundvöllur-
inn hlýtur að vera sá sami. Um
leið og lifandi vera er orðin svo
vitkuð ,að hún gerir greinarmun
á einstaklingi og heild og lærir
að telja, þá sprettur stærðfræðin
upp af því.
Löngu áður en sögur hófust,
tókst manninum — að minnsta
kosti einum manni — að greina
sundur það sem hann sá um-
hverfis sig. Og þar með var tal-
an einn fundin. Það var ein sól
á daginn, einn máni um nætur,
og hann var einn maður. En sól-
in og hann voru tveir, og þegar
máninn bættist við, þá voru komn-
ir þrír,
Þannig hafa menn sennilega
lært að telja. Frumtölurnar 1,
2 og 3 voru fundnar. Stærðfræðin
byrjar á einum. Og hvar sem
skyni gætt líf er, mun eins fara.
Og þegar þessa er gætt, sjáum
vér að hér er aðferð til þess að
gera sig skiljanlegan hnatta á
milli. Þar sem framþróun er svo
langt komið að menn skilja og
nota loftskeytamerki, verðurþeim
ekki skotaskuld úr því að kann-
ast við 1, 2, 3 .... ekki í mæltu
máli heldur með merkjum: sónn,
sónn-sónn, sónn-sónn-sónn.
Eftir að samband hefir fengizt,
geta menn svo breytt um á ýmsa
vegu, þreifað sig áfram, því að af
mörgu er að taka og stærðfræðin
hlýtur að vera hin sama, hvar
sem er í alheiminum.
JT— O w